مردم؛ مهم‌ترین مولفه امنیت یک کشور
گروه ایران
در شرایطی که عربستان سعودی به پشتوانه مجوزی که ترامپ برایش صادر کرده در حال دمیدن در آتش بحران‌های متعدد منطقه‌یی است و هر روز حاشیه‌یی تازه در ابعاد منطقه‌یی و بین‌المللی می‌آفریند، شرکت‌کنندگان در کنفرانس بین‌المللی «امنیت و توسعه پایدار در آسیای مرکزی» در ازبکستان تلاش کردند تا در قالب طرح‌های ملموس راهکارهای اجرایی خود را جهت پیدا کردن راهی برای جایگزینی قدرت مذاکراتی به جای قدرت نظامی در این کنفرانس امنیتی مطرح کنند. کنفرانسی که حضور ظریف وزیر خارجه کشورمان همراه با فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا آن را در مرکز توجه رسانه‌های منطقه‌یی و بین‌المللی قرار داده بود. بازخوانی موضوعات مطرح شده در این کنفرانس نیز نشان‌دهنده رویارویی دو تفکر متفاوت در سطح منطقه است که هر یک تلاش می‌کنند تا رویکرد خود را به عنوان رویکرد راهبردی در منطقه به اثبات برسانند. از یک طرف عربستان با تکیه بر خریدهای چند صد میلیارد دلاری سلاح و جنگ‌افزار از امریکا تلاش می‌کند، الگویی از تشنج‌آفرینی و بحران‌سازی را ارائه کند و از سوی دیگر گفتمان اعتدالی ایران است که با مورد توجه قرار دادن مذاکره و گفت‌وگو به دنبال آن است که راهکاری موثر برای چالش‌های منطقه‌یی و بین‌المللی ارائه کند.
بر اساس این راهبرد استراتژیک است که وزیر امور خارجه کشورمان در جریان سخنرانی خود در این کنفرانس می‌گوید: عصر امنیت یک‌جانبه و برج عاج‌نشینی و امنیت با تکیه بر قدرت نظامی، مدت‌هاست به پایان رسیده است.
امنیت با سلاح به دست نمی‌آید
ظریف در بخشی از سخنرانی خود در این کنفرانس با اشاره به تعریف امنیت در جهان کنونی گفت: امنیت در جهان به‌هم پیوسته کنونی، محدود و منحصربه ابعاد نظامی نیست و مقوله‌یی چند وجهی، درهم تنیده و فراگیر است. امروزه نمی‌توان با صرف صدها میلیارد دلار امنیت را خرید و با کشتی وارد کشور کرد. تجاری‌سازی امنیت، مقوله و معامله تازه‌یی است که برخی قدرت‌های جهانی و فرامنطقه‌یی وارد ادبیات سیاسی کرده‌اند و تاسف‌آور اینکه مشتریان خوبی هم در این معامله دلار در برابر امنیت یافته‌اند.
وی در ادامه تاکید کرد: امروز امنیت مقوله‌یی پیوسته و متقابل است که در آن امنیت یکی در گرو امنیت دیگری است. عصر امنیت یک‌جانبه و برج عاج‌نشینی و امنیت با تکیه بر قدرت نظامی مدت‌هاست به پایان رسیده و این درسی است که قدرت‌های مداخله‌گر فرامنطقه‌یی و کشورهایی که درصدد ایجاد ناامنی و تهدید امنیت دیگران برای رسیدن به امنیت موهوم خود هستند؛ به خوبی در پس قضایای عراق و سوریه و یمن و افغانستان آموخته‌اند. وزیر خارجه کشورمان در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: امروز برای رسیدن امنیت باید با تکیه بر مردم به عنوان مهم‌ترین مولفه امنیت یک کشور به امنیتی درون‌زا رسید و سپس در تعاملی سازنده و هم‌افزایی با همسایگان به امنیتی پایدار و دسته‌جمعی دست یافت. ایران از زمان استقلال جمهوری‌های آسیای مرکزی همواره در برقراری روابطی دوستانه، برادرانه و متوازن مبتنی بر اصول احترام متقابل و منافع مشترک پیشگام بوده است.
