گروه گوناگون
نگاهی به شورترین پهنههای آبی در جهان نشان میدهد که برکه دونخوان، دریاچهیی کوچک و بسیار کمعمق در قطب جنوب، بیشترین غلظت نمک را دارد و شورترین پهنه آبی است. شوری 44 درصدی آب این برکه، با وجود اینکه در یکی از سردترین مکانهای زمین است، مانع از یخزدگی این تالاب میشود. این برکه در سال 1961 توسط 2 خلبان کشف شد. در گزارشهای بسیاری آمده که شوری این برکه 18 برابر یک اقیانوس است. بر این اساس برکه دونخوان، یکی از پهنههای آبی شناختهشدهیی است که تاکنون بیشترین درصد شوری آب را به ثبت رسانده است.
بیشتر پهنههای آبی به صورت طبیعی به وجود میآیند. بهطور کلی هر انباشت آب از اقیانوس و دریاها گرفته تا آبگیرها، تالابها و چالههای آب در دستهبندی پهنههای آبی قرار میگیرند. بعضی از پهنههای آبی مانند رودها و روانهها، آب را جمعآوری و جابهجا میکنند و بعضی دیگر مانند اقیانوسها و دریاها، آبها را نگه میدارند.
همانطور که گفته شد در بین پهنههای آبی، برکه دونخوان بیشترین درصد شوری را به خود اختصاص داده است. شوری آب این برکه کمعمق از دریاچه رتبا نیز بیشتر است. دریاچه رتبا که به معنی «آبهای مرده» است، یکی از جاذبههای توریستی غرب آفریقا و واقع در کشور سنگال است. غلظت نمک این دریاچه صورتیرنگ به حدی است که باعث شناور شدن هر شناگری در سطح آب میشود. همچنین در گزارشها آمده، رنگ صورتی دریاچه رتبا، به دلیل غلظت بالای نمک است که با گونهیی باکتری فعال ترکیب میشود و با درخشش نور خورشید، باعث تولید رنگدانههای صورتی در آب میشوند. غلظت شوری آب در این دریاچه حدود 40 درصد اندازهگیری شده است. غلظت قابل توجه کلریدسدیم یا نمکهای دیگر در این برکهها، باعث میشود شوری این پهنههای آبی حتی از اقیانوسها هم بیشتر باشد.
دریاچه دیگری در قطب جنوب شناسایی شده که در فهرست شورترین پهنههای آبی جهان قرار میگیرد. دریاچه وندا با شوری آبی 10 برابر یک اقیانوس بهعنوان سومین پهنه آبی شور در جهان شناخته شده است. در میان پهنههای آبی معرفی شده که بیشترین درصد شوری آب را به خود اختصاص دادهاند، نام تالاب قرهبغاز، واقع در ترکمنستان نیز به چشم میخورد. قرهبغاز، یک تالاب داخلی بزرگ از دریای خزر است که در شمالغربی ترکمنستان قرار دارد. سطح آب قرهبغاز از دریای خزر چندمتر کمتر است. آب در این قسمت با سرعت تبخیر میشود و به همین دلیل غلظت نمک در این تالاب زیاد است. در برخی اوقات غلظت نمک در قرهبغاز 10 و حتی 20 برابر بخشهای مرکزی دریای خزر است. شوری محاسبه شده در آب این پهنه آبی نزدیک به 35 درصد برآورد شده است.
بعضی از این پهنهها، مانند دریاچه عسل جیبوتی به دلیل نوع نمکی که در آب آنها وجود دارد، ارزش تجاری پیدا کردهاند. این دریاچه با 34.8 درصد شوری آب محاسبه شده، پنجمین پهنهآبی شناخته شده در جهان است که بیشترین شوری آب را برای خود ثبت کرده است.
دریای مرده از دیگر پهنههای آبی شناخته شده است که در برخی گزارشها از آن به عنوان دریاچه نمک نیز نام برده میشود. این دریا در غرب اردن و شرق فلسطین قرار دارد. شوری آب این دریا تقریبا 8، 9 برابر بیشتر از آب اقیانوسهاست. به دلیل غلظت نمکی که در این دریا وجود دارد هیچ جانور یا گیاهی بهطور دایم در آن زندگی نمیکند که دلیل نامگذاری این دریا نیز همین است. هرچه آب در این دریا پایینتر میرود، غلظت و شوری دریا بیشتر میشود و نهایتا به جایی میرسد که میزان تبخیر متوقف میشود. میانگین شوری که برای دریای مرده عنوان شده، نزدیک به 33.7 درصد بوده است. در کانادا نیز دریاچهیی مشابه دریای مرده وجود دارد که در قلب ساسکاچوان نهفته است. «لیتل مانیتو» به دلیل آبهای سرشار از مواد معدنی خود معروف است و تقریبا به اندازه نصف دریای مرده مواد معدنی دارد. غلظت نمک محاسبه شده در این دریاچه نزدیک به 18 درصد عنوان شده است. در میان پهنههای معرفی شده در لیست شورترین آبهای جهان، نام دریاچه نمک در ارومیه نیز به چشم میخورد. این دریاچه در شمال غرب ایران واقع است و بزرگترین دریاچه داخلی ایران بهشمار میرود. غلظت 8.5 درصدی شوری آب در
دریاچه ارومیه باعث شده تا در گزارشها، این دریاچه هشتمین پهنه آبی جهان معرفی شود که بیشترین درصد شوری آب را دارد.
غلظت نمک موجود در این پهنههای آبی معرفی شده، چند برابر بیشتر از اقیانوسهاست. همچنین این دریاچهها به دلیل محصور بودن، درصد بالای نمک و افزایش حجم آب خروجی نسبت به آب ورودی، همواره در خطر کاهش سطح و نابودی قرار دارند. البته بخش زیادی از حجم خروجی این آبها به دلیل تبخیر زیاد این دریاچههاست.