رمزگشايي از معادله قيمت‌ها در اقتصاد ايران

آينده اقتصاد ايران در شرايط فعلي چه شرايطي خواهد داشت و به چه سمتي مي‌رود؟ وضعيت قيمت‌ها در اقتصاد ايران چه دورنمايي خواهد داشت؟ با صداي بلند اعلام مي‌كنم، قيمت‌هاي موجود در بازارهاي مختلف ايران، هر عدد و رقمي كه داشته باشند، تحت شرايط موجود درست است! چراكه در شرايط موجود 3 گزاره ثابت در اقتصاد ايران وجود دارد كه قيمت‌ها متاثر از آن هستند.

 اول) دولت 100ميليارد دلار انرژي مي‌دهد، اما پولش را نمي‌گيرد! تا وقتي كه دولت 100ميليارد دلار انرژي دهد و پولش را نگيرد، قيمت‌ها درست است. اگر دولت اين ميزان يارانه انرژي را 80 ميليارد دلار كند، واقعيت قيمت‌ها به هم مي‌ريزد.

دوم) دولت با ماهي كمتر از 200 هزار ميليارد تومان اداره مي‌شود. اما در عين حال 1300 ميليارد تومان به برخي افراد ارز ارزان‌قيمت دولتي مي‌دهد.

دولت در مرحله بعد به اين افراد كه ارز ارزان گرفته‌اند، مي‌گويد شما برويد اين كالاي وارداتي را به مردم ارزان دهيد. تا زماني كه معادل 6 ماه خرج ‌كرد دولت به عده‌اي ارز سوبسيد‌دار مي‌دهد، اين قيمت‌ها به اين شكل وجود داشته و درست هم خواهند بود. استدلال من نيازمند درك بالايي است. بايد همه ابعاد و زواياي آن درك شود.

3) اين قيمت‌ها درست است، چراكه سودي كه بانك‌ها به سپرده‌گذاران مي‌دهند، واقعي نيست، در اقتصاد ايران اين‌گونه است كه بانك‌ها براي پرداخت سود كم مي‌آورند و ناچار به استقراض از بانك مركزي مي‌شوند. ظرف يك‌سال گذشته، بانك‌ها 64هزار ميليارد تومان بيشتر از بانك مركزي 

قرض كرده‌اند.

توجه كنيد، استقراض بانك‌ها از بانك مركزي بايد ضرب در ضريب فزايندگي شود كه عدد ضريب فزايندگي در شرايط فعلي 7.5 است. به عبارت روشن‌تر، بانك‌هاي ايران 64هزار ميليارد تومان كم نياورده‌اند، بلكه 64هزار ميليارد تومان ضرب در 7.5 كم آورده‌اند! عدد و رقمي كه با يك حساب سرانگشتي حول و حوش 500هزار ميليارد تومان مي‌شود.

وقتي بانك مركزي و دولت، 500هزار ميليارد تومان كم و كسري بانك‌ها را براي اعطاي سود بانكي تامين مي‌كنند، در واقع باعث افزايش تورم فزاينده در اقتصاد ايران مي‌شوند.

پس اگر 100 ميليارد دلار انرژي داده شود و پولش پس گرفته نشود، 1300ميليارد تومان ارز ارزان به عده‌اي داده شود تا اقلام ارزان‌تر به دست مردم برسانند و نهايتا بانك‌ها عددي حدود 500هزار ميليارد تومان هم به عنوان سود سپرده‌اي كه ندارند را به مردم بدهند، قيمت‌هاي فعلي درست خواهد بود.

 به ميزاني كه در اين 3گزاره تغيير پيدا شود، قيمت‌ها هم دچار تغيير مي‌شوند. من اعلام مي‌كنم ظرف 5سال آينده اين 3گزاره (انرژي ارزان، ارز ارزان، سود سپرده غيرواقعي) در درجات مختلف تغيير كرده و محاسبات فعالان اقتصادي اشتباه از كار در مي‌آيد. بر اين اساس هم سبد دارايي سرمايه‌گذاران روي هوا مي‌رود! مردم مي‌گويند آينده مساوي است با 3سال گذشته و تجربه 3نسل.

اما من مي‌گويم آينده مساوي است با تغييراتي كه اين 3گزاره ظرف 5سال آينده با آن روبه‌رو مي‌شوند. آينده معادل تجربه 70ساله نيست، بلكه آينده اقتصادي كشور معادل اين است كه دولت سال آينده چند درصد از يارانه انرژي كشور را كم مي‌كند؟

دولت سال آينده چند درصد توزيع ارز دولتي را كاهش مي‌دهد؟ بانك مركزي تا چه اندازه زير بار مي‌رود و اسكناس چاپ مي‌كند تا سودي كه سيستم بانكي نمي‌تواند بدهد را تامين كند؟ بايد ديد اين روند مخرب اقتصادي تا چه اندازه ادامه‌دار خواهد بود. كي قرار است اين روند اشتباه در اقتصاد ايران تغيير پيدا كند.

سبد دارايي هر شهروند ايراني به اين 3فايل وصل است. با تغييراتي كه دولت در اين 3فايل مي‌دهد، اقتصاد ايران و قيمت‌ها در بازار دچار تغيير مي‌شود و خبر مهم اينكه تداوم وضع موجود در اين 3بخش ممكن نيست و دير يا زود اين روند تغيير مي‌كند.