وزارت جهاد کشاورزی 700میلیارد تومان به پیمانکاران برای طرح‌های تجهیز و نوسازی آبیاری مزارع بدهکار است
گروه اقتصاد اجتماعی|سپیده پیری|
نشست مشترک معاونت‌های زراعی ـ باغی و آب و خاک با حضور مدیران ستادی و استانی وزارت جهادکشاورزی به میزبانی معاونت آب و خاک برگزار شد. هدف از برگزاری این گردهمایی ایجاد
هم‌افزایی در میان مدیران ستادی و استانی برای توسعه سامانه‌های آبیاری موضعی و تعادل بخشی سفرهای زیرزمینی بود. عباس کشاورز، معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی از توافق دو وزارتخانه کشاورزی و نیرو برا یکاهش برداشت 11میلیارد مترمکعبی در طول سال گفت. علی مراد اکبری معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی نیز بر اعلام ارقام بدهکاری که نسبت به پیمانکاران دارند از تجهیز 400 هزار هکتار از اراضی کشاورزی را تا پایان سال به سامانه‌های نوین آبیاری خبر داد. همچنین وی به «تعادل» گفت که بنا دارند مدیریت حقابه کشاورزان را به بخش خصوصی، تشکل و تعاونی‌ها بسپارند که به گفته خودش این اقدام پیامدهای مثبتی برای کشاورزان به همراه دارد. بخش‌هایی از مهم‌ترین رویدادهای این نشست را در زیر می‌خوانید.
آب روی میز دولت
عباس کشاورز، معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی سخنان خود را با اعلام یک اتفاق ناخوشایند در حوزه کشاورزی آغاز کرد. به گفته کشاورز بر اساس پژوهشی که از سوی وزارت نیرو منتشر شده و داده‌های آن از سال 1347 تاکنون مورد بررسی قرار گرفته است نشان می‌دهد که میزان روان‌آب‌های کشور به دلایل مختلفی از جمله تغییر اقلیم، کاهش چشمگیری داشته که این موضوع در سطح ملی و در بخش‌های مختلف نمود دارد. از سوی دیگر رابطه روان‌آب‌ها با میزان بارندگی در حدود 45 تا 50 درصد کاهش داشته است. به گفته کشاورز با وجود بارش‌های خوب امسال در سراسر کشور، آب در سد کرخه با وجود افزایش 55 درصدی بارش‌ها نسبت به وضعیت نرمال همچنان سرریز نشده است. در حال حاضرحجم آب در این حوزه حدود 3.5 تا 4میلیارد متر مکعب برآورد شده در حالی که حجم آب این حوزه در سال 80، بالغ بر 5.5میلیارد مترمکعب بوده است. همچنین علاوه بر کرخه، در گرگان رود، سفید رود و هراز هم با این مسیله مواجه هستیم که برخی عامل اصلی آن را برخی وزارت نیرو و برخی دیگر نیز تغییر اقلیم و... اعلام می‌کنند. کشاورز گفت: عوارض زیست محیطی در حال بروز هستند که علت آن را می‌توان تقاضا و فشار بیش ا ز توان بر
اکولوژیک دانست. در شرایط فعلی افت آب‌های زیرزمینی به عنوان یک تهدید جدی مورد توجه است به همین منظور و برای نخستین بار در طول تاریخ تصمیم‌گیران پروژه تعادل بخشی آب را به عنوان یک پروژه اصلی روی میز دولت گذاشته‌اند.
