حرکت لاک پشتی استفاده از فناوری‌های نوین مالی
گروه بانک و بیمه احسان شمشیری
فناوری ارتباطی میدان نزدیک یا اصطلاحا NFC در سراسر دنیا برای اتصال دستگاه‌ها به هم و پرداخت هزینه از طریق برقراری ارتباط نزدیک کارت بانکی یا تلفن همراه به دستگاه مترو، اتوبوس، کارتخوان‌های خاص و... به کار گرفته می‌شود و بدون نیاز به رمز و کارت کشیدن و... پرداخت را سریع انجام می‌دهد. اما عدم به کارگیری این نوع فناوری نوین مالی در ایران از آن دست موضوعاتی است که سال‌ها زمان می‌برد تا متولیان و مردم به مزیت‌های آن پی ببرند.
به گزارش«تعادل» کارت‌های غیرتماسی در مترو، اتوبوس و... زیاد کاربرد دارد و به سرعت و با پرداخت اتوماتیک، افراد از کارتخوان‌ها عبور می‌کنند. فناوری NFC هم به این منظور ساخته شد تا به طور مثال وقتی اطلاعات حساب بانکی خود را به تلفن همراهتان می‌دهید در پرداخت‌های کوچک با نزدیک کردن تلفن همراهتان به دستگاه گیرنده، عملیات پرداخت را بدون اتلاف وقت(وارد کردن رمز و منتظر شدن برای تاییدیه گرفتن و...) انجام دهد و در نتیجه در بسیاری از مراکز خرید و پرداخت پول خرد، ازجمله نانوایی، اتوبوس، بسیاری از فروشگاه‌ها که کالاها و خدمات آنها نرخ مشخص و همگن دارد، می‌تواند کاربرد فراوان داشته باشد و از ایجاد صف جلوگیری می‌کند.
کارشناسان می‌گویند که عمر فناوری‌ها و سرعت انتقال آنها بسیار کوتاه‌تر از قبل شده و با وجود گذشت یک دهه از ظهور این فناوری به کارگیری آن در کشور با اما و اگرهای زیادی روبه‌روست و شرکت‌های بزرگی که سودای فعالیت در این حوزه را داشتند به دلیل عدم همراهی اپراتورهای تلفن همراه، نهادهای ناظر و... هنوز موفق به فعالیت در این حوزه نشده‌اند زیرا به نظر می‌رسد که تضاد منافع و درگیر شدن این موضوع با هزینه‌های زیرساختی و سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز، مسائل امنیت تلفن‌های همراه و... باعث شده که این فناوری در کشور ما مورد توجه نباشد.
دشوارترین مانع‌ها، گلوگاه قانون‌گذاری و دغدغه امنیتی از سوی مقامات دولتی در مورد این فناوری است. هر چند امنیت دغدغه بسیار مهم و اساسی در همه جنبه‌های فعالیت‌های اقتصادی است اما باید توجه داشت که نمی‌توان به این بهانه دست از توسعه خدمات نوین بانکی همگام با تحولات جهانی کشید زیرا حداقل می‌توان در پرداخت‌های خرد و ریز این فناوری را به کار گرفت تا به تدریج فرهنگ و امنیت لازم برای پرداخت‌های بزرگ‌تر در فروشگاه‌ها از طریق تلفن‌های همراه ایجاد شود.
نکته دیگر این است که برای ورود فناوری NFC به ایران بحث دریافت مجوز شاپرک مطرح شده است اما با گذشت چند سال از عمر این فناوری هنوز مجوزی از سوی نهاد ناظر بر صنعت پرداخت صادر نشده است. محمد نژادصداقت، کارشناس صنعت پرداخت در گفت‌وگو با «تعادل» و در پاسخ به این پرسش که چرا هنوز مجوزی برای فعالیت NFC صادر نشده است، گفت: استفاده از ابزارهای مدرن پرداخت می‌تواند بار زیادی از روی دوش بانک‌ها بردارد اما موانعی وجود دارد که آنها از خیر ابزارهای مدرنی مانندNFC می‌گذرند. چراکه سرمایه‌گذاری PSPها در این حوزه تنها شرط لازم برای راه‌اندازی این سرویس نیست بلکه اپراتورهای تلفن‌های همراه و بانک‌ها هم باید با این فناوری سازگار و به روز شده باشند. وی افزود: وقتی مردم موبایل را به جای کارت پرداخت انتخاب می‌کنند این سوال پیش می‌آید که اگر تلفن همراهی که امکان دسترسی به حساب بانکی را دارد با مشکلاتی مانند سرقت مواجه شود چه بر سر حساب کاربر خواهد آمد؟ غیر از تدوین دستورالعمل و قانون، بانک‌ها هم نیاز دارند سرمایه‌گذاری روی این طرح انجام دهند اما زمانی که روند قانونی و سیاست مشخصی برای این کار وجود ندارد، بانک‌ها هم ریسک این
سرمایه‌گذاری را بالا می‌بینند و از آن اجتناب می‌کنند. شاید علت این اجتناب از سوی بانک‌ها را بتوان در اتفاقات گذشته جست‌وجو کرد مانند ماجراهایی که بر سر کیف پول الکترونیکی رخ داد.
