غرغره آب نمک تا چه میزان در رفع سرماخوردگی موثر است؟/ بخور آب نمک و جوش شیرین چطور؟
به گفته یک پزشک متخصص طب سنتی، سال‌هاست میان محققان بحث بر سر این موضوع است که برای پیشگیری یا التیام علائم و کاهش دوران نقاهت بیماری‌های ویروسی تنفسی چه ماده ای برای غرغره حلق و شست وشوی بینی مناسب است و آیا این اقدام اساسا در عفونت‌های دستگاه تنفس فوقانی موثر است یا خیر؟
دکتر مرضیه بیگم سیاهپوش، پزشک متخصص طب سنتی در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: سرماخوردگی یک بیماری ویروسی است که با ویروس‌های گوناگونی مانند رینوویروس‌ها، کرونا ویروس‌ها و... پدید می آید. آنفلوآنزا نیز یک بیماری ویروسی است که از سرماخوردگی شدیدتر و حتی گاهی با مرگ ومیر همراه است. بیماری کووید-۱۹ را هم یک کرونا ویروس ایجاد می‌کند و جزو عفونت دستگاه تنفسی محسوب می‌شود.
اثربخشی نمک تا چه میزان است؟
درباره اثربخشی نمک در عفونت‌های تنفسی هر چند گاهی مطالعات متناقضی دیده می‌شود، اما تعداد موارد موافق بیشتر است. محققان معتقدند غلظت بالای نمک اثرات ضدویروس دارد ولی می‌تواند عوارضی مانند سوزش شدید، احساس گرفتگی در بینی و آبریزش بینی داشته باشد. به هر حال نمک هم اثرات پیشگیری کننده و هم اثرات درمانی در حد کاستن از التهاب و البته کم شدن دوره علامت دار را دارد. مطالعات حاکی است که غرغره با آب معمولی نیز در کاهش التهاب‌ها و غرغره چای سبز نیز در کاهش تب و علائم آنفلوآنزا موثر بوده است. البته احتمال پرتاب شدن ویروس به قسمت‌های پایین تر دستگاه تنفسی و نیز خوردن ماده غرغره را به عنوان عوارض احتمالی مطرح کرده اند. بنا بر احتیاط، بیماران قلبی، کلیوی و کسانی که محدودیت مصرف نمک دارند با غلظت کمتر و به دفعات کمتری شست وشوی بینی و غرغره حلق با آب نمک را انجام دهند.
بخور جوش شیرین و آب نمک در رفع علائم سرماخوردگی موثر است؟
از زمانی که کرونا در کشورمان همه گیر شد، برخی افراد طبق تجویزات سنتی، از بخور جوش شیرین یا آب نمک برای رفع علائم بیماری شان استفاده می کردند و حالا هم از این روش برای التیام علائم سرماخوردگی و آنفلوآنزا استفاده می‌کنند. دکتر بیگم سیاهپوش می‌گوید: جوش شیرین با نام علمی بی کربنات سدیم، پودری سفیدرنگ و محلول در آب است که خواص قلیایی ضعیفی دارد و در مصارف خانگی، طبی و صنعتی به کار می رود. در تحقیقات مشخص شده که جوش شیرین در دمای ۷۰درجه سانتیگراد به گاز دی اکسیدکربن، آب و کربنات سدیم تجزیه می‌شود. در زمان بخور جوش شیرین به روش سنتی به نظر می رسد آنچه وارد دستگاه تنفس می‌شود، گاز دی اکسیدکربن همراه با بخار آب است و ماده موثره جوش شیرین که همان بیکربنات سدیم است تنفس نمی‌شود. مشابه این موضوع در بخور آب نمک است که پس از حرارت دادن آن فقط آب، بخار شده و نمک، ته نشین می‌شود.
بخور جوش شیرین به روش سنتی پایه علمی ندارد
اما پژوهش‌هایی که در مورد اثرات مطلوب بخور جوش شیرین در بهبود بیماری‌های تنفسی انجام شده، حاکی از چیست؟ در این پژوهش‌ها روش بخور دادن جوش شیرین با فرم و دستگاه مخصوصی بوده که با بخور به شیوه سنتی ما متفاوت است. برای اطلاع صاحب نظران، نام این دستگاه نبولایزر و از فرم آئروسلی جوش شیرین استفاده شده است. در روش دستگاهی ماده موثره جوش شیرین به مجاری تنفسی راه پیدا می‌کند. هر چند برخی متخصصان، بخور به روش دستگاهی را نیز موثر و ایمن نمی دانند.
بنابراین با توجه به مطالعات انجام شده، بخور جوش شیرین به روش سنتی نه تنها موثر نبوده بلکه ایمن هم نیست. استنشاق گاز دی اکسیدکربن که از تجزیه جوش شیرین حاصل می‌شود در غلظت‌های بالا به بدن و از جمله سیستم تنفس آسیب می رساند. حتی مواجهه در حد چند دقیقه با غلظت ۴ درصد گاز دی اکسیدکربن باعث افزایش فشار خون، تنگی نفس، سرگیجه و سردرد می‌شود و تا حصول نتایج قطعی به کارگیری بخور جوش شیرین به روش سنتی توصیه نمی‌شود.