کاهش برداشت 11میلیارد مترمکعبی آب
کشاورز بیان داشت: تا 15 سال قبل 13 رودخانه کشور در تمام فصل‌های سال پر آب بود اما در حال حاضر تعداد رودخانه‌هایی که در تمام فصول سال آب دارند به 4 یا 5 مورد محدود شده است. همچنین در دهه 40 و 50 تعداد دشت‌های کشور که در شرایط بحرانی قرار داشتند 50 مورد بود اما در حال حاضر تعداد این دشت‌ها به 300 مورد رسیده است. وی بیان داشت: در برنامه ششم توسعه پذیرفته‌ایم تا 11میلیارد مترمکعب از برداشت سالانه آب‌های زیرزمینی کاهش یابد و انجام این اقدام نیازمند کار مشترک وزارت نیرو، وزارت جهاد و دولت است. وی با بیان اینکه امکان گسترش و توسعه کشاورزی آبی وجود ندارد، گفت: برای توسعه کشت نباید جز در مناطق مرزی به جاهای دیگر فکر کرد چرا که توسعه کشت در شرایط کنونی کشور و با توجه به منابع آبی در اصل تخریب و سود کوتاه‌مدت برای کشور محسوب می‌شود. وی بیان داشت: «ظرفیت سدهای کشور 47میلیارد مترمکعب است در حالی که در 5 سال اخیر هیچگاه حجم آب در سدها بیش از 27میلیارد مترمکعب نرسیده است. اما نباید نگران این وضعیت باشیم بلکه نگرانی ما باید این باشد که شرایط کم آبی را درک کنیم چرا که در صورت درک وضعیت می‌توان راه‌حل‌های بسیاری را جست‌وجو
کرد. کشاورزی امروز و آینده کشور نیازمند تحول تکنولوژی توأم با سرمایه است. معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه سیاستمداران کشور در خصوص وضعیت آب آگاه شده‌اند بیان داشت: الان زمان آگاه‌سازی کشاورزان است تا با مصرف آب کمتر تولید را افزایش دهند. هنر متخصصین تدبیر مسائل قبل از وقوع است و کشاورزی نیازمند دیدگاه جدیدی است که این دیدگاه در دنیا شناخته و آزمایش شده و از نظر علمی هم مشکلی ندارد اما برای اجرای آنها به کمک محققین و پژوهشگران احتیاج داریم.
بدهکاری 700میلیارد تومانی به پیمانکاران
معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی در ادامه با بیان اینکه کشت محصولات زراعی به غیر از گندم، جو و سیب‌زمینی ظرف 5 سال آینده باید به صورت
نشاء کاری انجام شود، اظهار داشت: «محققان باید صدها نسخه عملی برای منطقه‌یی در کشاورزی بپیچند تا کشاورزی تولید پایدار و اقتصادی داشته باشد. کشت نشایی ذرت در فارس و خراسان آغاز شده، ضمن اینکه تمام تقویم کشت با توجه به وضعیت آبی کشور باید عوض شده و اگرچه نحوه کشت در گذشته اشتباه نبوده، اما با توجه به شرایط اقلیمی و وضعیت آبی جدید باید تمامی شیوه کشت گذشته تغییر کند. کشت سبزی و صیفی باید به گلخانه‌ها منتقل شود و آبیاری بارانی به غیر از مناطقی که رطوبت بالاست، در هیچ جای دیگر تجویز نشود. وی با توجه به اینکه تولید کلزا و دانه‌های روغنی به عنوان یک محصول استراتژیک از اولویت‌های وزارت جهاد کشاورزی محسوب می‌شود، اظهار داشت: کشت این محصول نیز باید به صورت نشا انجام شود، چراکه در برخی از کشورها از جمله چین سالانه 7 میلیون هکتار کلزای نشایی کاشته می‌شود، در حالی که ما هنوز اقدام جدی در این رابطه انجام نداده‌ایم. کشاورز در پایان سخنان خود اعلام کرد که هیچ نگرانی برای تامین امنیت قضایی کشور وجود ندارد اما باید با مدیریت صحیح آب تولید را حفظ کنیم.»
2800میلیارد تومان برای آبیاری نوین
علی مراد اکبری معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی به عنوان سخنران بعدی نشست مشترک معاونت‌های زراعت- باغبانی و آب و خاک خبر داد برای امسال پیش‌بینی شده تا 2800میلیارد تومان برای توسعه روش‌های آبیاری با رویکرد روش آبیاری میکرو هزینه شود که 500 میلیون دلار آن از محل صندوق توسعه ملی تامین می‌شود و با این رقم می‌توان 400 هزار هکتار از اراضی کشاورزی را تا پایان سال به سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز کرد.
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در خطوط امتداد چاه‌های غیرمجاز تصریح کرد: «با اعلام توافق وزارت نیرو و جلسات متعدد و هماهنگی‌هایی که بین دو وزارتخانه صورت گرفته انسداد چاه‌های غیرمجاز در اولویت کار قرار دارد چرا که 300 حلقه چاه غیرمجاز در کشور وجود دارد که توسط این چاه‌ها سالانه 20میلیارد متر مکعب آب غارت می‌شود. همچنین براساس اعلام وزارت نیرو سال گذشته 700 هزار حلقه چاه غیرمجاز مسدود شده است، بیان داشت: این اقدام به تنهایی از عهده وزارت نیرو ساخته نیست و باید ما هم به آنها کمک کنیم.»
