نقشه راه ورود بيت كوين به بورس
به گفته قلي‌پور، رييس هيات‌مديره سبدگردان زاگرس راه‌اندازي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري قابل معامله بيت‌كوين مبتني بر گواهي سپرده؛ بستري امن و قانونمند براي سرمايه‌گذاري در حوزه رمزارزها و تنوع‌بخشي به سبد ابزارهاي بازار سرمايه است.
به گفته قلي‌پور، رييس هيات‌مديره سبدگردان زاگرس راه‌اندازي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري قابل معامله بيت‌كوين مبتني بر گواهي سپرده؛ بستري امن و قانونمند براي سرمايه‌گذاري در حوزه رمزارزها و تنوع‌بخشي به سبد ابزارهاي بازار سرمايه است. قلي‌پور اشاره كرد كه راه‌اندازي صندوق بيت كوين مبتني بر گواهي سپرده، گامي نوين در جهت توسعه ابزارهاي مالي و تعميق بازار سرمايه ايران به شمار مي‌رود. اين صندوق با بهره‌گيري از ساختار قانوني مشابه صندوق‌هاي طلا، امكان سرمايه‌گذاري شفاف، امن و قانونمند در بزرگ‌ترين دارايي ديجيتال جهان را فراهم مي‌سازد. اين صندوق مي‌تواند با جذب سرمايه‌هاي داخلي و ايجاد امكان معامله گواهي‌هاي سپرده در بستر بورس، به توسعه شفافيت مالي، افزايش نقد شوندگي و كاهش هزينه‌هاي معاملاتي كمك كند. همچنين، هم راستا بودن اين طرح با الگوي صندوق‌هاي كالايي، به ويژه صندوق‌هاي مبتني بر طلا، مسير تصويب و پياده‌سازي آن را تسهيل خواهد كرد.اين طرح با مديريت ريسك‌هاي كليدي، نظارت دقيق نهادهاي قانوني و بهره‌گيري از دانش فني متخصصان، مي‌تواند به يكي از ابزارهاي مالي پيشرو در كشور تبديل شود.
ساز و كار صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري قابل معامله بيت كوين
وي در اين خصوص اظهار داشت كه اين صندوق‌ها، با ساختاري مشابه صندوق‌هاي قابل معامله در بورس (ETF)، امكان سرمايه‌گذاري غير مستقيم در بيت كوين را براي سرمايه‌گذاران فراهم مي‌سازند.در اين مدل ابتدا گواهي‌هاي سپرده بيت كوين منتشر مي‌شود و به تبع آن صندوق سرمايه‌گذاري قابل معامله بيت كوين به پشتوانه گواهي سپرده‌هاي منتشره راه‌اندازي مي‌شود.در اين مدل، بيت كوين‌ها توسط يك نهاد واسط-بورس كالا- به عنوان امين يا Custodian در كيف پول‌هاي سرد نگه داري مي‌شوند و به پشتوانه آن، گواهي‌هاي سپرده‌اي صادر مي‌شود كه نشان‌دهنده مالكيت سرمايه‌گذار بر تعداد مشخصي بيت كوين مي‌باشد. اين مكانيزم به سرمايه‌گذاران امكان مي‌دهد تا بدون درگير شدن با پيچيدگي‌هاي فني نگهداري رمزارز، در اين بازار مشاركت كنند. تفاوت اصلي اين مدل با ETFهاي مرسوم در نحوه مالكيت و نگه داري دارايي پايه مي‌باشد. در ETFهاي سهام يا طلا، دارايي به صورت مستقيم در اختيار صندوق قرار دارد، اما در مدل گواهي سپرده، نهاد واسطي تحت عنوان امين (Custodian) مسووليت ذخيره‌سازي امن بيت كوين‌هاي صندوق، ارايه گزارش به مدير صندوق و نهاد ناظر و بيمه دارايي‌ها در برابر خطرات احتمالي را دارد.
تجارب جهاني درخصوص راه‌اندازي و عملكرد اين مدل صندوق ها
او در اين باره گفت: از سال ۲۰۱۳ تجربه‌هايي از تاسيس اين مدل صندوق‌ها وجود داشته اما از سال ۲۰۲۴ تاكنون؛ بازار ETFهاي رمز ارزي جهش چشم‌گيري داشته است. Black Rock، بزرگ‌ترين شركت مديريت دارايي جهان؛ در سال ۲۰۲۴ صندوق IBIT) iShares Bitcoin Trust )را عرضه كرد كه با استقبال گسترده سرمايه‌گذاران روبرو شد. در حال حاضر دارايي‌هاي تحت مديريت( Black Rock (IBIT با اختلاف بسيار زيادي از صندوق‌هاي مشابه در حدود ۸۸ ميليارد دلار مي‌باشد و بعد از آن رتبه دوم در اختيار صندوق Fidelity )FBTC) با حدود ۳۸ ميليارد دلار دارايي‌هاي تحت مديريت مي‌باشد. در مجموع كل دارايي‌هاي تحت مديريت در صندوق‌هاي ETF اسپات بيت كوين در حال حاضر به ۱۶۲ ميليارد دلار رسيده است. در حال حاضر صندوق‌هاي بيت كوين در قالب‌هاي متنوعي در كشورهاي مختلف جهان فعال هستند و در تمامي اين مدل‌ها يك امين يا Custodian وظيفه نگهداري از بيت كوين‌ها را به عهده دارد (مانند Coinbase و ..) . اين ابزارها نه تنها دسترسي سرمايه‌گذاران خرد و نهادي را به بيت كوين ساده‌تر كرده‌اند، بلكه با افزايش شفافيت، نقدشوندگي و كاهش ريسك‌هاي امنيتي به پذيرش گسترده‌تر رمزارزها در اقتصاد جهاني كمك كرده‌اند.
