کمتر از ۱۰ روز تا پایان سال ۱۴۰۱ و اجباری شدن صدور صورت‌حساب الکترونیکی، هنوز بسیاری از نرم‌افزارهای حسابداری نتوانسته‌اند خود را با دستورالعمل سازمان امور مالیاتی همگام کنند. مدیران ارشد و فنی شرکت‌های نرم‌افزاری می‌گویند این دستورالعمل مبهم است و پشتیبانی فنی لازم برای بهروزرسانی نرم‌افزارها ارایه نمی‌شود.
همه اشخاص حقوقی (به جز اشخاص حقوقی موضوع ماده ۱۶ قانون مالیات بر ارزش افزوده) از اول فروردین ۱۴۰۲ باید صورت‌حساب الکترونیکی صادر کنند. برای این کار، اشخاص حقوقی باید فاکتورهای خود را به صورت روزانه در سامانه پایانه‌های فروشگاهی و مودیان ثبت کنند اما تاکنون بسیاری از نرم‌افزارهای حسابداری نتوانسته‌اند در برنامه‌های خود این امکان را فراهم کنند.
سیداسماعیل فقیه، مدیر تولید نرم‌افزارحسابداری صدگان، درباره راه‌های ثبت فاکتورهای روزانه به پیوست می‌گوید: سازمان امور مالیاتی سه راه برای مودیان مشخص کرده که به وسیله یکی از آنها می‌توانند فاکتورهای خود را در سامانه پایانه‌های فروشگاهی و مودیان ثبت کنند. اولین راهی که پیشنهاد شده این است که خود مودی با تهیه کلید خصوصی، فاکتورها را از طریق نرم‌افزار حسابداری ارسال کند. راه دوم این است که با مراجعه به یکی از چهار شرکت معتمد سازمان امور مالیاتی و با در اختیار قرار دادن کلید خصوصی خود فاکتورها را ارسال کنند و راه آخر هم این است که همه مدارک را به شرکت معتمد بسپارد.
این‌طور که شنیده‌ایم مودیانی که با مراجعه به شرکت‌های معتمد تصمیم دارند فاکتورهای خود را ارسال کنند باید ماهانه چند میلیون حق اشتراک بپردازند. او درباره مشکل فعلی نرم‌افزارهای حسابداری با دستورالعمل سازمان امور مالیاتی توضیح می‌دهد: مشکل این است که نرم‌افزارهای حسابداری در حال حاضر نمی‌توانند بهروزرسانی کنند. دستورالعملی که از سوی سازمان امور مالیاتی منتشر شده به قدری مبهم است که برنامه‌نویسان را سردرگم کرده است. در فایلی که منتشر شده عبارتی با عنوان «کلید خصوصی» قرار داده شده که مشخص نیست باید از کجا تهیه شود.
ما به اداره دارایی مشهد مراجعه کردیم و آنها گفتند این کلید باید از مراکز میانی دریافت شود. بعد از مراجعه به چند مرکز میانی و دفتر اسناد، یک توکن سخت‌افزاری به ما داده شد اما کسی نمی‌دانست چگونه باید توکن را به سامانه متصل کرد. مراکز میانی می‌گفتند از دارایی بپرسید و دارایی می‌گفت از مراکز میانی بپرسیم. در نهایت پس از یک ماه فشار بر تیم تولید و آزمون و خطا تقریباً به نتیجه رسیدیم، با این حال شرکت‌های بسیاری هنوز به نتیجه نرسیده‌اند.
باید از چند ماه قبل با شرکت‌های نرم‌افزاری مذاکره می‌شد
سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران پیگیر حل مشکلاتی است که نرم‌افزارهای حسابداری در بهروزرسانی دارند. برای حل این موضوع با سازمان امور مالیاتی نیز جلسه‌ای برگزار کرده که نتایج مطلوبی نداشته است. مظاهر مرجانی، رییس کمیسیون نرم‌افزارهای فروشگاهی، پخش و اصناف نصر تهران، با اشاره به تلاش‌های نصر تهران در پیگیری دغدغه مودیان می‌گوید: ما متناسب با دغدغه مودیان، نرم‌افزارها را توسعه می‌دهیم اما این روزها مشتریان ما دغدغه‌ای دارند که نتوانسته‌ایم برای رفع آن کاری کنیم. آنها از ما می‌خواهند با بهروزرسانی نرم‌افزار امکانی را فراهم کنیم تا خود مودی بتواند فاکتورهای کسب‌وکارش را ثبت کند.
مرجانی با تاکید بر اینکه مودیان طبق قانون پایانه‌های فروشگاهی، باید فاکتورها را به صورت روزانه برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند می‌افزاید: سازمان امور مالیاتی نتوانسته است با ما تعامل خوبی داشته باشد. شرکت‌های نرم‌افزاری یکی از بازوهای اجرایی این طرح هستند. از ۱۵ روز دیگر این طرح باید اجرا شود در حالی که لازم بود از چندین ماه قبل با صاحبان نرم‌افزارها مذاکره و آنها را توجیه می‌کردند. وقتی طرح به این بزرگی در سطح ملی اجرایی می‌شود باید بستر آن فراهم می‌شده است.
