گروه جهان
پاریس، جمعه شب گذشته، شبی تلخ و مرگبار را تجربه کرد. در این شب هفت حمله تروریستی همزمان در پاریس اتفاق افتاد که در مجموع جان بیش از 150 نفر از شهروندان پاریس را گرفت و بیش از 200 تن دیگر را راهی بیمارستان کرد.
به گزارش رویترز، دستکم ۱۰۰ تن از قربانیان این حادثه از کسانی بودند که برای تماشای کنسرت یک گروه راک امریکایی به سالن ۱۵۰۰ نفری «باتاکلان» رفته بودند. افرادی که موفق شدند در جریان گروگانگیری دو ساعته از چنگ گروگانگیران در این سالن کنسرت بگریزند، میگویند آنها سلاحهای کلاشنیکف در دست داشتند و با فریادهای
«الله اکبر» بیرحمانه گروگانها را قتلعام کردند. وسعت این انفجارها به جدی بوده که همه ساکنان پاریس آنها را شنیدهاند، از جمله کسانی که در استادیوم استاددو فرانس برای تماشای مسابقه فوتبال فرانسه- آلمان حاضر بودند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، اندکی پس از حادثه، گروه تروریستی داعش مسوولیت این حادثه را پذیرفت و در بیانیهیی اعلام کرد: «هشت عضو ما با کمربند انفجاری و مسلح به تفنگ مراکزی را که به دقت در قلب پاریس انتخاب شده بود، هدف قرار دادند.»
این گروه با انتشار یک نوار ویدئویی تهدید کرد که اگر فرانسه به بمباران مواضع این گروه ادامه دهد همچنان هدف حملات تروریستی آنها قرار خواهد گرفت. در این ویدئو که ساعتی پس از حملات منتشر شد، یک شبهنظامی میگفت: «تا زمانی که نیروهای ائتلاف به بمباران مواضع داعش ادامه دهند در صلح زندگی نخواهند کرد. مردم در نهایت به جایی میرسند که از خرید رفتن هم بترسند.» داعش همچنین از حامیانش در فرانسه درخواست کرده، آنهایی که نمیتوانند برای جنگ به سوریه بروند برای انجام حملات مرگبار در خود فرانسه دست به کار شوند. داعش به علاوه تهدید کرد که در حملات بعدی رم، لندن و واشنگتن را هدف قرار خواهد داد. در اثر این تهدید در شهرهای فوق وضعیت امنیتی برقرار شده است.
تا پیش از این پیام هیچ شخص یا گروهی مسوولیت این حملات تروریستی را برعهده نگرفته بود. اما دقایقی بعد از این حوادث «نیویورکتایمز» در گزارشی از واکنش گروهی از اعضا و حامیان شبکه تروریستی داعش در توییتر خبر داد. این افراد در پیام توییتری خود این حملات مرگبار را به یکدیگر تبریک گفتند. اعضای این گروه در شبکه توییتر عبارت «پاریس در آتش» را تکرار کردند. این فجایع تروریستی ۱۰ ماه پس از فاجعه حمله تروریستی به دفتر مجله «شارلی ابدو» اتفاق افتاده است.
11 سپتامبر فرانسه
به گزارش رویترز، شب خونین پاریس با 6 تیراندازی و دو انفجار انتحاری در هفت نقطه پاریس روی داد. نقاطی که شب جمعه در پاریس مورد حمله قرار گرفتند عبارتند از رستوران کامبوج: «تیراندازی در محل این رستوران چندین کشته به جا گذاشت.» سالن کنسرت باتاکلان: «افراد مسلح دهها نفر را در یک کنسرت موسیقی راک کشتند.» استادیوم ملی استاد دو فرانس: «دو انفجار در نزدیکی این استادیوم و در جریان مسابقه میان دو تیم ملی فوتبال فرانسه و آلمان رخ داد و چندین کشته برجای گذاشت.» خیابان شارون و محله لهآل.
