معرفی مقصران بیکاری

سحر بشیری |

پژوهشگر موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی |

بررسی روند جمعیت فعال، نشانگر کاهش روند جمعیت فعال در کشور از سال 1384تا 1391(با توجه به سیاست‌های اتخاذ شده و موکول کردن آن به آینده است) که موجب شده که از سال 1393 روند ورود جمعیت فعال به بازار کار به‌شدت رشد یابد که از عوامل اصلی تاثیرگذار بر افزایش تقاضا برای شغل در سال‌های اخیر است. در مجموع بررسی آمارهای رسمی نشانگر افزایش جمعیت غیرفعال در سال‌های 1384تا 1391و در مقابل افزایش جمعیت فعال جویای کار در دوره 1392تا 1395 است. براساس اطلاعات مرکز آمار ایران متوسط بیکاری کشور از سال 1384تا پایان 1391 برابر 11.7درصد است. درحالی که متوسط نرخ بیکاری در دوره 1392تا 1395 برابر 11.1درصد است. همچنین براساس آمار رسمی مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در سال 1391 با حدود 21درصد به اوج رسیده است. این درحالی ‌است که در سال 1384 این نرخ 5/15 درصد بوده و نشانگر عدم ایجاد اشتغال برای این قشر است. اما در سال 1394 این نرخ به 5/18درصد کاهش یافته که نشانگر ایجاد اشتغال در سال‌های اخیر برای این قشر است. از طرفی باید یادآور شد که براساس اطلاعات طرح آمارگیری نیروی کار مرکز آمار ایران، جمعیت فعال به تمام افراد 10ساله و بیشتر که در هفته تقویمی قبل از هفته آمارگیری در تولید کالا و خدمات مشارکت داشته(شاغل) یا از قابلیت مشارکت برخوردار بوده‌اند(بیکار) اطلاق می‌شود. در مقابل این تعریف، تمام افراد 10ساله و بیشتر که در طول هفته مرجع آمارگیری در هیچ یک از دو گروه شاغلان و بیکاران قرار نمی‌گیرند، جمعیت غیرفعال محسوب می‌شوند. همچنین براساس تعاریف مرکز آمار ایران، تمام افراد 10ساله و بیشتر که در هفته مرجع حداقل یک ساعت کار کرده یا بنا به دلایلی به طور موقت کار خود را ترک کرده‌اند، شاغل محسوب می‌شوند. شاغلان به دو گروه مزد و حقوق‌بگیران و خوداشتغالان تقسیم می‌شوند. براساس تعریف ارائه شده، تمام افراد 10ساله و بیشتر که در هفته مرجع آماده کار بوده ولی فاقد کار و اشتغال باشند، بیکار محسوب خواهند شد. در واقع به افراد جویای کاری که به دلیل آغاز به کار در آینده یا انتظار بازگشت به شغل قبلی فاقد کار هستند نیز بیکار اطلاق می‌شود. براساس این تحلیل، جمعیت شاغل کشور از 20میلیون و 618 هزار و 579 نفر در سال 1384به 20میلیون و 500 هزار و 310نفر در سال 1387 رسیده است. به این ترتیب در این دوره نه تنها شغل جدیدی ایجاد نشده بلکه از کل شاغلان نیز کشور 118هزار و 269نفر کاسته شده است. به همین ترتیب در سال 1391 جمعیت شاغل کشور به 20میلیون و 628 هزار و 225نفر رسیده که در مقایسه با سال 1387 تعداد 127هزار و 915نفر به تعداد شاغلان اضافه شده است. با توجه به رشد منفی اشتغال در دوره قبل در مجموع در دوره 1384تا 1391 تنها 9646نفر به جمعیت شاغل افزوده شده است. در سال 1395 جمعیت شاغل کشور به 22میلیون و 588 هزار و 52 نفر رسیده که در مقایسه با سال 1391 در مجموع یک میلیون و 959هزار و 827 نفر به تعداد شاغلان اضافه شده است به این ترتیب در دولت یازدهم به ‌طور متوسط سالانه 490هزار شغل ایجاد شده است. این گزارش نشان می‌دهد، دانشجویان در ایران جزو جمعیت غیرفعال اقتصادی محسوب می‌شوند و با اضافه شدن تعداد دانشجویان، تقاضای شغل آنها به آینده موکول می‌شود. در واقع با افزایش تعداد دانشجویان نرخ بیکاری نیز کاهش می‌یابد. با اتمام تحصیل آنها تقاضای شغل افزایش یافته و به متقاضیان شغل افزوده می‌شود و در صورت عدم دستیابی به شغل، نرخ بیکاری افزایش و بحران در بازار کار به وقوع می‌پیوندد. از سوی دیگر براساس آمار بانک مرکزی ایران طی سال‌های 1384تا 1391 تعداد دانشجویان به ‌طور متوسط سالانه بیش از 11درصد رشد کرده که موجب شده، بخش بزرگی از جمعیت جوان و جویای کار کشور در آن سال‌ها وارد بازار کار نشوند. به عنوان مثال در سال 1387 دولت ظرفیت دانشگاه‌ها را تقریبا 570 هزار نفر افزایش داد. در اثر این اقدام 570 هزار نفر که در سن کار و فعالیت بوده‌اند، دانشجو شده و جزو جمعیت غیرفعال محسوب شدند. در واقع این وضعیت باعث شد تا ورود سیل عظیم جمعیت جویای کار به تعویق بیفتد. در این شرایط نرخ بیکاری با وجود افزایش جمعیت کشور و عدم ایجاد اشتغال در آن بازه زمانی(1387-1384) تغییر چندانی نکرده است حتی آمارها نشان می‌دهد با وجود این موضوع باز هم نرخ بیکاری روندی صعودی داشته است. با توجه به موکول شدن اشتغال این دانشجویان به سال‌های آینده، دولت‌ یازدهم(و دولت‌های بعد از آن) با سیل عظیمی از جوانان تحصیل‌کرده جویای شغل مواجه شده که باعث بروز مشکلات گسترده خواهد شد. علاوه بر این در ایران سربازان جزو جمعیت شاغل محسوب می‌شوند که با افزایش تعداد سربازان نرخ اشتغال افزایش پیدا می‌کند. براساس قانونی که در آبان‌ ماه سال 1390 در مجلس شورای اسلامی تصویب و براساس آن 36ماده از قانون سابق اصلاح و 30ماده نیز به آن الحاق شد، برخی معافیت‌ها حذف و شرایط افزایش تعداد سربازان فراهم شد. نتیجه این شد که طی سال‌های 1384تا 1391 براساس آمارهای غیررسمی جمعیت سربازها به‌ شدت رشد داشته به این ترتیب عرضه نیروی کار به این دلیل نیز به تعویق افتاده است.

مشاهده صفحات روزنامه