گروه بانک و بیمه |محسن شمشیری|
مجبور شدن مشتریان به بازکردن حساب‌های بانکی نزد بانک‌های مختلف برای انجام قراردادهای خود، دریافت تسهیلات یا مقررات مقابله با پولشویی و... باعث شده که هر ایرانی به صورت متوسط 6 کارت بانکی در حساب خود داشته باشد و جالب این است که امکان اتصال این حساب‌ها و انجام معاملات و تامین موجودی مورد نظر وجود ندارد و هر مشتری برای انجام کارهای خود باید کارت‌های مختلفی در جیب و کیف خود داشته باشد تا امور زندگی و کسب وکار خود را انجام دهد.
به گزارش «تعادل»، با وجود رشد بانکداری الکترونیک، دولت الکترونیک و... شهروندان ایرانی همچنان برای انجام کارهای خود به کارت ملی، شناسنامه، کارت شناسایی، گواهینامه، کارت خودرو، و انواع کارت‌های بانکی نیاز دارند و این موضوع باعث شده که حداقل 5 کارت در جیب و کیف مردم موجود باشد تا امور روزمره خود را انجام دهند.
محدودیت در دریافت و پرداخت، سقف تراکنش، سقف دریافت اسکناس، و بسیاری از موضوعات دیگر نیاز به داشتن کارت‌های بانکی بیشتر را مطرح کرده است. بانک‌ها نیز برای شعب و مناطق خود نیز ارزیابی براساس جذب نقدینگی و تعداد حساب وکارت را دارند که همین موضوع انگیزه‌های مختلف برای بانک‌ها جهت بازکردن حساب بیشتر و کارت بیشتر را در گذشته مطرح کرده است. این در حالی است که هر شهروند می‌تواند با یک کد ملی، تمام حساب‌ها و کارت‌ها و مشخصات فردی و خانوادگی، حساب‌های مالی از مالیات تا وام بانکی، کارت شناسایی و شغل، نوع خودرو، تاهل و مجرد بودن، سن و سال و... را داشته باشد و در دنیای رشد اینترنت و الکترونیک، نیازی به این همه حساب و کارت شناسایی و بانکی و انواع کارت‌های دیجیتالی و الکترونیکی نیست.
گزارش‌های بانک مرکزی و شرکت شاپرک نشان می‌دهد که سهم هر ایرانی از حدود ۳۴۰ میلیون کارت صادر شده در شبکه بانکی به‌طور متوسط ۶ کارت بانکی است که حدود ۷۰ درصد این کارت‌ها فعال نیستند.آخرین آمار بانک مرکزی از تعداد کارت‌های بانکی صادر شده در شبکه بانکی کشور، مربوط به نیمه نخست سال ۱۳۹۷ است که بر اساس این آمار، تا پایان شهریور ۱۳۹۷، ۳۴۰ میلیون و ۶۱۴ هزار و ۳۶۰ کارت بانکی در کشور صادر شده است؛ البته گزارش‌هایی غیررسمی وجود دارد که تعداد کارت‌های بانکی پس از این آمار نیز رشد داشته و به حدود ۴۲۰ میلیون کارت بانکی رسیده است؛ در گزارش ارایه شده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تهرانی‌ها با حدود ۲۸ درصد بیشترین و ایلامی‌ها با ۰.۷۹ درصد کمترین سهم را در بین صاحبین کارت بانکی شهروندان استان‌های
ایران دارند.