به گزارش خبرگزاریها این برای نخستینبار در تاریخ فرانسه است که عملیات انتحاری در خاک این کشور صورت میگیرد. انفجار اول در ساعت 21 و 20 دقیقه به وقت پاریس در نزدیکی استادیوم فوتبال پاریس و هنگام بازی دوستانه دو تیم آلمان و فرانسه و زمانی رخ داد که «فرانسوا اولاند» نیز داخل استادیوم بود. او پس از این انفجار به سرعت محل را ترک کرد و برای تشکیل جلسه اضطراری به وزارت کشور رفت. انفجار دوم نیز حدود 15 دقیقه بعد اتفاق افتاد. همزمان 6تیراندازی در پنج نقطه در مناطق 10 و 11 پاریس رخ داد. همچنین افراد مسلح با ورود به سالن کنسرت «باتاکلان» بیش از یک هزار و 500 نفر را به گروگان گرفتند. گروگانگیری در نیمه شب با دخالت پلیس پایان یافت و در جریان آن نزدیک به بیش از 80 نفر به همراه چند مهاجم کشته شدند. به گفته پلیس فرانسه، همزمان با این رویدادها چندین مورد تیراندازی هم در مناطق پرترددی از شرق پاریس رخ داد. در تیراندازی در رستوران «لو کاریون» 11نفر کشته شدند. در دو رستوران دیگر هم تیراندازیهای مشابهی رخ داده است. در کل این حوادث ۸ شبهنظامی جان خود را از دست دادند. دادستان کل پاریس اعلام کرد که تا نخستین ساعات بامداد شنبه، تقریبا همه مهاجمانی که در این حوادث نقش داشتند، کشته شدند.
گزارشهای اولیه نشان میدهند که پلیس در ابتدای حمله تروریستی، تسلیحاتی به مراتب کمتر از تروریستها در اختیار داشت و فقط مدتی بعد بود که تسلیحات برتر به دست پلیس فرانسه رسید.
یکی از شاهدان نجات یافته از حمله به سالن کنسرت در پاریس درباره نحوه حمله گروگانگیرها به شبکه خبری سیانان گفت: «کنسرت در حال پایان یافتن بود که ناگاه صدای شلیک گلوله را در پشت سر خود شنیدم، وقتی به پشت سر نگاه کردم، بین دو تا سه نفر بدون نقاب را دیدم. تفنگهای کلاشنیکف در دست داشتند و به دلخواه به سوی جمعیت شلیک میکردند. همه ما روی زمین دراز کشیدیم تا آسیب نبینیم. وحشت زیادی حاکم شده بود و تروریستها تا 15 دقیقه به هر کسی که میخواستند، شلیک کردند. حمام خون به راه افتاده بود، بارها خشاب عوض کردند و من در یکی از همین تعویض خشابها بود به سوی سن رفتم و در پشت پرده پنهان شدم.» او ادامه داد: «بسیار شلوغ بود، جای خلوتی نبود زیرا همه صندلیها فروش رفته بودند. همه روی زمین دراز کشیده بودند و آنها نیز به زمین شلیک میکردند. من صورت یکی از آنها را هم دیدم، بسیار جوان بود و بین 18 تا نهایت 20 سال سن داشت. مردم را روی سن اعدام میکرد. تحرک چندانی نداشتند. من صحبت چندانی از آنها نشنیدم، شاید چیزی شبیه اللهاکبر میگفتند ولی یکی از دوستان من که او نیز جان به در برده بود، شنید که درباره عراق و سوریه صحبت میکردند ولی من چندان مطمئن نیستم چون خودم نشنیدهام. همه سیاه پوشیده بودند ولی نارنجک یا چیز دیگری را در دست آنها ندیدم و فقط کلاشنیکف داشتند.» به گفته این گروگان خوششانس در زمان ورود به سالن کنسرت نیز البته هیچ بازرسی وجود نداشت و تدابیر امنیتی نیز بسیار ضعیف بود.
گفتههای دیگر شاهدان عینی حملات در دیگر نقاط پاریس نیز تفاوت چندانی با گفتههای این فرد نجات یافته نداشت. شاهدان عینی گفتهاند مهاجمان هیچیک از ماسک برای پوشاندن صورت خود استفاده نکرده بودند که این نشان میدهد آنها خود را برای مرگ یا انجام حملههای انتحاری آماده کرده بودند. فاکس نیوز نیز به نقل از یک شاهد عینی نوشته یکی از تیراندازان در رستورانی که تیراندازی در آن اتفاق افتاده فریاد میزده: «این از طرف سوریه است!» یکی دیگر از نجاتیافتگان به سیانان گفت: «آنها جوری به ما شلیک میکردند انگار ما یک دسته پرنده هستیم!» دو انفجار صورت گرفته خارج از ورزشگاه نیز برای ساعاتی رعب و وحشت را در میان تماشاگران و ورزشکاران ایجاد کرد. تصاویر زنده تلویزیون فرانسه نشان داد که تماشاگران و بازیکنان فوتبال آلمان و فرانسه در زمین چمن استادیوم تجمع کردهاند و نگران خروج از استادیوم هستند.
