بالاخره پيش بيني‌ها درست از آب درآمد و ايران در شب شنبه به اسراييل حمله كرد و همين موضوع موجب تحولات عميق در بازارهاي مالي شد. بازار سرمايه هميشه تحت‌تأثيرترين بازار مالي كشور در شرايط خاص و سخت بوده است؛ اما اين بار وضعيت كمي متفاوت بود و شاهد حمايت عشقي و سازمان بورس از سهامداران بازار سرمايه بوديم.
ساعت شش صبح روز يكشنبه جلسه‌اي در سازمان بورس تشكيل شد تا درخصوص شرايط بازار و جنگ تصميم‌گيري شود و در نهايت جهت مقابله با شوك‌هاي منفي به بورس، دامنه نوسان بورس مثبت منفي يك درصد شد. همچنين دامنه نوسان دو درصدي روي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري سهامي اعمال شد. اما همچنان بازار منفي بوده و وارد يك كانال پايين‌تر شده است.
در ادامه اين اطلاعيه آمده است: بديهي است سازمان بورس با همكاري شركت‌هاي بورس و فرابورس به‌صورت پيوسته شرايط بازار و وقايع مرتبط را رصد نموده و در صورت لزوم تصميمات بعدي را اتخاذ و اعلام خواهد نمود. البته به عقيده بسياري از كارشناسان اين جلسه بايد زودتر تشكيل مي‌شد تا با استفاده از ظرفيت‌هاي قانوني از ريزش روز شنبه بازار جلوگيري شود. حتي برخي از فعالان بازار سرمايه پيش بيني مي‌كنند كه احتمالا طي روزهاي آينده شاهد وضعيت وخيم‌تري در بازار باشيم و سازمان بورس مجبور به تعطيلي معاملات شود. همين موضوع باعث شده كه برخي پيش بيني كنند كه بورس طي روزهاي آتي براساس ماده قانوني تعطيل شود و در ماده ۳۲ قانون قانون بازار اوراق بهادار جمهوري اسلامي آمده است: «سازمان مجاز است با تشخيص شرايط اضطراري، دستور تعطيل و يا توقف انجام معاملات هر يك از بورس‌ها را حداكثر به مدت سه روز كاري صادر نمايد. در صورت تداوم شرايط اضطراري، مدت مزبور با تصويب شورا قابل تمديد خواهد بود. تبصره - شرايط اضطرار بر اساس آن دستورالعمل اجرايي خواهد بود كه به پيشنهاد سازمان به تأييد شورا ميرسد.»
بازار سرمايه برخلاف ساير بازارهاي مالي شرايط بدي دارد و اين شرايط درحالي تجربه مي‌شود كه روز يكشنبه قيمت دلار اعداد جديدي را تجربه كرد و پس آن كمي كنترل شد و قيمت آن كاهش يافت. اما اين كاهش قيمت در بازارها به چشم نمي‌آيد و مساله اينجاست كه بازارها اين قيمت‌ها را مدنظر قرار دادند و همين موضوع باعث افزايش و ركودشكني در بازارها شد.
دامنه گواهي سكه و شمش طلا ۱ درصد شد
روز يكشنبه به دليل وقوع شرايط اضطراري و با استناد به مفاد دستور العمل پذيرش انبار و صدور، معامله و تسويه گواهي سپرده كالايي مصوب هيات مديره سازمان بورس و اوراق بهادار، محدوده نوسان قيمت در تمامي نمادهاي معاملاتي گواهي سپرده كالايي مصوب هيات مديره سازمان بورس اوراق بهادار، محدوده نوسان قيمت در تمامي نمادهاي معاملاتي گواهي سپرده كالايي سكه طلا+/-1 درصد مياانگين موزون قيمت معاملات كليه نمادهاي گواهي سپرده كالايي تمام سكه طرح جديد در روز كاري قبل و در نماد گواهي سپرده كالايي شمش طلا +/-1 درصد قيمت پاياني روز كاري قبل است.
دامنه نوسان چيست؟
دامنه مجاز نوسان قيمت يكي از مهم‌ترين قوانيني است كه در بازارهاي مالي از آن به عنوان عامل كنترلي در برابر نوسان‌هاي قيمت سهام و به‌منظور كاهش نوسان بازار، دست‌كاري در قيمت‌ها و زيان سرمايه‌گذاران در اثر تصميمات هيجاني استفاده مي‌شود. اين موضوع يكي از مسائل بحث‌برانگيز به شمار مي‌رود كه برخي صاحب‌نظران بر لزوم اعمال حد نوسان قيمت سهام و آثار مثبت آن تاكيد دارند و برخي به آثار منفي آن اشاره دارند. با اين وجود در اغلب كشورها در طول زمان و با رشد بازارهاي مالي، دامنه نوسان قيمت سهام افزايش پيدا كرده است.
در بسياري از بورس‌هاي دنيا همچون تايوان، تايلند، استراليا، اسپانيا، مالزي، ايتاليا، تركيه، فرانسه، كره، ژاپن و ايران، قانونگذاران به‌منظور كاهش نوسان بازار و كاهش ريسك و ضرر سرمايه‌گذاران در اثر تصميمات احساسي و هيجاني اقدام به وضع دامنه مجاز نوسان كرده‌اند. لازم به ذكر است ايجاد محدوده قيمتي تنها به بازار سهام و بورس ختم نمي‌شود، بلكه در بسياري از بازارهاي ديگر نيز اين قانون اعمال مي‌شود.
