مرگ ۷ هزار معتاد بر اثر سوءمصرف مواد مخدر
در سال گذشته نزديك به ۷هزار معتاد به دليل سوءمصرف مواد مخدر جان خود را از دست داده‌اند.
در سال گذشته نزديك به ۷هزار معتاد به دليل سوءمصرف مواد مخدر جان خود را از دست داده‌اند. ترحمي مديركل حقوقي ستاد مبارزه با مواد مخدر در پاسخ به اين پرسش كه در پيش‌نويس اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، معتاد مجرم محسوب مي‌شود يا بيمار، گفت: اين مساله از موضوعات ابتدايي و هميشگي بوده كه همواره اختلاف‌نظرهايي در آن وجود داشته است؛ از نگاه ما حقوقي‌ها، از نگاه درمانگران و از نگاه فعالان حوزه اجتماعي، ممكن است برداشت‌ها و تعاريف متفاوتي وجود داشته باشد. وي ادامه داد: از ديدگاه ما حقوقي‌ها، اعتياد يك حالت است و حالت را نمي‌توان در قالب جرم تعريف كرد. مثلا بيماري سرماخوردگي يك حالت است كه زمينه مجرمانه براي ابتلا به آن وجود ندارد، اما مستي كه آن هم يك حالت است، بر اثر مصرف مسكر ايجاد مي‌شود كه خودِ مصرف، جرم محسوب مي‌شود. مصرف مواد مخدر و روان‌گردان‌ها جرم است، اما يك معتاد را تا زماني كه مصرف او علني و قابل مشاهده نباشد، نمي‌توان مجرم دانست. قانون مجازات اسلامي نيز تصريح دارد كه هر رفتاري، اعم از فعل يا ترك فعل كه براي آن مجازات تعريف شده باشد، جرم محسوب مي‌شود. ترحمي ادامه داد: ما حقوقي‌ها به معتاد به عنوان مجرم نگاه نمي‌كنيم، بلكه او را فردي با سوء‌رفتاري مي‌دانيم كه ناچار مي‌شود در فواصل مختلف- زماني كه نياز و وابستگي‌اش عود مي‌كند- به مصرف مواد مخدر بازگردد. قانونگذار از اصطلاح «دادگاه‌هاي درمان‌مدار» براي اين افراد استفاده مي‌كند و مي‌گويد براي اينكه بتوان آنها را به بهبودي رساند، بايد فرصتي داده شود تا به مراكز درماني ويژه مراجعه كنند. درمان نيز صرفاً با مصرف چند قرص حاصل نمي‌شود. در سياست كلي مبارزه با مواد مخدر، مرحله نخست درمان، كاهش آسيب از مواد پرخطر به مواد كم‌خطر است. به اين معنا كه روندي پلكاني براي فرد در نظر گرفته مي‌شود: در ابتدا مرحله كاهش آسيب اجرا مي‌گردد و اين وظيفه هر فردي است كه به حالت اعتياد دچار شده تا خود را درمان كند.
«اعتياد پزشكي» يا «معتاد قانوني؟» چه كساني مخدر پزشكي دريافت مي‌كنند؟
ترحمي با اشاره به مفاد پيش‌نويس اصلاح قانون، گفت: در اين اصلاحيه، به افرادي كه به واسطه سن، شدت اعتياد و تنوع مواد مصرفي‌شان، امكان درمان كامل ندارند، امكان «مديريت مصرف مواد پزشكي» داده مي‌شود. بدين معنا كه اين افراد ديگر به دام قاچاقچيان نمي‌افتند، بلكه در مراكز درماني مجاز، ماده‌اي را كه پزشك برايشان تجويز كرده مصرف مي‌كنند. اين شيوه چند فايده دارد؛ نخست، كنترل ناخالصي مواد و پيشگيري از مرگ‌ومير و بيماري‌هاي ناشي از مصرف مواد بازاري؛ دوم، دسترسي به آمار واقعي مصرف و حذف پنهان‌كاري در حوزه آمارهاي سياه جرم؛ سوم، عدم مصرف در ملأ عام يا محيط خانواده و پيشگيري از بدآموزي براي كودكان و ساير اعضاي خانواده؛ و چهارم، خارج كردن بازار مواد مخدر از دست قاچاقچيان، بازاري كه بسيار آلوده و مملو از خشونت است.
