گروه راه و شهرسازی|
تغییر و تحول در مناسبات و روابط بین‌المللی میان غرب و شرق عالم در پی حمله روسیه به اوکراین و تداوم جنگ در شرق اروپا طی 9 ماهه گذشته، منجر به تحول در مناسبات اقتصادی و حتی تغییر مسیرهای ترانزیت کالاها از شرق به غرب شده است. در تصویر بزرگ‌تری از این تحولات، آنگونه که یک مقام بلندپایه روسیه اشاره کرده است، محور شرقی- غربی به زودی جای خود را به محور شمالی- جنوبی ترانزیت کالا خواهد داد و به این ترتیب، از اهمیت کانال تاریخی و استراتژیک «سوئز» کاسته شده و بر ضرورت‌های راهبردی کریدور شمال- جنوب که ایران نیز در کانون آن قرار دارد، افزوده خواهد شد. در این میان، اگر چه در سویه شرقی کریدور شمال- جنوب ایران یعنی از بنادر جنوب تا بنادر شمال ایران، هم مسیرهای ترانزیتی جاده‌ای و هم راه‌آهن وجود دارد، اما در سویه شرقی این مسیر فقدان راه‌آهن در محدوده رشت تا آستارا سرعت انتقال کالاها به کشورهای شمالی ایران را دستخوش مشکل کرده است. تکمیل این بخش از کریدور ریلی کشور نیازمند 22 هزار میلیارد تومان اعتبار است که در شرایطی کنونی اقتصاد ایران، تامین آن دشوار و بلکه ناممکن است. از همین رو، مسوولان دولتی ایران طی رایزنی‌هایی با همتایان روس خود، موافقت آنها برای تسریع در تکمیل این محدوده را جلب کرده‌اند و در آخرین اظهارنظر معاون وزیر راه ایران از روس‌ها درخواست کرده تا برای تکمیل این بخش از راه سراسری ایران، برنامه عملیاتی ارایه کنند. به گفته معاون نخست‌وزیر روسیه، کریدور شمال-جنوب می‌تواند جایگزین امنی برای کانال سوئز شود و انتظار می‌رود حجم محموله‌های روسیه از این مسیر تا سال 2030 دو برابر شود. به گزارش ایلنا از راشاتودی، آندری بلوسف، معاون نخست‌وزیر روسیه گفت، کریدور شمال-جنوب می‌تواند جایگزین امنی برای کانال سوئز شود و انتظار می‌رود حجم محموله‌های روسیه از این مسیر تا سال 2030 دو برابر شود. وی در سخنرانی در مجمع اقتصادی اوراسیا خاطرنشان کرد: کریدور بین‌المللی حمل و نقل شمال جنوب (INSTC) و سایر مسیرهای جایگزین به دلیل «تغییرهای جهانی بازارهای جهانی» به چین، آسیای جنوب شرقی و خلیج فارس اهمیت پیدا می‌کند. به گفته معاون نخست‌وزیر، زیرساخت‌های حمل‌ونقل موجود که از لحاظ تاریخی بر محور «شرق-غرب» متمرکز بوده، مطابق با روندهای جهانی متوقف می‌شود، در حالی که مسیر شمال-جنوب ممکن است به رقیبی واقعی برای کانال سوئز تبدیل شود. به گفته این مقام روسی، این مسیر در حال حاضر تنها شریان تجاری در اعماق دریا است که اروپا و آسیا را به هم متصل می‌کند و چنین «تک قطبی» خطراتی را برای اقتصاد جهانی به همراه دارد.کریدور بین‌المللی حمل و نقل شمال جنوب (INSTC) یک سیستم حمل و نقل چندمنظوره به طول 7200 کیلومتر است که مسیرهای کشتی، ریلی و جاده‌ای را برای جابه‌جایی محموله بین هند، ایران، آذربایجان، روسیه، آسیای مرکزی و اروپا به هم متصل می‌کند. کارشناسان می‌گویند این مسیر می‌تواند هزینه‌ها را تا حدود 50 درصد کاهش دهد و تا 20 روز در زمان سفر صرفه جویی کند.او گفت: در تلاش برای ایجاد زنجیره‌های لجستیکی جدید و قابل اجرا کردن مسیر، روسیه پیشنهاد ایجاد یک اپراتور بین‌المللی برای کریدور شمال-جنوب به همراه ایران و آذربایجان را داده است.ساخت INSTC در اوایل دهه 2000 آغاز شد، اما توسعه بیشتر آن با توجه به تحریم‌های غرب که روسیه را مجبور کرده است جریان تجاری خود را از اروپا به آسیا و خاورمیانه تغییر دهد، اهمیت جدیدی پیدا کرده است.
درخواست ایران از روسیه
در این حال، شهریار افندی زاده، معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اهمیت ساخت خط‌آهن رشت-آستارا خواستار ارایه برنامه عملیاتی از سوی روس‌ها برای مشارکت در این پروژه شد. به گزارش تسنیم، افندی‌زاده درباره نشست با معاون وزیر حمل‌ونقل فدراسیون روسیه اظهار کرد: با تکمیل مسیر راه‌آهن آستارا- رشت در کریدور شمال - جنوب در کشور می‌توان آستارا را به یکی از مراکز اصلی لجستیک کشور تبدیل کرد. وی افزود: با توجه به اینکه خط‌آهن بندر کاسپین - رشت در حال احداث است می‌توان هاب رشت را نیز به عنوان مرکز لجستیکی دیگری تعریف کرد. به این ترتیب کالای ترانزیتی روسیه و آذربایجان از طریق ریل و دریا به ایران وارد شده و سپس به آبهای آزاد جنوب برای ارسال به هند و چین منتقل می‌شود. وی یادآور شد: برای ساخت خط راه‌آهن رشت– آستارا مبنای عرض استاندارد خط یعنی 1435 میلیمتر ملاک عمل قرار گرفته و از دو جبهه کاری ابتدا و انتهای مسیر 162 کیلومتری عملیات اجرایی آغاز شده است. افندی‌زاده تاکید کرد: سرعت در عملیات اجرایی این خط دارای اهمیت بسیار زیادی برای کشور جمهوری اسلامی ایران است و در صورتی که کشور روسیه قصد مشارکت در ساخت این خط داشته باشد باید هرچه سریع‌تر تمایل خود را به صورت یک برنامه عملیاتی نشان دهد. در انتهای نشست مجازی معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی در جمع‌بندی مطالب با اذعان به اهمیت تکمیل این خط در اسرع وقت از طرف روسی خواست تا چگونگی و نحوه سرمایه‌گذاری آن کشور را به ایران اعلام کند.
