بازی منطقه‌ای برای ناتوان‌سازی نفتی ایران و عراق
وزیر انرژی روسیه ایران را مقصر شکست مذاکرات دوحه ندانست
گروه انرژی الچین یوسفی
«چطور می‌توانیم، بگوییم ایران مقصر شکست نشست دوحه است وقتی که حتی در اینجا حاضر نبوده است؟» این جمله را نه یکی از مسوولان وزارت نفت ایران، بلکه الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه پس از ساعت‌های متمادی بحث بی‌نتیجه در قطر خطاب به خبرنگاران روسی گفته است. نواک خسته و کلافه از کارشکنی عربستان و متحدانش، شکست مذاکرات دوحه را «عقبگرد در روند صعودی بازار نفت» خوانده است. در حالی که نشست روز یک‌شنبه پس از حدود 12ساعت بحث بدون نتیجه قابل توجهی به پایان رسید، دکتر سارا وخشوری تحلیلگر برجسته بازار انرژی در گفت‌وگو با «تعادل» تصمیم ایران برای عدم شرکت در این نشست را تصمیمی مناسب ارزیابی کرده و معتقد است مهم‌ترین هدف نشست دوحه ناتوان‌سازی ایران و عراق برای جلوگیری از تولید نفت خام بوده است. البته در میان تحلیلگران حوزه نفت هستند کسانی که برخلاف خانم وخشوری تصمیم زنگنه و تیم وزارت نفت را درست نمی‌دانند. محمد‌علی خطیبی نماینده سابق ایران در هیات عامل اوپک از این دسته افراد است، او به فارس گفته است که ایران با عدم حضور در دوحه شانس قرار گرفتن در یکی از مهم‌ترین نشست‌های نفتی در سال‌های گذشته را از دست داده است. گزارش «تعادل»
درباره این صحبت‌ها و همچنین تاثیر شکست توافق بر بازار نفت که باعث کاهش بیش از 5 درصدی قیمت شد را در ادامه می‌خوانید.
سارا وخشوری در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان چارچوب بحث‌های طرح شده در دوحه را چارچوب تشکیل یک سازمان جدید نفتی دانست، می‌گوید: اینکه بگوییم، قرار است اوپکی جدید تشکیل شود، خیلی زود است. خروجی نشست دوحه نشان داد که بین روسیه، اوپک و غیر اوپکی‌ها برای بهبود شرایط بازار تصمیمی گرفته نشد. با این حال اینکه بگوییم اوپک کارکرد خودش را از دست داده، حرف درستی است، زیرا بعد از شوک نفتی‌ای که اتفاق افتاد و قیمت‌ها کاهش پیدا کرد این سازمان نتوانست عملکرد مطلوبی داشته باشد و شرایط را به گونه‌یی دیگر رقم بزند.
دکتر وخشوری درباره اینکه چرا اوپک عملکرد خود را از دست داده، با اشاره به عربستان سعودی، تولیدکنندگان امریکایی و روسیه که مقصر اصلی افول اوپک هستند، اظهار می‌کند: از آنجا که عربستان سعودی گرداننده اصلی اوپک است، حجم تولید نفت خام خود را به میزان زیادی افزایش داد و در نتیجه نظمی که در اوپک حاکم بود دچار اختلال شد، در واقع عربستان سعودی با اهرمی که در دست داشت، می‌توانست بازار نفت را کنترل کند و قیمت‌ها را بهبود بخشد که این‌گونه عمل نکرد، در سمت دیگر اقدام تولیدکنندگان امریکایی را نیز می‌توان به عنوان عاملی جهت تسری بخشیدن به عملکرد نامطلوب اوپک قلمداد کرد، زیرا تولیدکنندگان امریکایی فکر می‌کردند اگر تولیداتشان را کاهش دهند، سهم خود از بازار نفت را از دست می‌دهند، همچنین امریکایی‌ها بر این باور بودند که اوپک کارایی خود را از دست داده و دیگر نقش قابل توجهی در کنترل بازار ندارد، از طرفی اعضای اوپک به خصوص عربستان سعودی در حال افزایش تولید خود بودند که نگرانی تولیدکنندگان امریکایی را مضاعف می‌کرد. یک باور دیگری نیز وجود داشت و آن این بود که امریکا و روسیه فکر می‌کردند که می‌توانند جای اوپک را بگیرند و بازار
را در کنترل خود قرار دهند.
مدیر موسسه مشاور انرژی اس وی بی در ادامه درباره اینکه در صورت توافق در دوحه چه رویدادهایی به وقوع می‌پیوست، اظهار می‌کند: اگر توافقی در دوحه حاصل می‌شد، این توافق بین روسیه و عربستان سعودی بود. من فکر نمی‌کنم که اگر این توافق صورت می‌گرفت، می‌توانست تولید نفت خام را کاهش دهد، زیرا عربستان سعودی و روسیه به بیشترین حجم تولید خودشان رسیده‌اند و بیشتر از این نمی‌توانند، تولید کنند.