وضعیت قرمز در فرانسه
در پی این حملات تروریستی، فرانسوا اولاند، رییسجمهور فرانسه، در سراسر کشور وضعیت اضطراری اعلام کرد. همچنین به دستور رییسجمهور، مرزهای فرانسه بسته شده تا از فرار احتمالی عاملان این حوادث مرگبار جلوگیری شود. بستن مرزها در کشورهای عضو اتحادیه اروپا رویدادی کمسابقه است. فرانسه همچنین از روز 13 نوامبر قرارداد شینگن با دیگر کشورهای اروپایی را به مدت یک ماه لغو کرد. با وجود بسته شدن مرزها، پروازها به مقصد یا از مبدا پاریس تاکنون بر اساس برنامههای پیشین انجام شده، اما تدابیر امنیتی در فرودگاه بهطور محسوسی تشدید شده است.
فرانسوا اولاند حوالی نیمهشب شنبه در یک سخنرانی تلویزیونی گفت: «آنچه تروریستها میخواهند این است که ما با این رویدادها مرعوب شویم. نکات هراسانگیزی درباره این حوادث وجود دارد، اما ما باید در مقابله با ترور متحد باشیم و بدانیم که آنها را شکست
خواهیم داد.»
ترس از آینده
خبرگزاری رویترز به نقل از منابع امنیتی امریکایی گفت که در هفته گذشته نگرانیهای امنیتی در فرانسه بالا بوده است. کاخ الیزه نیز بلافاصله پس از این حملات اعلام کرد 1500 نیروی اضافی برای حفظ امنیت پاریس فراخوانده شدهاند. «فرانسوا اولاند» نیز در نطقی تلویزیونی تاکید کرد که مرزهای فرانسه بسته خواهد شد و پلیس و نیروهای امنیتی فرانسه تمام تلاش خود را برای مقابله با تروریستها انجام خواهند داد. اولاند همچنین در فرانسه آماده باش نظامی اعلام کرد. به دنبال آن نیروهای ارتش وارد شهر پاریس شدند. بعد از 1944 این نخستین بار است که در پاریس به نوعی حکومت نظامی اعلام شده است. در پاریس هماکنون فعالیت برخی خطوط مترو متوقف شده و مدارس روز شنبه به دلیل نگرانیهای امنیتی تعطیل هستند. همچنین از ساکنان پاریس خواسته شده در خانههای خود بمانند.
اندیشکده استراتفور در تحلیلی نوشته است با اینکه حملات تکاندهنده هستند اما اصلا تعجب برانگیز یا غافلگیرکننده نیستند. تعداد زیادی از فرانسه و سایر کشورهای اروپایی به سوریه رفتهاند و به گروه تروریستی داعش پیوستهاند. همچنانکه حملات شارلی ابدو نشان میدهد، خطر مزمن حملات تروریستی برای همه کشورهای اروپایی وجود دارد. این تحلیل مینویسد، مهمترین سوال این است که آیا ماهیت و طبیعت حملات کاملا داخلی یا خودجوش است یا اینکه حمایت خارجی مانند داعش یا القاعده را با خود دارد. این تحلیل مینویسد که این احتمال هم وجود دارد که در میان سیل پناهجویانی که از سوریه به اروپا رفتهاند، تعدادی از اعضای داعش نیز برای انجام فعالیتهای تروریستی در اروپا نیز بوده باشند.
به نظر میرسد سیاستمداران فرانسوی که مدت زیادی است با مشکلات قومی دست و پنجه نرم میکنند، علاقهمندند این اتفاقات ناشی از مشکلات قومی نباشد و مهاجمان و تروریستها، خارجی باشند.
