پیام صلح از زبان یک جنگ‌سالار
گروه جهان|
بازگشت گلبدین حکمتیار یکی از رهبران پیشین جهادی به افغانستان، سخنرانی‌اش در انظار عمومی و پیوستن به روند صلح در این کشور واکنش‌های بسیاری داشته است. کارشناسان و رسانه‌های بسیاری از بیم و امیدهای خود در این باره نوشته‌اند.
حکمتیار یکی از چهره‌های ناراضی از نظام‌های پساکمونیستی افغانستان، سرانجام از پاکستان به افغانستان بازگشت و در میان ده‌ها نفر از هوادارانش اعلام کرد که افغانستان به یک حکومت مرکزی نیرومند ضرورت دارد. به گزارش یورونیوز، حکمتیار پس از 20سال تبعید در بیست و پنجمین سالگرد پیروزی مجاهدان افغان در جنگ علیه ارتش اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی سابق که در کابل برپا شده بود، شرکت کرد. او که یکی از طرف‌های جنگ‌های داخلی به‌خصوص در شهر کابل پس از پیروزی مجاهدان در سال ۱۳۷۱ بود، در سخنرانی شنبه خود گفته که «باید گذشته را فراموش کرد.» این جنگ‌سالار سابق از طالبان هم خواسته که دیگر قربانی غرور و جهالت نشوند، زیرا جنگ آنان مشروعیت ندارد.
این دومین بار در 25 سال اخیر است که حکمتیار به روند صلح در افغانستان می‌پیوندد. بار نخست پس از موشک‌باران چندین ساله کابل، سرانجام تسلیم دولت ربانی شد اما دوباره به صف طالبان پیوست. اما این‌بار حکمتیار باز هم از صلح سخن گفته و طالبان را نیز به صلح دعوت کرده است.
روزنامه هشت صبح افغانستان در این باره نوشته: حکمتیار اعلام کرد دیگر از جنگ دست کشیده است. او جنگ طالبان را نامشروع خواند. حکمتیار گفت دیگر نمی‌خواهد که برای انتقال قدرت یک گلوله شلیک شود یا یک قطره خونی بریزد. تردیدی نیست که دفتر ریاست‌جمهوری برای مذاکره و تفاهم با حکمتیار ده‌ها دلیل سیاسی دارد، اما از دید حقوق بشری نحوه مذاکره و تفاهم با حکمتیار مصداق روشن قربانی کردن عدالت است. در این گزارش آمده: حکومت به حکمتیار امتیاز‌های کلان داده از جمله معافیت از تعقیب قضایی. برای بازماندگان قربانیان فعالیت‌های نظامی حکمتیار، امتیازهایی که او دریافت می‌کند، بسیار ناراحت‌کننده است. هواداران حکمتیار هم نمی‌توانند سهم قابل توجه او را در ویرانی کابل، موشک‌باران غیرنظامیان انکار کنند. تمام سازمان‌های بین‌المللی مدافع حقوق بشر، رسانه‌های جهانی و حتی محافل آکادمیک دنیای غرب به حکمتیار القابی چون «قصاب کابل» داده‌اند. این موضع‌گیری نشان می‌دهد که اجماع جهانی در مورد تخطی حکمتیار از کنوانسیون‌های بین‌المللی جنگ وجود دارد. حکومت وحدت ملی با وجود تمام این واقعیت‌ها، با حکمتیار پیمان ترک مخاصمه امضا کرد. حکومت وحدت ملی به
حکمتیار این امکان را داده تا در چارچوب قانون فعالیت مشروع سیاسی داشته باشد. کوچک‌ترین انتظاری که افکار عمومی از حکمتیار دارند، این است که اسلحه خود را به وزارت دفاع افغانستان تسلیم کند. حکمتیار می‌گوید که طرفدار یک حکومت مرکزی قوی است. برای تشکیل چنین حکومتی افرادی چون حکمتیار و جنگ‌سالاران دیگر نمی‌توانند و نباید ارتش‌های خصوصی داشته باشند و اسلحه خود را به وزارت دفاع تسلیم نکنند چرا که وقتی ابزار خشونت در انحصار دولت نباشد و هر شخص سیاسی و غیرسیاسی صاحب ارتش خصوصی و اسلحه باشد، حتما گلوله شلیک می‌شود. کسی که تفنگ دارد و نخواهد که آن را تسلیم دولت کند، حتما می‌خواهد روزی از آن علیه دولت استفاده کند. به همین دلیل تا زمانی که حکمتیار اسلحه خود را تسلیم نکند، افکار عمومی واقعیت ترک مخاصمه او با نیروهای امنیتی را باور نخواهد کرد.