او ادامه می‌دهد: «در نتیجه سایر تولیدکنندگان از جمله ایران و عراق موظف به کاهش تولید می‌شدند، مقامات ایرانی نیز که دست روسیه و عربستان سعودی در این بازی را خواندند با شرکت نکردن در این نشست مهر باطل بر تصمیمات این تولیدکنندگان زدند.»
بازی منطقه‌ای عربستان و روسیه
دکتر وخشوری درباره اینکه آیا روسیه و عربستان سعودی از قبل برای فریز نفت برنامه‌یی داشتند یا نه بیان می‌کند: عربستان سعودی و روسیه در زمان مشغولی ایران به مذاکره با غرب، تولید نفت خود را افزایش دادند تا در ادامه با تحت فشار گذاشتن ایران، بازی منطقه‌یی راه بیندازند.
او ادامه می‌دهد: «هم‌اکنون نیز طراحان این بازی بر این باورند که تنها کشورهای عراق و ایران می‌توانند حجم تولید نفت را افزایش دهند و سایر تولیدکنندگان به حداکثر تولید خودشان رسیده‌اند. تولید نفت خام عراق در ماه ژانویه بیش از چهار میلیون بشکه بود. عراق براساس نوع قرارداد‌هایی که با شرکت‌های خارجی منعقد کرده باید بتواند پول این شرکت‌های خارجی را تامین کند در نتیجه دولت این کشور مجبور است تحت هر شرایطی تولید خود را افزایش دهد تا بتواند با مشکلات مالی صنعت نفت خود کنار بیاید، در سمت دیگر ایران به عنوان کشوری که تحریم‌ها از روی آن برداشته شده و پتانسیل خیلی زیادی برای افزایش حجم تولید دارد، می‌تواند بیشترین افزایش سهم در اوپک را داشته باشد، به‌طوری که وزیر نفت ایران بارها اعلام کرده که ایران در دو برنامه مجزا حجم تولید نفت خام خود را افزایش خواهد داد که پیشرفت خوبی داشته است.»
سارا وخشوری درباره ابعاد سیاسی نشست دوحه بیان می‌کند: اگر بخواهم از دید سیاسی به موضوع نگاه کنم، در نشست دوحه از لحاظ سیاسی یک اتفاق خوبی افتاد و یک نتیجه خوبی حاصل شد که نشان داد، ایران با طرح فریز نفت مخالف است و با شرکت نکردن در این نشست به تمام دنیا فهماند که حق با ایران است، درواقع مقامات ایرانی به شرکت‌کنندگان نشست دوحه این پیام را رساند که شما خودتان موجب به‌هم خوردن نظم بازار شده‌اید و خودتان بازار را احیا کنید، دکتر وخشوری به طنز گفت: این آشی است که عربستان سعودی و روسیه پخته‌اند و خودشان نیز باید از این آش بخورند. از همه مهم‌تر مقامات ایرانی باشرکت نکردن در این نشست، کشورهای تولید‌کننده را در موقعیتی قرار دادند که اگر تصمیمی گرفتند یک تصمیم منطقی باشد نه یک تصمیم احساسی.
ایران عامل نوسان قیمت‌ها در بازار نیست
وخشوری در پایان بااشاره به تحلیل‌های اشتباه بعضی رسانه‌های خارجی نسبت به نقش ایران در کاهش قیمت‌ها گفت: رسانه‌های خارجی در تحلیل‌های‌شان به اشتباه می‌نویسند که اگر ایران حجم تولید نفت خام خود را افزایش دهد، بازار با اضافه عرضه روبه‌رو خواهد شد و درنتیجه قیمت‌ها کاهش می‌یابد، درصورتی که این‌گونه نیست، زیرا عرضه نفت خام در جهان در شرایطی قرار دارد که همزمان با افزایش تولید نفت خام ایران، تولیدکنندگان امریکایی در حال کاهش حجم تولیدشان هستند. درواقع بازار نفت هم‌اکنون مثل یک استخر پر از آب است که در یک سمت آب از این استخر خارج شده و در سمت دیگر آب به استخر اضافه می‌شود. این درحالی است که شرکت‌های نفتی، دولت‌ها و کارشناسان واقعی این حوزه، با بازار آشنا هستند و می‌دانند که افزایش تولید نفت خام ایران، قیمت‌ها را کاهش نمی‌دهد.