در بورس‌هاي اوراق بهادار توسعه يافته، بيشتراز توقف معاملات استفاده مي‌شود. بورس سهام در ايالات متحده توقف معاملات را به حد نوسان قيمت ترجيح مي‌دهد. علاوه بر امريكا، بورس‌هاي سهام در ايتاليا، كانادا، آلمان، هنگ‌كنگ، انگليس و… نيز توقف معاملات را نسبت به حد نوسان ترجيح مي‌دهند.
چرايي كاهش دامنه نوسان
پيام الياس كردي، كارشناس بازارهاي مالي درخصوص تاثير جنگ و كاهش دامنه نوسان در صفحه خود نوشت: بازار سرمايه در تمام دنيا به تنش‌هاي سياسي و بين المللي، واكنش نشان مي‌دهد كه در اين راستا، واكنش بورس تهران به اين تنش‌ها در روز شنبه به موقع صورت گرفت؛ جايي كه شاخص كل بيش از ۲ درصد اصلاح شد كه همان عددي است كه آخرين بار قريب به ۱۷۰ روز پيش اتفاق افتاد. در بامداد روز يكشنبه شاهد حملات پهبادي و موشكي كشور به اسراييل بوديم كه طبيعتا عطش تنش‌ها را بيشتر بازتاب مي‌كند؛ در همين راستا و در جهت حمايت از حقوق سهامداران، صبح روز يكشنبه سازمان بورس با تشكيل جلسه‌اي تصميم به كاهش دامنه نوسان گرفت. ترسي كه بسته شدن بازار به سهامداران القا مي‌كند، بسيار زياد بوده و اتخاذ اين تصميم اصلا به صلاح نيست؛ از طرفي هر دستورالعملي، حتي كاهش دامنه نوسان، باعث مي‌شود كه نگاه سهامداران به بازار اين باشد كه بازار كماكان دستوري بوده و هر لحظه بايد شاهد تغيير مقررات و قوانين باشيم؛ پس واضح است كمتر كسي تمايل دارد در بازاري كه مدام قوانين را تغيير مي‌دهد، ورود كند. در اواخر سال ۱۳۹۸ و در سيكل صعودي بازار، رييس وقت سازمان براي كنترل هيجانات دامنه نوسان را محدود كرد كه به محض اتخاذ اين تصميم، ترمز بازار كشيده شد؛ البته آن تصميم براي جلوگيري از رشد بازار و اين تصميم براي جلوگيري از افت بورس اتخاذ شده كه بدان معنا است كه در زمان تغيير دامنه نوسان، آن‌طور كه سياست‌گذار مي‌خواهد، مي‌تواند اثرگذار ظاهر شود.
بازار از دريچه معاملات
طي معاملات دومين روز كاري هفته و در شرايطي كه دامنه نوسان قيمت سهام به منفي و مثبت يك درصد محدود شده بود، شاخص كل بورس تهران 11 هزار و 194 واحد نسبت به روز كاري گذشته پايين‌تر ايستاد و به سطح 2 ميليون و 196 هزار و 776 واحد رسيد. شاخص كل هم‌وزن بورس نيز با ريزش 2هزار و 677واحدي در رقم 723 هزار و 539 واحدي ايستاد. شاخص كل فرابورس با افت 129 واحدي به رقم 24 هزار و 645 واحد رسيد. همچنين شاخص هم وزن فرابورس با كاهش 997 واحد به سطح 131 هزار و 4 واحد رسيد.
روز يكشنبه خالص تغيير مالكيت حقوقي به حقيقي بازار منفي شد و 527 ميليارد تومان پول حقيقي از بازار سهام خارج شد. در اين روز نماد وبملت بيشترين خروج پول حقيقي را داشت كه ارزش آن 41 ميليارد تومان بود. پس از بانك ملت، نمادهاي نوري، فملي، وغدير، بوعلي و فولاد بيشترين خروج پول حقيقي را داشتند. در سوي ديگر، بيشترين ورود پول حقيقي به نمادهاي آسياتك، فزر، واعتبار، تنوين و كازرو تعلق داشت.
روز گذشته فملي، فولاد و فارس نمادهاي قرمز پوش بورس بودند كه بيشترين اثر را در سقوط شاخص كل بورس داشتند. در فرابورس نيز نمادهاي شگويا، هرمز و زاگرس بيشترين اثر كاهنده را بر شاخص داشتند. در بين نمادهاي پرتراكنش بورس نماد فملي بيشترين تراكنش را داشت و فولاد و ذوب در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند. در فرابورس نيز فزر، كرمان و فصبا بيشترين تراكنش را داشتند. روز گذشته ارزش معاملات كل بازار سهام به 13 هزار و 342 ميليارد تومان رسيد. ارزش معاملات اوراق بدهي در بازار ثانويه 6 هزار و 189 ميليارد تومان بود كه 46 درصد از ارزش كل معاملات بازار را در اين روز تشكيل مي‌دهد. ارزش معاملات خرد نيز با كاهش 67 درصدي به نسبت روز معاملاتي قبل به رقم هزار و 889 ميليارد تومان رسيد. در معاملات نماد فزر بيشترين ارزش معاملات بازار سهام را به خود اختصاص داد كه ارزش معاملات آن 74 ميليارد تومان بود. پس از فزر، وبملت بيشترين ارزش معاملات را داشت و وغدير رتبه سوم بيشترين ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن، دو نماد فملي و نوري در رتبه‌هاي بعدي بيشترين ارزش معاملات قرار گرفتند. در معاملات يكشنبه، 28 نماد صف خريد داشتند و 548 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌هاي خريد با افت 11 درصدي نسبت به روز كاري قبل به 40 ميليارد تومان كاهش يافت و مجموع ارزش صف‌هاي فروش نيز با افزايش 287 درصدي به 3 هزار و 537 ميليارد تومان رسيد.