سرنوشت کیف پول الکترونیکی
نژادصداقت گفت: متاسفانه کیف پول الکترونیکی سرنوشت نافرجامی پیدا کرد. قرار بود در این طرح به جای پول نقد در پرداخت‌های خرد از کارتی به نام کیف پول الکترونیکی استفاده شود، کارتی که بدون نیاز به رمز، پرداخت‌ها را با سرعت انجام دهد. اما سرنوشتی جز فراموشی پیدا نکرد و عدم حمایت بانک مرکزی و نبود قوانین و سازوکارها آن را به حاشیه راند. طرح‌هایی اینچنینی برای پا گرفتن و توسعه نیاز به اقدام و حمایت جدی نهادهای اقتصادی، قانون‌گذاران همچنین آموزش شهروندان دارد اما زمانی که اراده‌یی از سوی این نهادها وجود ندارد و سرمایه‌گذاران هم حمایت یا دست‌کم رویکرد مثبت را نمی‌بینند طبعا نمی‌توان آینده خوبی هم برای آنها متصور بود.
از سوی دیگر، در سال‌های اخیر فین‌تک‌ها هم در کنار سایر بخش‌های کسب و کار مدرن شروع به کار و توسعه کرده‌اند و وزیر ارتباطات هم در مهر ماه سال گذشته گفته بود که افراد می‌توانند به واسطه طرح پول الکترونیکی که با همکاری بانک مرکزی پیگیری می‌شود از تلفن همراه خود به عنوان یک کارت‌بانکی استفاده کنند. البته به تازگی هم مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی اعلام کرد که زیرساخت‌های لازم برای این کار آماده شده و تا پایان امسال این طرح عملیاتی خواهد شد.
نژادصداقت در پاسخ به این سوال که پیش‌بینی می‌کنید چه زمانی از این فناوری در کشور استفاده کنیم، گفت: خبر مطرح شده از سوی مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی، بارقه‌های امید را در دل فعالان صنعت پرداخت روشن کرد و گمانه‌زنی‌هایی پیرامون زمان راه‌اندازی و عملیاتی شدن NFC و سرویس‌های مربوط به آن رقم خورد به نحوی که برخی از شرکت‌های پرداخت که پیش از این هم سیستم‌های NFC خود را رونمایی کرده بودند، مجددا از این سامانه رونمایی کردند. اما به نظر می‌رسد، تعلل در اقدام عملی ریشه دیگری دارد و آن را باید در قانون‌گذاری و سیاست بانکی جست‌وجو کرد.
وی گفت: در حوزه بانکی، امنیت مساله بسیار مهم و حیاتی است اما اینکه به بهانه امنیت، سرمایه‌گذاری و روند مدرن شدن را کنار گذاشت به هیچ وجه قابل قبول نیست به خصوص زمانی که راه‌ها برای چاره‌اندیشی در این حوزه هم بسته نیستند و می‌توان تمهیداتی اندیشید که مانند بسیاری از فناوری‌های دیگر که ابتدا با پرسش‌های بسیاری مواجه بودند بهره‌برداری از فناوری‌های جدید، امنیت را با کمترین خطر مواجه کند. البته با تاسف بسیار، زمانی که از NFC حرف می‌زنیم دیگر نمی‌توانیم آن را یک فناوری جدید در دنیا بدانیم.
همراهی نهادهای ناظر و امنیتی
وی در پاسخ به این سوال که برای اجرایی شدن کامل NFC در ایران به چه سازوکارهایی نیازمندیم، گفت: اجرای چنین پروژه‌هایی ابتدا نیازمند آن است که نهادهای ناظر و امنیتی در حوزه بانک به بخش خصوصی اعتماد کنند و این فرصت را به آنها بدهند که با به کار بردن فناوری‌های جدید از بار شبکه بانکی بکاهند و در نتیجه کار مردم را آسان کنند. NFC ازجمله بحث‌هایی است که گره آن را می‌توان به راحتی با دست و نه با دندان باز کرد. چراکه هم تلفن‌های همراه هوشمند ضریب نفوذ زیادی در جامعه پیدا کرده‌اند و هم شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت که دستگاه‌های کارتخوان نصب شده آنها در تعداد بالا از این امکان برخوردارند، کم نیستند.
یاری شاپرک و بانک مرکزی
وی گفت: اگر شاپرک و بانک مرکزی یاریگر سرمایه‌گذارانی باشند که به فکر نوآوری در فضای کشور هستند، هیچ‌کس بیش از مردم و کارآفرینان از این موضوع منتفع نمی‌شوند اما این سرمایه‌گذاران درحال حاضر چیزی جز آشفتگی و سخنانی که گاه و بیگاه بدون اقدام مقتضی زده می‌شود، نمی‌بینند و در انتظار زمانی هستند که نهادهای قانونگذار دست از انفعال یا مخالفت بردارند به روند توسعه این بخش از صنعت کشور هم فکر کنند و اراده تغییر و نوآوری داشته باشند.