همان جنگ‌سالار گذشته!
روزنامه ماندگار افغانستان نوشته: سخنان متضاد حکمتیار درباره صلح و جنگ دولت به گونه‌یی بود که نشان داد او هنوز هم برنامه‌های خشنی در ذهن دارد. او در بخشی از سخنانش، دولت افغانستان را نهادهای عاریتی خواند و گفت: «همان‌طور که به شوروی تسلیم نشدم به این نهاد عاریتی خارجی هم تسلیم نشده‌ام.» او در عین حال به روسیه به عنوان وارث شوروی اخطار داد که نباید در تلاش ایجاد یک دولت دست‌نشانده در افغانستان باشد. حکمتیار از رسانه‌ها و نفوذ روزافزون آنها به‌شدت انتقاد کرد. بدون شک این نوع برخورد او با رسانه‌ها، برخاسته از دو رویکرد است: رویکرد اول، نگاه قومی و تعصب‌آلود حکمتیار حتی دایره واژه‌گانی رسانه‌ها و مردم که بی‌پرده آن را بیان داشت و رویکرد دوم، اندیشه آزادی‌کش او در برابر رسانه‌ها و بلندگوهای مردمی که می‌توانند از امروز و گذشته او انتقاد کنند.
مزدور بیگانه خواندن رسانه‌ها و انتقاد از برخی برنامه‌های تلویزیونی یک هشدار بسیار جدی برای رسانه‌هاست. ظاهرا حکمتیار تلاش می‌کند رسانه‌ها را از همین حالا زیر تیغ تهدید و سانسور خود قرار دهد تا گذشته او را به یاد نیاورند. از طرف دیگر، الگو قرار دادن حکومت سلطان محمود غزنوی بیانگر نگاه استیلاگر حکمتیار به سیاست است و نشان می‌دهد که او هنوز در دنیای گذشته زندگی می‌کند و تحولات چند صدساله جهان، منطقه و افغانستان را به رسمیت نشناخته است.
درس گرفتن از گذشته
اما نشریه «افغانستان‌دیلی» نظر متفاوتی دارد. در سرمقاله روز شنبه این روزنامه آمده است: حکمتیار برای نخستین‌بار با چهره متفاوت و با لحن واقع‌بینانه سخن گفت و سخنانش برخلاف عادت همیشگی‌اش مشحون از تجربه و پیام‌های مسالمت‌جویانه بود. چهره حکمتیار و فحوای کلامش نشان از آن داشت که او پس از سال‌ها زندگی در مهاجرت، وضعیت تعقیب و گریز، پناه بردن به کوه و بیابان و شعارهای ایدئولوژیک به واقعیت‌ها و حقایق بزرگی دست یافته است. اکنون به نظر می‌رسد که گذر زمان و واقعیت‌های زمانه درس‌های بزرگی برای حکمتیار داده است. او از همکاری بدون قید و شرط با حکومت سخن گفته و بر قانونمندی تاکید کرد. او تاکید کرد که جنگ طالبان علیه دولت و به خاک و خون کشیدن مردم بی‌دفاع نامشروع است و آنها باید از جهالت و غرور دست بکشند... حکمتیار با توجه به نفوذی که در مناطقی از افغانستان دارد، امروز بسیاری از زوایای تاریک انگیزه‌های شورشیان را هدف گرفته است. به نظر می‌رسد مواردی را که سال‌ها دیگران می‌گفتند، شورشیان نمی‌پذیرفتند ولی این سخنان از زبان حکمتیار معنای دیگر و درس‌های متفاوتی به گروه‌هایی از شورشیان خواهد داد.
شورای امنیت سازمان ملل متحد ماه فوریه توافق کرد که تحریم‌های پیش‌تر وضع شده علیه حکمتیار را لغو کند. دولت افغانستان سپتامبر سال گذشته، لغو تحریم‌ها را به عنوان بخشی از توافق صلح با حکمتیار و سازمان مسلح تحت امرش خواستار شده بود.