وضعيت بازار رمزارزها در ايران و ظرفيت مناسب براي استقبال از اين نوع صندوق‌ها در ايران
وي در اين خصوص عنوان كرد كه طبق تحقيقات انجام شده حدود ۲۲ ميليون نفر از جامعه ايراني؛ تجربه سرمايه‌گذاري در بازار ارزهاي ديجيتال را دارند؛ همچنين براساس برآوردها؛ گردش مالي رمز ارزها در سال گذشته حدود ۴۲۰ هزار ميليارد تومان بوده است كه به‌طور تخميني؛ روزانه حدود ۱.۱ هزار ميليارد تومان تراكنش رمزارز در ايران انجام شده كه ۸۸ درصد آن در صرافي‌هاي داخلي صورت گرفته است. از ژانويه تا جولاي ۲۰۲۵، حجم تراكنش‌هاي ارزهاي ديجيتال در ايران به ۳.۷ ميليارد دلار رسيده كه روزانه حدود ۱.۵ هزار ميليارد تومان بوده است. از طرف ديگر؛ ايران جز ده كشور برتر با بالاترين نرخ مالكيت رمزارزها در دنيا و بالاترين نرخ هش (Hash Rate) مي‌باشد؛ نرخ هش به سهم يك كشور يا منطقه از كل قدرت استخراج بيت كوين در جهان اشاره دارد و نشان‌دهنده ميزان مشاركت يك كشور در فرآيند استخراج جهاني بيت كوين مي‌باشد. همچنين مطابق آمار، بيش از ۲۰۰ كسب و كار ايراني در حوزه رمزارزها مشغول به فعاليت هستند . اين ارقام نشان مي‌دهد كه بازار رمز ارزها با وجود محدوديت‌هاي قانوني و ساختاري، به‌طور جدي در اقتصاد غير رسمي و سرمايه‌گذاري مردم نقش پيدا كرده است.حال مي‌توان با راه‌اندازي ابزارهاي مالي رسمي مانند صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري قابل معامله بيت كوين؛ اين حجم نقدينگي را به بازار سرمايه هدايت كرد كه منجر به افزايش عمق بازار سرمايه و تنوع بخشي به ابزارهاي مالي مي‌شود.
مزاياي راه‌اندازي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري قابل معامله بيت‌كوين مبتني بر گواهي سپرده
قلي پور در اين مورد تاكيد داشتند؛ با توجه به اينكه ساز و كار صندوق‌هاي طلا در بازار سرمايه ايران از نظر حقوقي، عملياتي و فني؛ طراحي، پياده‌سازي و با موفقيت اجرا شده است؛ بنابراين پذيرش و پياده‌سازي صندوق سرمايه‌گذاري بيت كوين با درنظر گرفتن تجربه‌هاي موجود با سرعت بيشتر امكان پذير خواهد بود.همچنين مشابه صندوق‌هاي طلا، واحدهاي صندوق بيت كوين به صورت روزانه در بورس معامله مي‌شوند و NAV آن براساس قيمت جهاني بيت كوين محاسبه و منتشر خواهد شد.با سرمايه‌گذاري در اين مدل صندوق‌ها سرمايه‌گذاران بدون درگير شدن با مسائل فني و امنيتي (مديريت كليد خصوصي و خطر هك و...) مي‌توانند در بيت كوين سرمايه‌گذاري كنند و همچنين امكان خريد واحدهاي صندوق و سرمايه‌گذاري با مبالغ كمتر از يك بيت كوين وجود دارد .در نهايت، حجم زيادي از سرمايه هم‌اكنون در بازارهاي غير رسمي رمز ارز جريان دارد و صندوق بيت كوين مي‌تواند اين نقدينگي را به بازار سرمايه رسمي جذب كرده و شفافيت اقتصادي را ارتقا دهد. در نهايت قلي پور اظهار داشتند كه اگرچه مسير ورود رسمي بيت كوين به بازار سرمايه ايران با چالش‌ها و ابهامات متعددي روبه روست؛ اما به نظر مي‌رسد موتور حركت به سوي پذيرش ابزارهاي مالي مبتني بر دارايي‌هاي ديجيتال روشن شده است.اكنون، نهادهاي مرتبط با نگاهي محتاط اما مثبت، در حال بررسي و طراحي ساز وكارهاي حقوقي، فني و نظارتي لازم براي راه‌اندازي گواهي سپرده بيت كوين و به تبع آن صندوق ETF بيت كوين هستند. به منظور راه‌اندازي گواهي سپرده بيت كوين و در پي آن صندوق ETF بيت كوين در بازار سرمايه ايران، وجود يك نهاد مالي معتبر به عنوان امين (Custodian) كه نقش محوري و كليدي در تضمين حفاظت از دارايي پايه صندوق و صيانت از حقوق سرمايه‌گذاران ايفا مي‌كند؛ ضروري مي‌باشد و سبدگردان زاگرس گام‌هاي موثري در اين خصوص و دانش فني لازمه برداشته است.