او با بیان این نکته که جلسه‌ای پیرامون پیگیری مشکلات نرم‌افزارهای حسابداری با سازمان امور مالیاتی برگزار شده توضیح می‌دهد: جلسه‌ای با سازمان امور مالیاتی داشتیم که به نتایج خوبی نرسیدیم. در آن جلسه از سازمان امور مالیاتی خواستیم جلساتی فنی با نرم‌افزارها داشته باشند اما گفتند نیروی فنی مورد نیاز را در اختیار ندارند. مگر می‌شود نتوانیم با نیروی فنی سازمان مقررات ارتباط بگیریم و نرم‌افزار را توسعه دهیم؟ طرح صدور صورت‌حساب الکترونیکی اشخاص حقوقی به لحاظ اجرایی نیز مبهم است.
مشخص نیست اگر نرم‌افزارها نتوانند تا آن زمان خود را بهروزرسانی کنند آیا این طرح از یکم فروردین اجرا می‌شود. رییس کمیسیون نرم‌افزارهای فروشگاهی، پخش و اصناف نصر تهران ادامه می‌دهد: توانسته‌ایم با شرکت‌های معتمد یا همان TSPها در ارتباط باشیم اما در این زمان کم نمی‌توان با همه شرکت‌های معتمد هماهنگ شد. شرکت‌های معتمد هم به دنبال تغییرات سازمان امور مالیاتی باید مدام به‌روزسانی کنند. به‌طور کلی، ممکن است بتوانیم در روش اتصال به شرکت‌های معتمد موفق عمل کنیم اما اگر مودی بخواهد اطلاعات خود را مستقیم ارسال کند، به تیم پشتیبانی سازمان نیاز داریم تا به APIهای آنها متصل شویم و در این زمینه مشکلات زیادی داریم. عملاً نمی‌توانیم با تیم فنی سازمان در ارتباط باشیم.
مرجانی می‌گوید: یک وبینار آموزشی برای شرکت‌های نرم‌افزاری گذاشته نشده و این حداقل نیازی است که این شرکت‌ها برای ارایه سرویس مورد نیاز مودیان دارند. علاوه بر این، شرکت‌های نرم‌افزاری نیاز به سندباکس دارند تا سرویس‌های خود را تست کنند و مرجعی وجود ندارد که این امکان را از آنها پیگیری کنیم. بهرام دوستدار، مدرس دوره‌های قوانین و مقررات مالیاتی، نیز مدعی است مودیان تاکنون نتوانسته‌اند از روش اول که همان ثبت فاکتورها از طریق نرم‌افزارهای حسابداری است عمل کنند. به گفته او، نرم‌افزارهای همکاران سیستم در حال حاضر از TSPها استفاده می‌کنند.
شرکت‌های بورسی و دولتی که از ماه‌ها پیش موظف بودند صورت‌حساب الکترونیکی صادر کنند از روش سوم استفاده می‌کنند. در این روش، مودیان اطلاعات را به شرکت‌های معتمد می‌دهند و بقیه کار از طریق این کانال‌ها انجام می‌شود. دوستدار معتقد است تا زمانی که همه اشخاص حقوقی موظف به ثبت فاکتورها می‌شوند، تعداد شرکت‌های معتمد افزایش می‌یابد.
الزامات فرایند صدور صورت‌حساب الکترونیکی
روابط عمومی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران روز گذشته اعلام کرد وبینار الزامات فرایند صدور صورت‌حساب الکترونیکی به همت کمیسیون موضوعی مالیات این سازمان و با ارایه مشاور رییس کل سازمان امور مالیاتی برگزار شده است. اسلایدهای ارایه‌شده در این وبینار به انواع موضوعات صورتحسابهای الکترونیکی، الگوهای انواع این صورت‌حساب‌ها، فرایند کلی ثبت معاملات، صدور، اصلاح و ابطال صورتحسابهای الکترونیکی اختصاص دارد.
بر اساس اطلاعات ارایه‌شده در این وبینار، اشخاص مشمول مکلف‌اند در صورتی که به دلیل بروز حادثه یا نقص فنی، امکان صدور صورت‌حساب الکترونیکی فراهم نباشد مراتب را تا پایان روز اداری بعد، از طریق کارپوشه خود در سامانه مودیان یا به هر طریق دیگری که سازمان اعلام کند، به سازمان امور مالیاتی یا شرکت معتمد ارایه‌دهنده خدمات مالیاتی اطلاع دهند و تا زمان امکان‌پذیر شدن صدور صورت‌حساب الکترونیکی، فروش‌های خود را به ترتیبی که سازمان اعلام می‌کند ثبت و صورتحسابهای صادره را به سازمان ارسال کنند.
