علم

انفجاری خورشیدی که معادل ۱۰۰ هزار بمب اتم انرژی دارد

یک انفجار کوچک خورشیدی قدرتی معادل ۱۰۰ هزار بمب اتمی دارد و انتظار می‌رود به زودی شاهد یک انفجار خورشیدی باشیم. به گزارش آی‌ای، پس از آنکه یک عکاس پدیده‌ای به نام بمب‌های الرمن را روی سطح خورشید ثبت کرد، علاقه‌مندان به فضا به انتظار این پدیده نشستند. این تصویر توسط Spaceweather  به اشتراک گذاشته شد و هیجان زیادی را در مورد نزدیک شدن چرخه خورشیدی به اوج خود، برانگیخت. خورشید یک چرخه ۱۱ ساله را طی می‌کند که در آن، قطب‌های مغناطیسی ستاره ما جابه‌جا می‌شوند و قطب شمال به قطب جنوب تبدیل می‌شود و بالعکس. دانشمندان خورشیدی دهه‌هاست که سطح خورشید را رصد می‌کنند تا بفهمند این فرآیند چگونه روی می‌دهد و چه تأثیری بر ما می‌گذارد. با افزایش فعالیت خورشید، دانشمندان شاهد افزایش تعداد لکه‌های خورشیدی در سطح آن هستند. این لکه‌ها ناشی از متمرکز شدن میدان‌های مغناطیسی در مناطق خاصی از خورشید است که به‌طور موقت فرآیند همرفت را در این ستاره متوقف می‌کنند. درجه حرارت در این نواحی به‌طور قابل توجهی کاهش یافته و باعث می‌شود تا نواحی تیره‌تر به نظر برسند و از این رو لکه خورشیدی ایجاد شود. دانشمندان خورشیدی با دقت به لکه‌های خورشیدی نگاه می‌کنند، زیرا آنها می‌توانند به‌طور خود به خود فوران کنند تا توده‌های بزرگی از ذرات خورشیدی، به نام جرم تاجی (CMEs)، یا مقادیر بالای تشعشعات خورشیدی، به نام شراره‌های خورشیدی را به سمت بیرون پرتاب کنند. هنگامی که این تشعشعات به سمت زمین می‌آیند، با لایه‌های بالایی جو وارد تعامل می‌شوند و در نتیجه شفق‌های قطبی زیبایی در آسمان شب به وجود می‌آید. اگرچه جو زمین ساکنان را در برابر این تشعشعات خورشیدی محافظت می‌کند اما فضاپیماها و فضانوردان از سپر محافظتی یکسانی برخوردار نیستند و باید در برابر این پدیده‌ها از خود محافظت کنند. متاسفانه، با وجود سال‌ها فعالیت، دانشمندان هنوز نمی‌توانند زمان دقیق وقوع این رویدادها را پیش‌بینی کنند و منابع بیشتری برای درک جزییات بیشتر این پدیده‌ها اختصاص داده شده است. یکی از این پدیده‌ها «بمب‌های الرمن» نام دارد که به افتخار فردیناند الرمن (Ferdinand Ellerman)، فیزیکدانی که بیش از یک قرن قبل، در سال ۱۹۱۷ آنها را مشاهده کرد، نامگذاری شده است. به کار بردن واژه «کوچک» یک اصطلاح نسبی است زیرا هر بمب الرمن حدود ۱۰۲۶ اِرگ (erg) انرژی آزاد می‌کند که معادل ۱۰۰ هزار بمب اتمی است. این انفجارها معمولاً به دلیل پیچیدگی مغناطیسی روی سطح خورشید که قطبیت آن در حال تغییر شکل است، رخ می‌دهند. همانطور که قطب‌های این ستاره برای رسیدن به موقعیت‌های مورد نظر خود در حرکت هستند، ماده خورشیدی قطب‌های مخالف به یکدیگر برخورد می‌کنند، دوباره به هم متصل و به وقوع این انفجارها منجر می‌شوند. وایلر (Weiller) این بمب‌های الرمن را زمانی که روی لکه‌های خورشیدی AR۳۱۴۰ و AR۳۱۴۱ در حال وقوع بودند، ثبت کرد. این تصویر طی یک تصویربرداری ۳۰ ثانیه‌ای ثبت شده است و دانشمندان حدس می‌زنند که یک شراره خورشیدی تمام عیار به زودی رخ دهد. یک رشته مغناطیسی که در بالای لکه‌های خورشیدی نیز مشاهده شد، روز یکشنبه فوران کرد و انتظار می‌رود که خروج جرم خورشیدی بعدی در روز ۱۸ نوامبر رخ دهد و از نزدیکی زمین عبور کند. انتظار می‌رود تعامل محدود این جرم خورشیدی با جو زمین باعث ایجاد یک توفان ژئومغناطیسی جزئی شود که می‌تواند باعث خاموشی‌های رادیویی یا نوسانات لحظه‌ای برق در شبکه‌های برق شود. همچنین انتظار می‌رود نمایشی از شفق‌های قطبی زیبا نیز بر فراز قطب شمال دیده شود.

تبدیل سلول‌های بنیادی اسپرم به سلول‌های بنیادی القایی

پژوهشگران مرکز تحقیقات سلامت مردان و بهداشت باروری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی سلول‌های بنیادی اسپرم را به سلول‌های بنیادی القایی تبدیل کردند و با مطالعه بر روی حیوانات آزمایشگاهی پتانسیل این سلول‌ها را در درمان ناباروری مورد بررسی قرار دادند. امیرحسین حسنی‌فرد در مورد مطالعات بازبرنامه‌ریزی سلول‌های بنیادی اسپرم و تبدیل آنها به سلول‌های بنیادی جنینی، توضیح داد: ما در طرح پژوهشی خود سلول‌های بنیادی اسپرم در مردان را با استفاده از مولکول‌هایی به اسم میکرو (RNA (miRNA باز برنامه‌ریزی کردیم و خاصیت‌های اولیه سلول را به آن برگرداندیم؛ یعنی آنها را تبدیل به سلول‌های بنیادی جنینی کردیم. او با اشاره به انواع سلول‌های بنیادی، گفت: سلول‌های بنیادی انواع مختلفی دارند. یکی از انواع مهم سلول‌ بنیادی که می‌تواند به همه سلول‌های بدن تمایز پیدا کند، سلول‌های بنیادی جنینی هستند. این سلول‌ها فقط در دوران جنینی وجود دارند و می‌توانند به همه سلول‌های بدن تمایز پیدا ‌کنند و بافت‌ها و اندام‌های مختلف را به وجود آورند. این کارشناس ارشد زیست‌شناسی سلولی و تکوینی با اشاره به کاربردهای مختلف این سلول‌ها در پزشکی، گفت: با وجود کاربردهای زیاد این سلول‌ها در پزشکی، به خاطر رعایت اخلاق زیستی نمی‌توان از این سلول‌ها استفاده کرد. چون نمی‌توان از یک جنین سلول گرفت و یک فرد بزرگسال دیگری را مداوا کرد و این از نظر اخلاقی صحیح نیست. وی با اشاره به سلول‌های بنیادی القایی که ویژگی‌هایی مشابه سلول‌های بنیادی جنینی دارند، ادامه داد: در سال ۲۰۰۶، دو دانشمند ژاپنی برای اولین‌بار در آزمایشگاه سلول‌هایی را تولید کردند که همان ویژگی‌های سلول‌های بنیادی جنینی را داشتند و به این سلول‌ها، سلول‌های بنیادی القایی گفتند.