اوره، فرصت جديد براي رشد بورس
بازار جهاني اوره اين روزها آرام و قرار ندارد و هر روز نوسان‌هاي جديدي را تجربه مي‌كند.
بازار جهاني اوره اين روزها آرام و قرار ندارد و هر روز نوسان‌هاي جديدي را تجربه مي‌كند. تعرفه‌هاي جديد امريكا، تغيير مسير جريان‌هاي تجاري و مناقصه بزرگ هندوستان، همگي دست به دست هم داده‌اند تا قيمت اين محصول حياتي در كشاورزي و صنعت به طرز چشمگيري افزايش پيدا كند و تمامي بازارهاي جهاني نيز به اين موضوع واكنش نشان داده‌اند.
ايران نيز جزو بزرگ‌ترين توليدكنندگان وصادركنندگان اوره است و بازارهاي مالي نيز نسبت به اين موضوع واكنش نشان دادند چراكه اوره يك محصول مهم براي بازارها به حساب مي‌آيد.
در ماه‌هاي گذشته، تغييرات سياست تجاري ايالات متحده، بازار اوره را وارد فاز جديدي كرده است. امريكا با وضع تعرفه‌هاي ۳۰ درصدي بر واردات اوره از برخي تأمين‌كنندگان عمده مثل چين و روسيه، عملا هزينه خريد اين محصول را براي مصرف‌كنندگان امريكايي بالا برده و تركيب عرضه جهاني را به صورت كلي تغيير داده است.
در همين بازه زماني، هندوستان (دومين مصرف‌كننده بزرگ اوره در جهان) مناقصه بسيار بزرگي براي واردات ترتيب داده است كه در نهايت نتيجه اين مناقصه، جهش قيمتي در بازارهاي مبادلاتي خليج فارس، چين و درياي سياه بود. اكنون توليدكنندگاني كه به اين بازارها دسترسي دارند، با فرصت طلايي صادرات روبه‌رو شده‌اند.
ايران، با چندين واحد پتروشيمي بزرگ توليدكننده اوره-آمونياك و موقعيت جغرافيايي ممتاز در مجاورت بازارهاي هدف، مي‌تواند از اين تغييرات حداكثر بهره را ببرد اما در شرايط فعلي كه آب و برق با مشكل مواجه است و از سوي ديگر تحريم‌ها و نحوه صادرات نيز يكي از سدهاي محكم صادرات است. در چنين شرايطي صادرات اوره مي‌تواند هم بورس وهم اقتصاد كشور را با سودسازي قابل توجهي روبه رو كند.
سرور قارآخاني، كارشناس بازار سرمايه، در گفت‌وگو با «صداي بورس» با اشاره به افزايش جهاني قيمت اوره گفت: هند يكي از بزرگ‌ترين واردكنندگان اوره و ايران يكي از بزرگ‌ترين توليدكنندگان اين محصول است. در شرايط كنوني، با توجه به تعرفه‌هاي ۳۰ درصدي ايالات متحده، ايران مي‌تواند با افزايش توليد و بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي موجود، نقش خود را در بازارهاي بين‌المللي گسترش دهد.
او تأكيد كرد كه رشد قيمت جهاني اوره، مستقيما بر صنعت پتروشيمي اثرگذار است و اين تأثير با رشد سودآوري شركت‌هاي مرتبط، انگيزه سرمايه‌گذاران براي خريد سهام اين بخش را افزايش مي‌دهد. به گفته قارآخاني، پتروشيمي‌ها به عنوان نمادهاي شاخص‌ساز مي‌توانند با رشد ارزش بازار خود، شاخص كل بورس را در كوتاه يا حتي ميان‌مدت تقويت كنند؛ البته در صورتي كه ريسك‌هاي ژئوپليتيكي كنترل شود.
شركت‌هاي اوره‌ساز ايراني مانند پتروشيمي پرديس، شيراز، كرمانشاه و خراسان، پيمان‌هاي فروش صادراتي بلندمدتي به بازارهايي نظير هند، تركيه و بعضي كشورهاي آفريقايي دارند. رشد نرخ اوره به معناي افزايش مستقيم درآمد ارزي اين شركت‌هاست. با نرخ ارز نيمايي فعلي، حتي رشد ۵ درصدي متوسط قيمت جهاني مي‌تواند ده‌ها ميليارد تومان بر سود خالص اين شركت‌ها بيفزايد.
تقويت جذابيت سهام شاخص‌ساز
بررسي‌ها نشان داده كه شركت‌هاي پتروشيمي وزن بسيار بالايي در شاخص دارند و حركت مثبت اين گروه به‌طوركل مي‌تواند بازار را مثبت سازد. در مقاطع تاريخي، هرگاه قيمت جهاني اوره جهش داشته، اين گروه توانسته سهم زيادي از رشد شاخص كل را رقم بزند. اين جذابيت مي‌تواند نقدينگي سرگردان را به سمت و سوي گروه‌هاي شيميايي هدايت كند.
از سوي ديگر شركت‌هاي اوره‌ساز معمولا بخش قابل توجهي از سود خود را در مجامع تقسيم مي‌كنند. افزايش نرخ فروش، امكان تقسيم سود نقدي بالاتر را فراهم كرده و همين مساله باعث مي شود سهامداران سرمايه‌هاي خودرا به جاي بازارهاي موازي وارد بورس و خصوصا شركت‌هاي اوره ساز كنند.
