پوپولیسم‌‌زدایی ازداووس
گروه جهان
«ملی‌گرایی خام، نشست داووس را فلج کرده است.» این توصیف نشریه دیلی‌تلگراف از وضعیت چهل‌وهفتمین اجلاس مجمع جهانی اقتصاد است. این نشست 4روزه، سه‌شنبه در سایه پیروزی غیرمنتظره دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده، رشد گرایش‌های پوپولیستی در اقصا نقاط جهان به ویژه اروپا و تشدید نابرابری‌های اقتصادی آغاز به کار کرد.
نشریه نیویورک تایمز نوشته، مهم‌ترین محورهای این نشست، جهانی‌سازی، تجارت آزاد، تغییرات آب و هوایی، مهاجرت و پیشرفت اقتصادی خواهد بود. بیش از 300 نفر از مقامات بلندپایه جهان در سوییس گردهم آمده‌اند و محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز در این اجلاس حضور خواهد داشت.
نشست داووس با سخنرانی شی جین‌پینگ، رییس‌جمهوری چین به‌طور رسمی آغاز شد. شی جین‌پینگ در شرایطی سخنرانی آغازین این اجلاس را انجام داد که از زمان به قدرت رسیدن در 2012 میلادی تاکنون، برای نخستین‌بار است که در این نشست حضور دارد. ناظران معتقدند که سیاست‌های حمایتگرایانه دونالد ترامپ، چین را ترغیب کرده تا برای کسب سهم بیشتری از بازارهای جهانی درصدد استفاده از فرصت داووس باشد. گفته شده، سهم چین از رشد اقتصاد جهانی در سال 2016 حدود 39 درصد بوده که نسبت به 2015 میلادی 14.2 درصد افزایش داشته است.
روزنامه گاردین هم در گزارشی با اشاره به عدم حضور دونالد ترامپ در اجلاس داووس نوشته: رهبران و مقام‌های بلندپایه اغلب کشورهای جهان به همراه خیل عظیمی از تجار، نخبگان اقتصادی و روزنامه‌نگاران در جایی میان کوه‌های آلپ گردهم آمدند تا درباره مهم‌ترین چالش‌های اقتصادی امروز با یکدیگر صحبت کنند، اما نکته جالب اینجاست که بزرگ‌ترین چالش این روزهای اقتصاد جهان خود در این اجلاس حضور ندارد؛ دونالد ترامپ. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که تقریبا تمام شرکت‌های بزرگ نگران سیاست‌های حمایتگرایانه دولت ترامپ هستند. کاملا قابل پیش‌بینی است که این نگرانی‌ها در خود ایالات‌متحده و کشورهایی مانند مکزیک جدی‌تر است. اما این همه داستان نیست. نگرانی‌ها درباره ترامپ فقط به این مساله محدود نمی‌شود. شیوه‌یی که این تاجر میلیاردر در انتخابات ریاست‌جمهوری به پیروزی رسید، نارضایتی‌ها از نابرابری و توزیع ناعادلانه ثروت را تشدید کرد. حالا در داووس صحبت از این است که «ما باید مطمئن شویم جهانی‌سازی برای همه کار می‌کند.»
این چیز جدیدی نیست. کلاوس شوآب، مردی که مجمع جهانی اقتصاد را در اوایل دهه 1970 بنیان گذاشت، هشدار داده که جهانی شدن از سال 1996 وارد مرحله‌یی بحرانی شده است. شوآب گفته است: «مقاومت منفی در برابر اثرات منفی جهانی شدن به‌ویژه در دموکراسی‌های صنعتی، تهدید بسیار مخربی علیه فعالیت‌های اقتصادی و ثبات اجتماعی در بسیاری از کشورهاست.»
نیویورک‌تایمز نیز در گزارشی با اشاره به دعوت نشدن دونالد ترامپ به اجلاس داووس نوشته: رییس‌جمهور منتخب امریکا هیچگاه به اینجا (داووس) دعوت نشده است؛ نایجل فاراژ، سیاستمدار پوپولیست حامی برگزیت هم همین‌طور.
رهبران سیاسی و اقتصادی جهان در شرایطی گردهم آمده‌اند که پرسش‌های جدی درباره ارتباط نخبگان موسوم به «طبقه داووس» با سیاست و اقتصاد ایجاد شده است. طبقه یا گروه داووس، طبقه‌یی است که اصطلاحا «توانگرسالاران» خوانده می‌شوند؛ یعنی کسانی که بر پایه داشتن ثروت به قدرت رسیده‌اند. کسانی که خواسته یا ناخواسته قادر به پیش‌بینی جنبش‌های ضدتشکیلاتی در سراسر جهان نبودند. جنبش‌هایی که نتیجه‌اش ظهور سیاستمدارانی چون ترامپ در امریکا، فاراژ در بریتانیا و مارین لوپن در فرانسه است. جان مائولدین، نویسنده و محقق اقتصادی، اخیرا نوشته است: «پیروزی ترامپ در انتخابات نشانه روشنی است مبنی بر اینکه اکثریت مردم نه تنها هیچ علاقه‌یی به یک دولت جهانی ندارند، بلکه می‌خواهند به همان دموکراسی کلاسیک و محلی خود بازگردند.»
در ادامه این گزارش آمده است: «به ندرت پیش آمده که صدای مخالفانی چون دونالد ترامپ و نایجل فاراژ در نشست‌های داووس شنیده شده باشد؛ که البته این شرایط احتمالا در آینده‌یی نه چندان دور تغییر خواهد کرد. مساله این است که طبقه متوسط در ایالات متحده و بریتانیا ـ و شاید فرانسه اگر که مارین لوپن، پوپولیست در انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور پیروز شود ـ به‌طور مشخصی احساس می‌کنند که هیچ نفعی از جهان بدون مرزی که شرکت‌های چندملیتی به دنبال آن هستند، نمی‌برند.»
دونالد ترامپ در جریان رقابت‌های انتخاباتی گفته بود که در نشست داووس شرکت نمی‌کند. چندی پیش نیز یکی از اعضای برجسته تیم انتقالی ترامپ گفته است که رییس‌جمهور منتخب ایالات متحده معتقد است حضور در این نشست سالانه که با حضور افراد قدرتمند و صاحب نفوذ برگزار می‌شود، به معنای خیانت به جنبش مردمی حامی وی خواهد بود. این عضو تیم انتقالی ترامپ گفته بود، نشست داووس که با حضور میلیونرها، میلیاردرها، رهبران سیاسی و افراد مشهور جهان برگزار می‌شود، نماینده همان ساختار قدرتی است که خشم مردمی را برانگیخت و موجب پیروزی ترامپ در انتخابات شد.
مجمع جهانی اقتصاد برای نخستین‌بار ژانویه ۱۹۷۱ و در شهر داووس، توسط کلاوس شوآب به‌عنوان جایی برای جمع شدن رهبران اقتصادی و سرمایه‌داران اروپایی راه‌اندازی شد. شوآب که در آن زمان در دانشگاه ژنو تدریس می‌کرد، داووس را برای جمع شدن اقتصاددانان، سیاستمداران، صاحبان سرمایه، نظریه‌پردازان و هنرمندان انتخاب کرد. ایده اصلی اجلاس این بود که این افراد در یک جا جمع شوند تا درباره مسائل روز اروپا تبادل‌نظر کنند.