مديريت مصرف مواد پزشكي
وي با اشاره به آمار رسمي، اظهار داشت: در سال گذشته، براساس اعلام پزشكي قانوني، نزديك به 7000 نفر به دليل سوءمصرف مواد مخدر بازاري جان خود را از دست داده‌اند. در چنين مواردي، اگر فردي به وظيفه خود براي ترك عمل نكرده و اعتيادش به مرحله تجاهر علني رسيده باشد - يعني به‌گونه‌اي كه در ملأ عام مصرف كند يا علائم اعتياد آشكار شود - ضابطان دادگستري بلافاصله وارد عمل مي‌شوند. در اين حالت، «مراكز 16» وارد فرايند مي‌شوند تا به مدت يك سال، طبق پروتكل‌هاي مشخص‌شده در قانون و لايحه، اقدامات درماني انجام شود. حتي برخي مواد پيش‌بيني‌شده در اين مراكز، جنبه حمايتي صددرصدي از فرد دارند تا او تحت صيانت قرار گيرد و درمان شود. مديركل حقوقي ستاد مبارزه با مواد مخدر افزود: چنانچه در اين مدت، بر اساس نظر تيم درمانگر متشكل از پزشك، روانپزشك و روانشناس، مشخص شود كه درمان فايده‌اي ندارد - به دليل سن، شدت اعتياد يا تنوع مواد مصرفي - فرد دوباره به نظام «مديريت مصرف مواد پزشكي» برمي‌گردد. او در پاسخ به اين سوال كه آيا اين بدان معناست كه اگر اين قانون تصويب شود، ما با يك مفهوم جديد يعني «اعتياد پزشكي» و «معتاد قانوني» مواجه خواهيم بود؟ گفت: به بيان ديگر، يك پزشك مي‌تواند به‌طور قانوني براي فردي كه بيمار شناخته شده، ماده مخدر تجويز كند. البته اين موضوع به معناي قانوني شدن مصرف مواد مخدر به سبك برخي كشور‌هاي اروپايي - كه موادي مانند ماري‌جوانا با THC پايين و CBD بالا را قانوني كرده‌اند - نيست. چنين شيوه‌اي نه با قوانين جمهوري اسلامي و نه با شرع مقدس اسلام سازگار است.
مجازات شديد و تلخي در انتظار كشت غيرقانوني خشخاش است
ترحمي گفت: مواد پزشكي كه مورد استفاده قرار مي‌گيرند، به صورت دارو عرضه مي‌شوند. به عنوان مثال، هم‌اكنون «شربت ترياك» به عنوان دارو براي كساني كه در حال ترك اعتياد هستند، توسط پزشكان تجويز مي‌شود. نمونه بين‌المللي اين رويكرد را مي‌توان در سويیس مشاهده كرد كه در آن، «هروئين پزشكي» يا «دي‌استيل مورفين» براي افرادي كه چند نوع ماده مخدر از جمله هروئين مصرف مي‌كنند و امكان ترك ندارند، تجويز مي‌شود. در اين كشور، پس از آنكه طي دو سال آزمايش مي‌شود كه آيا فرد قادر به درمان در مراكز درماني هست يا خير، يا شدت اعتياد و بيماري‌هاي همراه او بررسي مي‌شود، در صورت وجود بيماري زمينه‌اي - مثلاً بيماري‌هاي اعصاب و روان - ابتدا آن بيماري درمان مي‌شود تا امكان درمان اعتياد فراهم شود. طي اين مدت، فرد با تجويز پزشك تحت درمان با مواد پزشكي قرار مي‌گيرد.