اکبری همچنین در مورد بدهی به پیمانکاران برای طرح‌های تجهیز و نوسازی آبیاری مزارع تصریح کرد: 700میلیارد تومان در این رابطه بدهکار هستیم که امیدواریم تا تخصیص اعتبارات هرچه زودتر بدهی پرداخت شود، ولی با این وجود کار را ادامه می‌دهیم و امیدواریم تا با تزریق منابع لازم به زودی بخشی از مطالبات پیمانکاران پرداخت شود.
معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به سوال «تعادل» مبنی بر سرنوشت حقابه کشاورزان و چگونگی مدیریت آن بر اساس چشم‌اندازی که در برنامه ششم توسعه برای آن دیده شده است گفت: حقابه به خود کشاورزان واگذار می‌شود در واقع بنا داریم تا مدیریت بهره‌برداری و تاسیسات آبیاری را به خود کشاورزان واگذار کنیم چرا که معتقدیم حکم رانی آب باید به دست خود ذی نفعان یعنی کشاورزان باشد. تشکل‌ها، تعاونی‌ها و شرکت‌های سهامی - زراعی می‌توانند به این حوزه ورود کرده و مدیریت آن را برعهده بگیرند. وی در ادامه گفت این موضوع در برنامه ششم دیده نشده اما در حال برنامه‌ریزی و رایزنی با وزارت نیرو هستیم تا هرچه زودتر نتیجه آن مشخص شود.
تشکیل شورای سیاست‌گذاری آب
اکبری در ادامه با بیان اینکه کشور در چگونگی مصرف آب با توجه به محدودیت‌ها و چالش‌های نیازمند الگوی مناسب با شرایط اقلیمی جغرافیایی است اظهار داشت: «وزارت جهاد کشاورزی توسعه روش‌های نوین آبیاری به ویژه آبیاری موضعی (میکرو) را در دستور کار دارد. سیاست ما در توسعه روش‌های میکرو رعایت کلیه پارامترهای فنی و مهندسی و بعد از استفاده از روش میکرو استفاده از ماشین‌های آبیاری کلاسیک، سیستم‌های کم فشار را در دستور کار داریم. اکبری بیان داشت: مناقشات آب جدی است و تصمیم‌گیری درمورد آن پیچیده است و چالش‌های زیادی با وزارت نیرو و همچنین درون خودمان وجود دارد که برای حل این مسائل شورای تخصصی و سیاست‌گذاری پیرامون مساله آب در وزارتخانه به دستور وزیر جهاد کشاورزی تشکیل شده است. همچنین برای افزایش بهره‌وری در آب و خاک باید بهره‌وری در سه سطح از جمله حوزه‌های آب ریز، در سطح مزرعه و در سطح گیاه را بالا برد. وی بیان داشت: برای افزایش بهره‌وری در حوزه‌های آبریز بخشی از آن مربوط به وزارت نیرو و بخشی نیز مربوط به وزارت جهاد است که یکی از اقدامات در این راستا برنامه‌ریزی صحیح برای تامین آب در زمان و مکان مورد تقاضا است. بنابراین
باید الگویی متناسب با حجم آب و میزان بارندگی (صفر تا 10 میلی‌متر) تعریف شود و همچنین در این راستا لازم است، تا مدیریت تلفیقی منابع آبی مختلف در کشور تشکیل شود.»
مصرف 115 میلیارد مترمکعب از ذخایر استراتژیک آب
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی از دیگر اقدامات صورت گرفته جهت افزایش بهره‌وری در سطح حوزه‌های آبریز را تعیین الگوی کشت در سطح حوزه و سطح دشت‌ها دانست. وی در ادامه به اقدامات لازم برای افزایش بهره‌وری در سطح مزرعه اشاره کرد و گفت: اجرای بهترین روش‌های آبیاری متناسب با اقلیم و الگوی کشت، اجرای شبکه‌های فرعی و زهکشی مورد نیاز و استفاده از مالچ (استفاده از پوششی برای جلوگیری از تبخیر) آب است. برای بهره‌وری در سطح گیاه نیز بهبود ژنتیکی، بهبود جوانه زدن، تاریخ کشت و افزایش شاخص‌های برداشت از جمله اقدامات موثر است. معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی به اقداماتی برای تعادل‌بخشی سفره‌های آب زیرزمینی اشاره کرد و گفت: 115میلیارد مترمکعب از ذخایر استراتژیک آب کشور مصرف شده که در صورت صرفه‌جویی سالانه 11میلیارد مترمکعب آب، جبران آن 10 الی 15 سال به طول می‌انجامد.