افزايش قيمت اوره در ميان مدت مي‌تواند يك روند مثبت و پايداري براي بورس پديد سازد، البته عوامل مختلفي چون رشد سودآوري، ورودنقدينگي جديد، اثر بر شاخص كل و بهبود تراز تجاري كشور نيز در اين موضوع تاثيرگذار هستند. نخست رشد سودآوري و EPS كه با رشد نرخ صادرات و ثبات هزينه توليد، نسبت قيمت به درآمد (P/E) شركت‌ها جذاب‌تر مي‌شود. دومين مورد ورود نقدينگي جديد است كه با سودسازي و افزايش سودهاي تقسيمي سرمايه‌گذاران بيشتري نسبت به اين بازار تمايل پيدا مي‌كنند. سومين مورد نيز اثر بر شاخص كل بورس است، زماني كه نقدينگي‌ها به سمت يك گروه شاخص ساز بروند انتظارات مثبت به ساير گروه‌ها نيز سرايت خواهد كرد. چهارمين مورد نيز بهبود تراز تجاري كشوراست كه ارزآوري بالا مي‌تواند حتي بر تعديل نرخ ارز و ثبات اقتصادي تأثير بگذارد و اين موضوع نيز فضاي سرمايه‌گذاري را امن‌تر مي‌كند.
نزول بورس
در مقابل يك سناريوي نزولي نيز براي بورس وجود دارد و افزايش قيمت اوره مي‌تواند اين گروه را نزولي سازد. نخست افزايش فشار بر بخش كشاورزي است، افزايش جهاني قيمت اوره، بهاي كود شيميايي را در بازار داخلي بالا مي‌برد، مگر اينكه دولت آن را با قيمت‌گذاري دستوري مهار كند. اين افزايش قيمت نهاده، هزينه توليد محصولات كشاورزي را رشد مي‌دهد و تورم مواد غذايي نيز در ميان مدت افزايش مي‌يابد. دومين مورد آسيب به صنايع پايين‌دستي است. زماني كه كشاورزي گران شود يعني هزينه بالاتري براي صنايع غذايي، دامپروري، فرآورده‌هاي كشاورزي پديد مي‌آيد كه اين موضوع مي‌تواند كاهش سود آوري و كاهش قيمت سهام را در پي داشته باشد. سومين مورد نيز ريسك‌هاي سياسي و صادراتي است. زماني كه تحريم‌ها خصوصا در حوزه بانكي افزايش پيدا مي‌كند يا مشكلات بيمه‌اي براي محموله‌هاي صادراتي پيش مي‌آيد افزايش قيمت لزوما به معناي افزايش درآمدها نخواهد بود. آخرين مورد نيز نوسانات نرخ ارز است كه به دليل افزايش صادرات ارزي، نرخ ارز ممكن است كمي افت كند و در نهايت درآمد ريالي شركت‌ها كاهش پيدا مي‌كند و انتظارات بازار تعديل مي‌شود.
سوابق تاريخي جهش اوره
بررسي داده‌هاي ۵ سال گذشته يعني از سال 1398 تا 1403 نشان مي‌دهد كه بورس در دوره‌هاي جهش اوره، مسيرهاي متفاوتي را تجربه كرده است: در سال ۱۳۹۹ افزايش قيمت جهاني اوره باعث رشد ۵۰ تا ۷۰ درصدي سهام اوره‌ساز شد و شاخص كل طي دو ماه ۱۷ درصد رشد كرد. همچنين در سال ۱۴۰۱ هرچند قيمت اوره جهاني بالا رفت، اما اختلالات صادراتي و سياست‌هاي نرخ‌گذاري داخلي باعث شد اثر مثبت آن بر بورس بسيار محدود باشد. در ادامه نيز در سال ۱۴۰۲ با رشد قيمت اوره در سه‌ماهه اول، گروه پتروشيمي جهش كوتاه‌مدت داشت، ولي بعد از افت قيمت جهاني، بورس هم وارد فاز اصلاح شد.
اين تجربه‌ها نشان مي‌دهد كه پايداري اثر مثبت، كاملا به مديريت ريسك‌هاي صادراتي، نرخ ارز و سياست‌هاي داخلي وابسته است.
افزايش قيمت جهاني اوره، يك فرصت قابل توجه براي صنعت پتروشيمي است؛ فرصتي كه مي‌تواند با ارزآوري بيشتر و رشد سودآوري شركت‌هاي اوره‌ساز، شاخص كل بورس را در مسير صعودي قرار دهد و اعتماد را به بازار برگرداند. اما هم‌زمان، تهديدهايي مانند فشار بر كشاورزي، افزايش تورم مواد غذايي، ريسك‌هاي سياسي و محدوديت‌هاي صادراتي كه مربوط به تحريم‌هاست مي‌تواند اثربخشي اين افزيش قيمت را كند سازد.
اما به‌طور كلي مي‌توان گفت كه صعود يا نزول بورس به واسطه گران شدن اوره تنها به عملكرد بستگي دارد و اگر تعادل ميان منافع صادراتي و تامين داخلي برقرار شود آن زمان بورس تنها نزولي نخواهد شد بلكه صعود قابل توجهي را در ميان مدت ثبت خواهد كرد.