خطر رشد گروههای تندرو دست راستی فرانسه
«گاردین» در گزارشی به قلم ناتالی نوگایرد نوشت:«سالی که با فاجعه شارلی ابدو آغاز شد با قتلعامی فاجعهبارتر درحال به پایان رسیدن است.» این حملات بر تحولات سیاسی و انسجام اجتماعی فرانسه تاثیرگذار است. آخرین بار طی آشوبها در حومه پاریس در سال 2010 بود که حالت فوقالعاده در این کشور اعلام شد. زمانی که خشونتها بین جوانان که بیشتر آنها مسلمان یا از مهاجران نسل دوم بودند و نیروهای پلیس فرانسه رخ داد. اما واژه «حالت فوقالعاده» در اذهان تاریخی فرانسویها به جنگ الجزایر در دهه 1960 برمیگردد.
این فاجعهیی عمیق است و اکنون این سوال مطرح میشود که این اقدام چه پیامدهای سیاسی در بر خواهد داشت و چه دستاوردهایی عاید جبهه ملی راستگرای فرانسه میشود؟
پس از فاجعه شارلی ابدو مانوئل والس، نخستوزیر فرانسه در پارلمان این کشور اعلام کرد، این کشور «در جنگ» به سر میبرد. او افزود:«فرانسه با اسلام در جنگ نیست» و این یک نشانه برای جمعیت مسلمان فرانسه بود که بزرگترین جامعه مسلمانان در اروپا محسوب میشود. اما این سخنان تاثیر زیادی در کاهش تنشها که در میان این جوامع رخ داد، نداشته است. فرانسه یکی از کشورهای اروپایی است که داعش صدها نیروی خود را از آن جذب کرده است. این افراد اغلب متولد فرانسه و تحصیلکرده هستند و در برخی موارد افرادی هستند که دین خود را به اسلام تغییر داده و در نهایت به سوریه سفر کردهاند. مسلمانان در فرانسه درحال حاضر به صورت فزایندهیی با تعصب و ترس در ارتباط هستند. گروههای راستگرا ممکن است سبب تشدید این تنفر شوند. درحال حاضر مقامات فرانسوی باید پیامهایی در این باره ارسال کنند که بتواند مانع از بروز مشکلات اجتماعی در این کشور شود. در سطح اروپایی و در مجموع غرب، آنچه که در پاریس رخ داده، نوعی خشونت و یادآور این حقیقت است که حوادث پس از 11سپتامبر همچنان ادامه دارد.
پاریس در باتلاق بحران
نیویورکتایمز نیز در این زمینه نوشت حوادث جمعه شب در بحبوحهیی رخ میدهد که فرانسه دوران ناخوشایندی را تجربه میکند. اقتصاد کشور دستخوش رکود است و سیاستمداران راستگرای افراطی وزنهیی محکم برای اثبات سیاستهای ضد مهاجرتشان در دست دارند. در راس این طیف سیاسی«مارین لوپن» رهبر جبهه ملی فرانسه ایستاده است. خانم لوپن با استهزای سیاستهای اولاند او را سیاستمداری ضعیف توصیف کرده و خواستار احیای ملیگرایی فرانسه و بسته شدن تمام مرزهای کشور به روی مهاجران شده است.
این حادثه درحالی اتفاق افتاد که صبح روز جمعه مسوولان نسبت به تهدید بمبگذاری در هتل محل اقامت تیم ملی فوتبال آلمان و نیز ایستگاه راه آهن «گار دو لیون» یکی از ایستگاههای راه آهن شهر هشدار صریح داده بودند. صبح روز جمعه ماموران پلیس و گشت ساختمان راه آهن مزبور را در جستوجوی مواد انفجاری مورد بازرسی قرار دادند و همزمان تمام قطارهایی که وارد شهر پاریس میشدند را متوقف میکردند یا دستور بازگشتشان صادر میشد. هتل محل اقامت تیم فوتبال آلمان هم مورد جستوجو و بازرسی قرار گرفت. پلیس بعد از عملیات سرسختانه جستوجو؛ هیچ ماده مشکوکی کشف نکرد و ایستگاه راه آهن باز شد. در امریکا نیز پلیس در شهرهایی ازجمله نیویورک و واشنگتن اعلام کرده که حوادث پاریس را به دقت رصد میکند و هیچ علامتی از امکان وقوع حملهیی طراحی شده در خاک امریکا به دست نیاورده است.