کاهش 35درصدی سطح زیر کشت برنج
در حاشیه این نشست عباس کشاورز، معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی به جمع خبرنگاران آمد و به سوالات آنان پاسخ داد. به گفته وی کاهش سطح زیر کشت محصولات برنج، گندم و چغندر و افزایش عملکرد تولید در دستورکار وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد. کشاورز با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی هیچ‌گونه حمایتی از کشت برنج در استان‌های غیرشمالی انجام نمی‌دهد، گفت: سال گذشته 35 درصد از سطح زیر کشت برنج در استان‌های غیرشمالی کاهش یافت. معاون وزیر جهاد کشاورزی، تصریح کرد: کاهش سطح زیرکشت گندم و افزایش عملکرد آن نیز جزو برنامه‌های وزارت جهاد است که با برنامه‌های انجام‌شده، امیدواریم از 2میلیون و 600 هزار هکتار سطح زیرکشت این محصول به یک میلیون و 900 هزار هکتار برسیم.
کشاورز در مورد ساماندهی بازار محصول سیب‌زمینی اظهار داشت: یکی از مشکلات سیب‌زمینی‌کاران ثبات قیمت این محصول در 2 سال گذشته بوده که عوامل مختلفی ازجمله نوسان تولید و همچنین عدم پایداری در صادرات بر آن تاثیرگذار است. منطقه جیرفت و کهنوج قطب تولید سیب‌زمینی کشور است که هر ساله برنامه‌ریزی برای تولید میزان مشخصی از این محصول در آنجا انجام می‌شود، اما عوامل جوی گاهی‌اوقات موجب کاهش تولید یا افزایش آن می‌شود که همین موضوع منجر به نوسان قیمت و در نتیجه ضربه اقتصادی به کشاورز می‌شود. همچنین علاوه بر تاثیر مسائل جوی بر میزان تولید این محصول، عدم صادرات پایدار نیز موجب ایجاد مشکلاتی برای کشاورزان می‌شود که برای حل این مساله سال گذشته از صادرکنندگان این محصول در اردبیل خواستیم تا برای صادرات پایدار با کشورهای متقاضی سیب‌زمینی قرارداد منعقد کنند. وی بااشاره به تجربه موفق صادرات سیب‌زمینی در اردبیل اظهار داشت: توصیه ما به صادرکنندگان این محصول این است که در همدان و اصفهان نیز اقدامی مشابه استان اردبیل برای صادرات سیب‌زمینی صورت گیرد. معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی، با بیان اینکه سیب‌زمینی دومین غذای مردم کشور بعد از
برنج است، افزود: بنابراین سیاست وزارت جهاد کشاورزی حمایت از صادرات این محصول و تعیین مشوق‌های صادراتی برای آن است.
به واردات گندم نیاز نداریم
کشاورز در پاسخ به این سوال که چرا قیمت جهانی غلات کاهش یافته، اما در ایران قیمت آنها کاهش نمی‌یابد، گفت: هر وقت کارمزد تسهیلات بانکی کاهش یابد، قیمت محصولات کشاورزی ازجمله غلات نیز کاهش می‌یابد. همه تولیدکنندگان از تورم، هزینه می‌دهند و بنابراین وقتی قیمت تسهیلات بانکی در ایران در مقایسه با سایر کشورها بالاست، نمی‌توان انتظار داشت که قیمت تولید متناسب با دنیا کاهش یابد. وی بابیان اینکه به واردات گندم نیاز نداریم، گفت: سیل اخیر در برخی از استان‌های کشور از جمله خوزستان به تولید گندم آسیب نرساند. در صورت وقوع سیل، حتی اگر تا 15 روز آب در مزارع بماند، مزارع دچار خسارت نمی‌شوند و از آنجا که مزارع گندم در مرحله بستن دانه گندم قرار داشت، به محصول خسارتی وارد نشد. همچنین کشت کلزا که در استان خوزستان انجام شده، بر اثر سیل خسارت ندید.