در مقابل اظهارات سارا وخشوری، اما سیدمحمدعلی خطیبی نماینده سابق ایران در اوپک نظری متفاوت داشته و شرکت نکردن ایران در این اجلاس را تحت‌عنوان شانس از دست رفته ایران تعبیر می‌کند و می‌گوید نباید اجازه می‌دادیم گناه شکست اجلاس دوحه به گردن ایران می‌افتاد. به گزارش فارس، محمد‌علی خطیبی بااشاره به اینکه پیش از برگزاری این اجلاس روابط عمومی وزارت نفت اطلاعیه‌یی را صادر کرد که وزیر در این اجلاس شرکت نخواهد کرد و نماینده ایران به این جلسه می‌رود، گفت: من در جریان رفتن یا نرفتن نماینده ایران به این نشست نیستم اما اگر نماینده ایران نیز به این جلسه نرفته باشد درواقع یکی از مهم‌ترین جلسات در طول 2سال اخیر را از دست داده است.
خطیبی با تاکید بر اینکه پیش از برگزاری این نشست همواره اعضای اوپک اعلام می‌کردند حاضرند با غیراوپک به توافق برسند تا قیمت نفت بهبود پیدا کند، اظهار کرد: اما در این جلسه ورق برگشت و عملا اعضای اوپک نتوانستند یک حرف واحدی داشته باشند، به‌همین دلیل بعد از این نشست اعلام شد مقصر عدم توافق با اعضای غیراوپک، ایران است که ما می‌توانستیم با حضور در این جلسه ضمن فعالیت و گفتن مواضع ایران، اجازه ندهیم گناه عدم توافق در این جلسه به گردن ایران بیفتد.
خطیبی بااشاره به نقش عربستان در این نشست گفت: عدم حضور ایران در این جلسه درواقع بهانه به دست عربستان داد و این کشور که قبلا نیز عزمش برای فریز نفتی جزم نبود هم‌اکنون می‌تواند اعلام کند به‌دلیل آنکه در این جلسه به توافق نرسیده‌ایم تولید را افزایش دهد، کما اینکه پیش از برگزاری این نشست نیز این موضوع را اعلام کرده بود که اگر به توافق نرسیم و ایران در این جلسه حضور پیدا نکند عربستان تولید نفت خود را افزایش خواهد داد.
خطیبی با تاکید بر اینکه ما یکی از مهم‌ترین نشست‌ها در سال‌های اخیر را از دست داده‌ایم، گفت: شرکت در این جلسه به معنی آن نیست که ما از مواضع قبلی خود کوتاه آمده‌ایم بلکه می‌توانستیم در این جلسه حضور پیدا کنیم و حرف‌مان را بزنیم و بگوییم بازگشت ایران به بازار حق ماست و باید به این حق که برخی کشورها آن را به زور از ما گرفته‌اند، برسیم.
دفاع نواک از ایران
الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه پس از پایان نشست دوحه در جمع خبرنگاران با ملامت کردن اعضای اوپک، اقدام آنان را «بی‌اثر کردن 2ماه مذاکره مستمر» برای طرح فریز نفتی خواند. نواک اظهار کرد که آنها با بیان تقاضای خود در صبح روز مذاکره باعث شدند تا این نشست به هیچ نتیجه‌یی ختم نشود.
نواک در گفت‌وگو با رسانه‌های روسیه، پس از به پایان رسیدن این نشست که 12ساعت طول کشید، توضیح داد که 11عضو اوپک به‌همراه 7عضو بیرونی، 2ماه در تلاش بودند پیش‌نویسی را برای طرح فریز نفتی آماده کنند تا مانع از فشار بیش از پیش بر قیمت نفت شوند. رسانه‌ها به‌طور گسترده‌یی پوشش دادند که عربستان‌سعودی سعی داشته ایران را نیز مجبور به محدود کردن سقف تولید خود کند.
وقتی از الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه سوال شد که چه کشورهایی جز عربستان‌سعودی سعی در تحت‌فشار قرار دادن ایران برای محدود کردن تولید نفت خود داشته است، پاسخ داده بود که قطر، امارات و عمدتا دیگر کشورهای خلیج‌فارس این اقدام را انجام دادند. وزیر انرژی روسیه اظهار کرده است که انتظارات او از این نشست برآورده نشده، چراکه یک توافق در دسترس بوده اما جمع به بحث‌های داغ بازگشته است.
چگونه ممکن است ایران دلیل شکست این مذاکرات باشد درحالی که این کشور اصلا در اینجا حاضر نبود؟ نواک اضافه کرده است: «ما باور داشتیم که حضور کشورهایی که کنترل 75درصد تولید نفت جهان را در دست دارند، کافی بود.» نواک افزود: «شکست تلاش‌ها در دوحه، روند بهبود قیمت نفت را طی 3 تا 6ماه به عقب خواهد راند. اکنون تا اواسط2017 برای تعادل بازار زمان احتیاج است.» وزیر انرژی روسیه که از اتفاق رخ داده خوشحال نبود، احتمال حضور روسیه در نشست بعدی این گروه در ماه ژوئن را تایید نکرد. او بیان کرد که پس از نشست دوحه خوش‌بینی او کاهش یافته است. او در پایان گفت: «ما هنوز معتقدیم که در برای مذاکرات در آینده باز است.»
