بتن سبز راهبرد جديد سازندگان ايراني
با تشديد سياستهاي جهاني مقابله با تغييرات اقليمي، صنايع انرژيبر و آلاينده بيش از گذشته زير ذرهبين نهادهاي بينالمللي قرار گرفتهاند.
با تشديد سياستهاي جهاني مقابله با تغييرات اقليمي، صنايع انرژيبر و آلاينده بيش از گذشته زير ذرهبين نهادهاي بينالمللي قرار گرفتهاند.
صنعت ساختمان و بهويژه توليد سيمان و بتن، به عنوان يكي از منابع اصلي انتشار دياكسيد كربن، اكنون با الزاماتي روبروست كه ميتواند پيامدهاي اقتصادي و تجاري قابلتوجهي براي كشورها به همراه داشته باشد. در همين راستا، اعلام اعمال جريمه چهار دلاري به ازاي توليد هر مترمكعب كربن تا سال ۲۰۳۰، زنگ خطري جدي براي اقتصاد ساختوساز ايران به شمار ميرود؛ هشداري كه فعالان اين صنعت را به سمت بازنگري در فناوريها و رويههاي توليد سوق داده است.
در همين چارچوب، رييس انجمن انبوهسازان مسكن و ساختمان استان تهران با اشاره به جريمه چهار دلاري توليد هر مترمكعب كربن تا ۲۰۳۰، گفت: در همين راستا و جلوگيري از اعمال جريمه جهاني عليه كشورمان، توليد بتن سبز در دستور كار است.
اين اظهارنظر نشان ميدهد كه موضوع بتن سبز صرفاً يك انتخاب داوطلبانه يا حركت نمادين زيستمحيطي نيست، بلكه به مسالهاي راهبردي براي كاهش ريسكهاي اقتصادي و بينالمللي ايران تبديل شده است.
سهم صنعت ساختمان در بحران كربن
ايرج رهبر در ادامه سخنان خود با اشاره به نقش مستقيم صنعت ساختمان در توليد آلايندهها اظهار كرد: بخشي از معضلات توليد كربن به ساخت و ساز و ساختمانها باز ميگردد و ما وظيفه داريم در جهت كنترل و كاهش توليد دي اكسيد كربن حركت كنيم.
اين سخن، نگاهي مسوولانه به جايگاه صنعت ساختمان دارد؛ صنعتي كه از استخراج مواد اوليه تا فرآيند توليد سيمان و بتن و در نهايت اجرا، ردپاي كربني قابلتوجهي بر جاي ميگذارد. در شرايطي كه ايران با بحران انرژي، فرسودگي زيرساختها و فشارهاي بينالمللي مواجه است، ادامه مسير سنتي توليد بتن ميتواند هزينههاي پنهان و آشكاري را بر اقتصاد تحميل كند.
بتن سبز؛ فراتر از يك مفهوم زيستمحيطي
يكي از نكات كليدي مطرحشده در اين نشست، نگاه چندبعدي به بتن سبز است. رهبر در اين باره تأكيد كرد: بتن سبز فقط يك مفهوم زيست محيطي نيست بلكه به معناي بتن ايمنتر، با دوامتر و اقتصاديتر در چرخه عمر سازه است.
اين ديدگاه، بتن سبز را از يك فناوري صرفاً دوستدار محيطزيست به يك راهكار مهندسي جامع ارتقا ميدهد. كاهش مصرف سيمان، استفاده از افزودنيهاي نوين و بهينهسازي طرح اختلاط، نهتنها انتشار كربن را كاهش ميدهد، بلكه كيفيت سازه را نيز بهبود ميبخشد؛ موضوعي كه براي كشوري زلزلهخيز مانند ايران اهميت مضاعف دارد. او در همين زمينه افزود: استفاده از افزودنيهاي نوين، بهينهسازي طرح اختلاط، كاهش مصرف سيمان و كنترل علمي توليد نه تنها به كاهش كربن كمك ميكند، بلكه بهطور مستقيم به افزايش عملكرد لرزه سازهها منجر ميشود.
اين پيوند ميان ايمني لرزهاي و ملاحظات زيستمحيطي، ميتواند نقطه عطفي در سياستگذاريهاي حوزه ساختمان باشد؛ چراكه تاكنون اين دو حوزه اغلب جدا از هم ديده ميشدند.
چالش دوگانه: زلزله و تغييرات اقليمي
رهبر با ترسيم تصويري جامع از وضعيت فعلي صنعت بتن كشور گفت: صنعت بتن امروز با چالشهاي جدي از جمله زلزله خيزي كشور و ضرورت ايمني سازهها و از سوي ديگر تغييرات اقليمي بحران انرژي و الزامات زيست محيطي مواجه است.
اين چالش دوگانه، سياستگذاران را ناگزير ميكند كه راهحلهايي بيابند كه هم پاسخگوي الزامات فني و ايمني باشند و هم فشارهاي زيستمحيطي را كاهش دهند. به گفته او، بر اساس آمارهاي جهاني توليد سيمان و بتن سهم قابل توجهي در انتشار دي اكسيد كربن دارد و ايران نيز از اين قاعده مستثني نيست.