مقامات مبارزه با تروریسم در امریکا و اروپا هم دست به کار شده و مشغول شنود تمام مکالمات سری و رصد تمام خطوط ارتباطات الکترونیکی هستند. در امریکا هم یک مقام بلندپایه اطلاعات امنیت گفته است که هیچ علامت فوری به دست نیاورده است که حاکی از علامتی هشدار دهنده قبل از حملات جمعه شب پاریس باشد.
متخصصان تروریسم معتقدند که برخلاف حمله «شارلی ابدو» و سوپرمارکت «کوشر» که ماه ژانویه در پاریس اتفاق افتاد، حوادث جمعه شب ظاهرا هیچ انگیزه معقولی نداشته و مهاجمان به طور تصادفی و غیرعمد اماکن شلوغ پاریس را برای هدف قرار دادن انتخاب کردهاند و این اماکن محل حضور جمعیت بیشتری از مردم بودهاند که برای تفریح آخر هفته بدان مکانها مراجعه کرده بودند. این اماکن برای آن انتخاب شدهاند که این حملات بیشترین اثر را برجای گذارد ضمن آنکه تاریکی شب برای وقوع حملات در نظر گرفته شده تا کار عملیات پلیس و ردیابی مهاجمان دشوارتر باشد.
واکنشها به حملات پاریس
«بشار اسد» رییسجمهوری سوریه در نخستین واکنش به حملات عصر جمعه در پاریس اعلام کرد: «فرانسه شاهد چیزی است که ما در سوریه از پنج سال قبل از آن رنج میبریم.» اسد در دیدار با هیاتی فرانسوی که شامل تعدادی از نمایندگان پارلمان، فرهنگیان و اصحاب رسانه فرانسه است، گفت: «سیاست اشتباه کشورهای غربی به ویژه فرانسه در قبال منطقه و چشمپوشی آنها در قبال حمایت برخی همپیمانانشان از تروریسم به گسترش آن انجامید. باید سیاستهای جدیدی دنبال شود و تدابیر عملی برای توقف حمایت لجستیکی و سیاسی از تروریسم اتخاذ شود تا به نابودی حمایت از تروریسم برسیم در واقع تروریسم هیچ حد و مرزی نمیشناسد.» رییسجمهوری سوریه تاکید کرد تروریسمی که پاریس را هدف قرار داده را نمیتوان از حملات تروریستی در بیروت جدا کرد همچنین آنچه از پنج سال پیش در سوریه و مناطق دیگر رخ میدهد، نشان میدهد که تروریسم پدیدهیی فراگیر در جهان است.
باراک اوباما، رییسجمهوری امریکا نیز این حملات تروریستی علیه شهروندان بیگناه را «حمله به همه انسانها و ارزشهای جهانی مشترک میان آنها» دانست و گفت: «امریکا با تمام توان در کنار فرانسه خواهد ایستاد.»
وزارت کشور آلمان هم در نخستین ساعات بامداد شنبه اعلام کرد که در تماس با مقامهای فرانسوی پیشنهاد ارسال نیروهای نظامی برای کمک به برقراری امنیت را ارائه کرده است. نیروهای ویژه آلمان آمادهاند تا در مقابله با تروریسم به همتایان فرانسوی خود یاری برسانند.
«دیوید کامرون» نخستوزیر انگلیس نیز در نخستین واکنش خود به این حادثه گفته است که از شنیدن این خبر شوکه شده است. کامرون در توییت خود نوشته است:«حوادث امشب در فرانسه مرا شوکه کرده است؛ همدردی و دعای ما همراه مردم فرانسه است و ما هر کاری که از دستمان بر بیاید برای کمک به فرانسه انجام خواهیم داد.»
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز در یک بیانیه در مورد حوادث پاریس در ساعتهای اولیه روز شنبه آورده است: از دیدن خبر و تصاویری که از پاریس میرسد عمیقا شوکه شدهام. افکار من در پاریس و همراه قربانیان این حادثه و خانوادههای آنهاست. آنچه در پاریس درحال وقوع است یک حمله تروریستی است. دولت آلمان در این مورد با دولت فرانسه در تماس است و من پیام همدردی مردم آلمان را به فرانسه ابلاغ میکنم.»