آب فراسوي مرزها؟!
ايران با خشك‌ترين دوره پنج‌ساله اخير مواجه است. در سال آبي ۱۴۰4-۱۴۰3، ميزان بارش در كشور به‌طور ميانگين ۴۵درصد كمتر از سطح نرمال بوده است. بيش از ۱۹ استان از جمله هرمزگان، سيستان و بلوچستان و خوزستان با كاهش شديد بارندگي، كمبود ذخاير سدها و خشكي منابع زيرزميني مواجهند. سد لار در تهران تنها يك درصد از ظرفيت خود را حفظ كرده و منابع آبي پايتخت در وضعيت هشدار قرار دارد.
ايران با خشك‌ترين دوره پنج‌ساله اخير مواجه است. در سال آبي ۱۴۰4-۱۴۰3، ميزان بارش در كشور به‌طور ميانگين ۴۵درصد كمتر از سطح نرمال بوده است. بيش از ۱۹ استان از جمله هرمزگان، سيستان و بلوچستان و خوزستان با كاهش شديد بارندگي، كمبود ذخاير سدها و خشكي منابع زيرزميني مواجهند. سد لار در تهران تنها يك درصد از ظرفيت خود را حفظ كرده و منابع آبي پايتخت در وضعيت هشدار قرار دارد.
وزارت نيرو اعلام كرده كه منابع آب زيرزميني كشور به‌شدت تخليه شده و برخي سفره‌هاي آبي تا ۸۰درصد كاهش يافته‌اند. اين بحران دولت را وادار به اعلام تعطيلي رسمي در تهران براي كاهش مصرف انرژي و آب كرد. مذاكراتي نيز با كشورهاي افغانستان، تاجيكستان، ازبكستان و تركمنستان براي تامين آب از خارج كشور آغاز شده است.
واردات مجازي آب يا همان «آب پنهان در واردات كالاها» سهم بزرگي در سياست آبي ايران دارد. برآوردها نشان مي‌دهند ايران سالانه حدود ۱۲.۷ ميليارد متر مكعب آب مجازي وارد مي‌كند. اين آب عمدتا در قالب گندم، ذرت، دانه‌هاي روغني و سويا به كشور مي‌رسد.
اين استراتژي باعث شده بخشي از فشار بر منابع داخلي كاهش يابد، اما كارشناسان تاكيد مي‌كنند كه اتكاي بيش‌ازحد به واردات مجازي ممكن است امنيت غذايي و اقتصادي كشور را در بلندمدت به خطر بيندازد.
ايران در سال‌هاي اخير سرمايه‌گذاري سنگيني روي پروژه‌هاي انتقال آب از درياها به مناطق مركزي انجام داده است. پروژه‌هايي مانند:
خط انتقال آب از خليج فارس و درياي عمان به فلات مركزي ايران كه بيش از ۳۷۰۰ كيلومتر لوله‌كشي و چندين تصفيه‌خانه درگير آن هستند.
هزينه اوليه اين پروژه‌ها بيش از ۲۸۵ ميليارد دلار برآورد شده است. منتقدان اما هشدار مي‌دهند اين پروژه‌ها با خطرات زيست‌محيطي، افزايش شوري خاك و تخريب اكوسيستم‌هاي بومي همراهند.
كم‌آبي موجب شكل‌گيري اعتراضات مردمي در سال‌هاي اخير شده است. مردم استان‌هايي چون خوزستان و اصفهان بارها براي جريان‌نداشتن رودخانه‌ها و بي‌آبي روستاها تظاهرات كرده‌اند. برخي مناطق روستايي تخليه و مهاجرت گسترده به شهرها آغاز شده است. افزايش فشار بر زيرساخت‌هاي شهري، بيكاري كشاورزان و افت توليدات كشاورزي از ديگر تبعات بحران است. به گفته كارشناسان، در روزگار عطش، واردات آب چه به‌صورت قطره‌هاي بسته‌بندي‌شده، چه پنهان در دانه‌هاي گندم تنها بخشي از راه‌حل است. آينده آبي ايران نيازمند برنامه‌ريزي جامع، شفافيت مديريتي و عزم ملي است؛ پيش از آنكه آخرين قطره هم، بي‌صدا ناپديد شود.
در همين زمينه سخنگوي صنعت آب گفت: واردات آب مساله بسيار حساسي است و روندهاي بسيار پيچيده رسيدگي و بسيار سختگيرانه‌اي خواهد داشت. عيسي بزرگ‌زاده، درباره اينكه آيا واردات آب خواهيم داشت يا خير، اظهار داشت: واردات به معني براي آب شرب چيزي نيست كه هيچ كشوري به راحتي آن را بپذيرد، گزينه‌هاي مطالعاتي در گذشته و اكنون مطرح است و فقط در همين حد است.
وي افزود: واردات آب مساله بسيار حساسي است و روندهاي بسيار پيچيده رسيدگي و بسيار سختگيرانه‌اي خواهد داشت.
سخنگوي صنعت آب تاكيد كرد: واردات آب اصولا مقوله‌اي است كه كشورها به راحتي زير بار آن نمي‌روند و مشمول ارزيابي‌هاي بسيار سختگيرانه است.
وي خاطرنشان كرد: ما طرح‌هاي مطالعاتي را از گذشته در دستور كار داريم ولي تصويب اين موارد مشمول بررسي‌هاي بسيار سخت، پيچيده و سختگيرانه است.
در همين ارتباط وزير نيرو به ايلنا گفته است: استفاده از آب كشورهاي همسايه به عنوان واردات را در دستور كار داشته‌ايم با كشور تركمنستان، تاجيكستان، ازبكستان و افغانستان مذاكراتي را در دستور كار داريم ولي خودمان نيز بايد بتوانيم براي استان‌هاي شرقي از طريق دريا و ظرفيت‌هاي طبيعي نيازهاي اوليه را تامين كنيم.
به گفته علي‌آبادي؛ امسال حدود ۱۰ درصد از حقابه هيرمند محقق شده است. با اين حال، مذاكرات فني را ادامه خواهيم داد و اجازه نخواهيم داد ذره‌اي از حقوق مردم ناديده گرفته شود.