در چنين شرايطي، پرسش محوري كه رهبر مطرح ميكند، جهتگيري آينده اين صنعت را مشخص ميسازد: امروز پرسش اصلي اين است كه چگونه ميتوان هم ايمني در برابر زلزله را تضمين كرد و هم مسووليت زيست محيطي را پذيرفت؟
امكانپذيري فني و چالش اجرايي
يكي از مهمترين نكات مطرحشده در اين نشست، تأكيد بر امكانپذيري توليد بتن سبز در داخل كشور است. رهبر در اين باره گفت: قابليت توليد بتن سبز در كارخانجات ايران وجود دارد و اتفاقا هزينهاي نيز در بر ندارد.اين اظهارنظر، بسياري از نگرانيها درباره افزايش قيمت تمامشده ساختوساز را كاهش ميدهد. او البته تصريح كرد: هرچند معتقديم هرگونه هزينه در مسير كاهش كربن و جلوگيري از اعمال جريمه عليه كشورمان نوعي سرمايهگذاري است.با اين حال، مانع اصلي نه در حوزه فناوري، بلكه در حوزه اجرا و حكمراني است. رييس انجمن انبوهسازان مسكن و ساختمان استان تهران تأكيد كرد: از نظر فناوري و علمي هيچ مشكلي نداريم، اما بايد دستگاههاي متولي در اجرايي و عملياتي كردن استفاده از آن در صنعت ساختمانسازي كشورمان اهتمام داشته باشند و دستورالعملها و آييننامههاي لازم را صادر كنند.
كنسرسيوم بتن سبز ايران؛ همگرايي ملي
در همين راستا، رونمايي از كنسرسيوم بتن سبز ايران به عنوان يك اقدام نهادي مهم مطرح شد. رهبر در توضيح اين ابتكار گفت: كنسرسيوم بدون سبز ايران نتيجه همانديشي و همگرايي ملي ميان رهبران، متخصصان، دانشمندان و تشكلهاي صنعت ساخت كشور است.
رييس انجمن انبوهسازان مسكن و ساختمان استان تهران با تشريح ماموريت اين كنسرسيوم افزود: اين كنسرسيوم با تمركز و كاهش رد پاي كربن، افزايش دوام، تاب آوري و كيفيت بتن و مبتني بر ارزيابي چرخه عمر از استخراج مواد اوليه تا خروج محصول از كارخانه شكل گرفته است.
همچنين تركيب اعضاي اين كنسرسيوم نشاندهنده گستردگي اين عزم ملي است. به گفته او، اين كنسرسيوم با مشاركت نهادهاي معتبري از جمله شوراي هماهنگي، مهندسي، صنفي و حرفهاي كشور، سنديكاي شركتهاي ساختماني ايران، جامعه مهندسان مشاور ايران، سازمان نظام مهندسي ساختمان كشور و همچنين سنديكاها و انجمنهاي تخصصي حوزه بتن، راه، تاسيسات انرژي و صنعت برق با محوريت مركز تحقيقات بتن تشكيل شده و نشاندهنده يك عزم مشترك ملي است.
رهبر همچنين همايش پيشرو را نقطه عطفي در اين مسير دانست و گفت: بيست و هشتمين همايش بتن و زلزله، نقطه آغاز فصل جديد در صنعت بتن ايران است؛ فصلي كه در آن ايمني، بستر محيط زيست و ادامه حيات، خلاقيت، اختراع و توسعه پايدار در كنار هم معني پيدا ميكند.
واقعيت آماري توليد كربن در بتن
در ادامه نشست، محمود مصطفيزاده دبير سنديكاي شركتهاي ساختماني با ارايه آمارهايي دقيقتر به تشريح ابعاد مساله پرداخت و گفت: بتن سبز در تلاش است تا از توليد كربن و دي اكسيد كربن كه مخرب محيط زيست هستند، بكاهد و در مقابل دوام و مقاومت بتن را افزايش دهد.
او بر ضرورت فرهنگسازي و تدوين مقررات تأكيد كرد و افزود: بايد درك عمومي از محيط زيست را افزايش دهيم و آيين نامهها و ضوابط اجراي لازم را ايجاد كنيم تا بتوان به صورت وسيعتر از اين فناوريها استفاده كرد.
مصطفيزاده با اشاره به زنجيره آلايندگي توليد بتن يادآور شد: هرچند بتن بخش كوچكي از آلايندگيهاي كربني را تشكيل ميدهد، اما فراموش نكنيم فرآيند توليد آنكه از معادن تا كارخانجات سيماني را شامل ميشود كه به دليل ناترازيهاي انرژي، مازوتسوزيها، فناوريهاي قديمي و قديمي بودن خطوط توليد، با آلايندگيهايي مواجه هستيم.
او آمار قابلتوجهي از ميزان انتشار كربن ارايه كرد: بتن سي. سي بيشتر در سازههاي كشورمان مورد استفاده قرار ميگيرد كه مطالعات نشان داده بين ۲۶۰ تا ۳۲۰ كيلوگرم در هر متر مكعب بتن دي اكسيد كربن توليد ميشود.
در پايان، مصطفيزاده به اقدامات آييننامهاي اشاره كرد و گفت: آيين نامه ۳۲۳ توسط مركز تحقيقات بتن ترجمه شده و در همايش پيشرو از آن رونمايي خواهد شد و در اختيار مهندسان و متخصصان امر قرار خواهد گرفت تا به تدريج بستر اجرايي شدن آن فراهم شود.
مجموع اظهارات مطرحشده در اين نشست نشان ميدهد كه حركت به سمت بتن سبز، ديگر يك انتخاب لوكس يا صرفاً زيستمحيطي نيست، بلكه پاسخي راهبردي به چالشهاي همزمان اقتصادي، فني و بينالمللي كشور است. در صورت تدوين و اجراي موثر آييننامهها، ايران ميتواند ضمن كاهش ردپاي كربن، ايمني سازهها را ارتقا داده و از تبعات جريمههاي جهاني در امان بماند؛ مسيري كه نيازمند عزم مشترك دولت، بخش خصوصي و جامعه مهندسي است.