بررسی آمارهای بانک مرکزی و گزارش‌های
غیر رسمی نشان می‌دهد که بطور متوسط هر فرد بالای ۱۸ سال در ایران، نزدیک به ۶ کارت بانکی در اختیار دارد اما این تعداد بالای کارت بانکی به ازای هر نفر، الزاما به معنای فعال بودن همه این کارت‌ها نیست و گزارش‌های اقتصادی شرکت شاپرک نشان می‌دهد که حداقل ۷۰ تا ۷۵ درصد از کارت‌های بانکی صادر شده به صورت ماهانه فعال نیستند و صرفا به‌طور دوره‌ای ۲۵ تا ۳۰ درصد از کارت‌های بانکی در کشور فعال هستند.بر اساس گزارش اقتصادی شرکت شاپرک، در اردیبهشت ماه ۹۸ در مجموع ۱۰۲ میلیون و ۹۴۷ هزار کارت بانکی تراکنش داشته که نسبت به فروردین ماه رشدی ۶.۱۸ درصدی را تجربه کرده است؛ از سویی دیگر همچنان تعداد کارت برداشت نسبت به سایر کارت‌ها در اردیبهشت ماه بیشتر بوده و با سهم ۹۶ میلیون و ۸۳۲ هزار کارت، بیشترین میزان کارت تراکنش‌دار به کارت‌های برداشت اختصاص پیدا کرده است؛ همچنین در این بازده زمانی، تعداد ۵۸ هزار و ۹۵۶ کارت اعتباری و ۶ میلیون و ۵۶ هزار کارت هدیه و بن کارت در شبکه پرداخت دارای تراکنش بوده است.
گزارش اقتصادی شرکت شاپرک در اردیبهشت ماه ۹۸ نشان می‌دهد که از حدود ۴۰۰ میلیون کارت بانکی صادر شده توسط شبکه بانکی صرفا بالغ بر ۱۰۲ میلیون کارت فعال بوده و حداقل دارای یک تراکنش بوده است که همین موضوع نشان می‌دهد، بسیاری از کارت‌های بانکی صرفا به صورت دوره‌ای یا چند ماه یک‌بار استفاده می‌شود و حجم قابل توجهی نیز کارت بانکی بلا استفاده است و مشتریان صرفا آنها را دریافت کرده و برای مدتی استفاده کرده‌اند که دیگر در شبکه پرداخت و بانکی هیچ گونه فعالیتی ندارند؛ موضوع حجم بسیار زیاد کارت‌های بانکی یکی از معضلات مهم شبکه بانکی به شمار می‌رود چرا که در ایران به منظور انجام و استفاده از خدمات مختلف سازمان‌ها و دستگاه‌ها باید نسبت به اظهار یک شماره کارت از یک بانک خاص اقدام کرد و با توجه به فعالیت ۳۱ بانک و موسسه مالی و اعتباری در کشور حجم بسیار زیادی کارت با هزینه بالا برای بانک‌ها صادر و در جیب و کیف پول شهروندان قرار می‌گیرد که در نهایت بیشتر آنها بدون هیچ‌گونه تراکنشی هستند و صرفا خاک می‌خورند؛ البته تعداد نسبتا زیادی نیز در این میان کارت بانکی وجود دارد که صاحب کارت از موقعیت کارت با خبر نیست و حتی به دلیل عدم موجودی برای سوزاندن آن نیز اقدام لازم انجام نمی‌دهد.
از جمله دلایلی که برای گسترش کارت‌های بانکی فاقد تراکنش صادر شده توسط شبکه بانکی عنوان می‌شود نیز باید به موضوع عدم موجودی حساب‌های بانکی بیشتر از ۳۰ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال کشور اشاره داشت که همین موضوع باعث می‌شود کارت صرفا در یک بازه زمانی صادر و فعال باشد اما بعد از مدتی با عدم موجودی به یک کارت غیر فعال تبدیل شده است؛ همچنین صدور بیش از حد کارت بانکی و ارایه چندین کارت برای چند سپرده در یک بانک توسط شبکه بانکی نیز یکی از مسائل بسیار مهم است که بانک مرکزی باید روی آن افزایش نظارت داشته باشد تا در نهایت پدیده افزایش بسیار سریع صدور کارت بانکی و بالارفتن سهم کارت‌های بانکی غیر فعال کنترل و رفع شود تا هزینه بانک‌ها نیز در بخش کارت و صدور کارت که در چند ماه اخیر با توجه به افزایش هزینه مواد اولیه و ارز افزایش بسیار زیادی داشته، کنترل شود.