وی در بیان رویکردی که ایران به دنبال تحقق آن است، گفت: راهبرد ایران بر توسعه و تقویت همکاری‌ها در حوزه‌های مختلف، تلاش در جهت استقرار و استمرار صلح و ثبات و آرامش در منطقه، همگرایی و همکاری در قالب نهادهای منطقه‌یی و سازمان‌های بین‌المللی استوار است. ما همواره امنیت و ثبات همسایگان و حوزه‌های همجوار را امنیت و ثبات خود تلقی کرده و کمک به حل اختلافات و تنش‌ها و همکاری‌های دوجانبه امنیتی برای مقابله با تهدیدات مشترک تروریسم تکفیری، افراط‌گرایی، قاچاق مواد مخدر و مهاجرت غیرقانونی از مهم‌ترین وجوه مشارکت فعال و موثر جمهوری اسلامی ایران در تقویت و تحکیم ثبات و امنیت در منطقه آسیای مرکزی بوده است.
ظریف همچنین با اشاره به اهمیت رویکردهای ضد افراطی‌گری گفت: قطعنامه مجمع عمومی ملل متحد پیرامون «جهان علیه خشونت و افراط‌گری» (WAVE) در اجرای ابتکار پیشنهادی جناب آقای دکتر روحانی در سال 2013 می‌تواند چارچوب جهانی مناسبی را برای همکاری‌های دسته‌جمعی در منطقه آسیای مرکزی فراهم کند. اعلام منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌یی در منطقه آسیای مرکزی، اقدامی مبتنی بر درک صحیح از امنیت است. ما با دستیابی به توافق هسته‌یی و عمل به تمام تعهدات خود وفق برجام در صحنه عمل نیز پایبندی خویش را به اصل عدم اشاعه و خلع سلاح هسته‌یی به اثبات رساندیم.
برجام یک دستاورد کارآمد دیپلماسی
در همین خصوص فدریکا موگرینی مسوول روابط خارجی اتحادیه اروپا در کنفرانس بین‌المللی امنیت و توسعه پایدار در سمرقند ازبکستان افزود: آسیای مرکزی راهی مهم بین اروپا و شرق دور است. مشارکت در ایجاد تغییرات فرصتی برای همکاری بین اروپا و آسیای مرکزی است و اروپا از عضویت کشورهای آسیای مرکزی در سازمان تجارت جهانی استقبال می‌کند.
موگرینی گفت: اتحادیه اروپا اجرای تام و تمام برجام از سوی تمام طرف‌ها را مدنظر داشته و توافق هسته‌یی یک دستاورد مهم و کارآمد دیپلماسی چند جانبه بین‌المللی و اروپایی است. وی اظهار داشت: اروپا معتقد به همکاری‌های اقتصادی و مشارکت با کشورهای آسیای مرکزی است. اروپا با مشکل مهاجرت روبه‌روست و علاقه‌مند به گفت‌وگو و همکاری با کشورهای منطقه آسیای مرکزی در این رابطه است.
مسوول روابط خارجی اتحادیه اروپا خاطرنشان کرد: توافق هسته‌یی با ایران نمونه‌یی از موفقیت‌های دیپلماسی است و همکاری برای ایجاد صلح در افغانستان و حمایت از مذاکرات بین‌الافغانی مورد حمایت اتحادیه اروپاست. موگرینی تاکید کرد: مقابله با افراط‌گرایی و تروریسم از جنبه‌های دیگر مورد علاقه اتحادیه اروپا در همکاری با کشورهای منطقه آسیای مرکزی است. امنیت در منطقه از طریق گفت‌وگو حاصل می‌شود.
