روزهای خاکستری پسا «زوما»
گروه جهان|
پس از سال‌ها اعتراض و تلاش‌ها برای تغییر دولت در آفریقای‌جنوبی، جاکوب زوما درنهایت از ریاست‌جمهوری کنار گذاشته شد و سریل راماپوزا به‌عنوان جانشین او سوگند یاد کرد. راماپوزا وعده داده که مبارزه با فساد و بهبود وضعیت اقتصادی اولویت دولت او خواهد بود؛ اما آسیب‌های ناشی از سال‌های ریاست‌جمهوری زوما در همه جای آفریقای‌جنوبی قابل مشاهده است و به‌طور قطع ایجاد تغییر و بهبود اوضاع چالشی جدی برای راماپوزا خواهد بود.
به گزارش بی‌بی‌سی، جاکوب زوما درنهایت روز چهارشنبه تحت فشارهای پارلمان و اعضای ارشد حزب خود از ریاست‌جمهوری استعفا کرد. زوما که به فساد ادارای و مالی متهم است، حین کناره‌گیری گفت «می‌رود تا از خشونت و دودستگی در حزب کنگره ملی آفریقا جلوگیری کند.» این در حالی است که جایگاه زوما از دسامبر گذشته و همزمان با پایان یافتن آخرین دوره او در رهبری حزب حاکم کنگره ملی آفریقا و همچنین مطرح شدن اتهامات جدید رانت‌خواری و دادن امتیاز به خانواده هندی‌تبار گوپتا، متزلزل شده بود و تقریبا همه انتظار داشتند که با انتخاب سیرل راماپوزا به‌عنوان رهبر جدید حزب حاکم، رایزنی‌ها برای کنار رفتن زوما تسریع شود. زوما اکنون با احتمال بازگشایی پرونده‌های قدیمی مربوط به اواخر دهه ۹۰ میلادی مربوط به اتهامات پولشویی، فساد، اختلاس و غیره (در مجموع
۱۸ اقدام غیرقانونی) مواجه است. راماپوزا که روز پنجشنبه به‌عنوان رییس‌جمهوری جدید آفریقای‌جنوبی سوگند یاد کرد، تنها نامزد جانشینی زوما بود که نیازی به رای مثبت پارلمان برای نشستن بر صندلی قدرت نداشت. او در دسامبر گذشته و پس از آنکه موفق شد در رقابتی دشوار رهبری حزب کنگره ملی آفریقا را تصاحب کند خطاب به هم حزبی‌هایش گفت: «ما باید هرچه در توان داریم به کار بگیریم تا رونق را به اقتصاد کشور بازگردانیم.» اما تحقق این شعار کار آسانی نیست.
فرصت دوباره و چالش‌های پیش رو
به گزارش فایننشال‌تایمز، حزب حاکم کنگره ملی آفریقا در دوران فعالیت زوما به‌شدت فاسد شده، نهادها تضعیف شده و مورد سوء‌استفاده قرار گرفته‌اند و میزان اعتماد سرمایه‌گذاران به شرایط اقتصادی آفریقای‌جنوبی به‌شدت کاهش یافته است. اقتصاد این کشور از رشد باز ایستاده و این در حالی است که رشد اقتصادی تنها راه ایجاد فرصت برای طبقه فقیر آفریقای‌جنوبی محسوب می‌شود. زوما در شرایطی به قدرت رسید که شهرت خوبی نداشت و دوره فعالیت خود را نیز به بدترین نحو گذراند و شهرت حزب کنگره ملی و تقریبا همه کشور را به‌کلی نابود کرد.
اما داستان همین‌جا به پایان نرسید. بسیاری از جوامع شهروندی در چنین شرایطی به کلی فرو می‌پاشند؛ اما آفریقای‌جنوبی دوام آورد و در شرایطی که برخی نهادها همانند پلیس به سایه‌یی از آنچه بودند تبدیل شدند، دیگر نهادها برای بهبود شرایط جنگیدند. آفریقای‌جنوبی همچنین از یکی از پیشروترین قوانین اساسی برخوردار است (اگرچه قدرت رییس‌جمهوری در آن بیش از اندازه درنظر گرفته شده). دادگاه قانون اساسی، دستگاه قضایی و محافظان حقوق شهروندی همه در مبارزه با رییس‌جمهوری سنگر را حفظ کردند. برای نمونه، زوما مجبور شد همه پول‌هایی را که از صندوق دولت برداشته و در خانه شخصی خود استفاده کرده بود، بازپس دهد. همچنین اگرچه تاکنون از زیر 783 اتهام فساد در رفته، اما رفع اتهام نشده است. خبرگزاری‌های مستقل نیز نقش قابل‌توجهی در شمارش اتهامات زوما ایفا کردند. بسیاری از مردم شجاع چه در میان اپوزیسیون و چه در حزب کنگره ملی آفریقا، هرگز از اعتراض به آنچه می‌دیدند، دست بر نداشتند.
همه این اقدامات متهورانه و شورش‌های نهادی
به نفع سریل راماپوزا تمام شد. اما واقعیت این است زمانی که زوما اقدامات مخرب خود را در پیش گرفته بود، راماپوزا سکوت اختیار کرد. اما حالا مجبور است نشان دهد که سرسخت است. زوما بالاخره کنار گذاشته شده و راماپوزا که موفق شده در میانه اختلافات درون حزبی از حمایت‌های برخی اعضا برخوردار شود، باید از فرصت استفاده کند و اطراف خود را از افراد نزدیک به زوما خالی کند. او همچنین باید کابینه را خلوت‌تر کرده و افرادی لایق را برگزیند تا بتوانند جان تازه‌یی به روند سیاست‌گذاری ببخشند. در این میان می‌توان گفت انتصاب فرد مناسب برای ریاست وزارت اقتصاد بیشترین اهمیت را دارد. خیلی از افراد مناسب توسط زوما کنار گذاشته شدند که راماپوزا می‌تواند و باید آنها را به کار بازگرداند. اینها نیازهای آفریقای‌جنوبی است، اما فقط برای جبران خسارت‌های به بار آمده توسط زوما. حزب کنگره ملی آفریقا حتی پیش از افتضاحات زوما نیز برای عمل به آرزوی میلیون‌ها شهروند آفریقای‌جنوبی با مشکلاتی مواجه بود و اکنون باید برای تحقق این خواسته‌ها عملکرد خود را بهبود بخشد. این روند با ثبات در اقتصاد کلان و با اقدامی فوری برای ارتقای نظام آموزشی آغاز می‌شود که تاکنون بزرگ‌ترین شکست‌های حزب بوده‌اند. مسیری که پیش روی دولت جدید آفریقای‌جنوبی است، دشوار و پر از چالش است. اما به نوشته بلومبرگ، انتصاب راماپوزا می‌تواند خبری خوب برای آفریقای‌جنوبی و همسایگان این کشور باشد چراکه فرصتی را برای دنبال کردن اهدافی همچون مساوات، عدالت و شکوفایی فراهم آورده است. اگر آفریقای‌جنوبی موفق شود، می‌تواند چشم‌انداز دیگر کشورهای قاره را تغییر دهد؛ اگر شکست بخورد، همه کشورهای همسایه نیز عقب‌نشینی خواهند کرد. دولت جدید راماپوزا هم سرنوشت شهروندان آفریقای‌جنوبی را در دست دارد و هم سرنوشت صدها میلیون آفریقایی دیگر را.
