واكنش بازارهاي 5گانه كشور به تحولات امنيتي و نظامي و احتمال وقوع جنگ چگونه است؟ قبل از پاسخ دادن به اين پرسش لازم است اين واقعيت را مرور كنيم كه اقتصاد ايران در سال ۱۴۰۳ مانند يك بمب ساعتي است كه هر آن احتمال قرار گرفتن در وضعيت فرابحراني آن وجود دارد. نرخ بهره موثر در اين اقتصاد بالاي ۴۰ درصد است، نقدينگي افسارگسيخته همچنان تداوم دارد، وضعيت نامطمئن جهاني در بخش‌هاي مختلف جاري و ساري است، انتخابات امريكا در چشم‌انداز پيش رو قرار دارد و از همه مهم‌تر اعتماد عمومي ايرانيان نسبت به نظام تصميم‌سازي‌هاي راهبردي و اقتصادي در وضعيت نامناسبي است! در يك دوره دولت تا مي‌توانست سهام شركت‌‌ها را فروخت! در مرحله بعد تيم‌هاي سرخابي را هم دادند رفت؛ اوراق ۳۰ درصدي را تا برگه آخر فروختند، در ادامه هر چه توانستند سكه ضرب كرده و فروختند و اين روند همچنان ادامه دارد. مانند پدري كه براي گذران روزانه خود چوب حراج به دارايي خود زده است!!!
اما اجازه بدهيد برگرديم به پرسش ابتدايي اين يادداشت؛ آيا بازارهاي داخلي ايران به تحولات منطقه‌اي و جهاني واكنش منفي نشان مي‌دهد؟ بدون ترديد بازارهاي مختلف به رخدادهاي نظامي، امنيتي و درگيري‌هاي نظامي، واكنش‌هاي متفاوتي دارند. به عنوان نمونه بازار ارز بازاري است كه شديد‌ترين و سريع‌ترين واكنش‌ها به تحولات بيروني را از خود نشان مي‌دهد. مبتني بر اين دستور كار ريشه نوسانات اخير بازار ارز را جدا از تغيير در روند كلي تقاضا در روزهاي پاياني سال، بايد در گسترش اخباري دانست كه در حوزه مسائل منطقه‌اي و نظامي منتشر مي‌شوند. از سوي ديگر، جنگ و تهديدات بيروني بر بورس‌هايي اثر ريزشي شديد دارد كه اين خبرها در آن بازارها تازگي داشته باشد، در واقع اين نوع تهديدات در اين بورس‌ها يك تهديد محسوب شود و به نوعي بازار را دچار پنيك و ترس كند! مبتني بر اين منطق خاص وقتي عاملي باعث ترس عمومي شود واكنش‌ها در بورس بيشتر مي‌شود. اما آيا اوضاع در بازار سهام ايران متفاوت است؟آيا بازار ما از جنگ مي‌ترسد يا اينكه نسبت به اين تحولات استقامت بيشتري پيدا كرده ؟ واقع آن است كه حدود ۱۰-۱۲ سال پيش حتي انتشار خبر يك تحريم معمولي هم بازار را مي‌‌ترساند، فشار فروش قابل توجهي در بازار سهام ايجاد مي‌كرد و تا مدت‌ها بازار را گيج مي‌ساخت. كافي بود خبر پيوستن يا نپيوستن ايران به FATF منتشر شود تا بازار مدت‌ها با نوسان و فراز و نشيب دست به گريبان شود. توجه داشته باشيد كه تاثير اين اخبار وقتي براي بار اول اتفاق مي‌افتد در بيشترين حالت است و به مرور با افزايش دفعات ارسال خبر در اين زمينه، اثرات اين خبرها به مرور كمتر و كمتر مي‌شود تا اينكه ديگر تاثيري در بازار ندارند. به گونه‌اي خاص مانند واكسني كه در پيكره بدن تزريق شده و ميكروب (ويروس و...) ضعيف شده بيماري باعث افزايش مقاومت و استقامت بدن در مواجهه با بيماري مي‌شود. تنها اخباري كه مي‌تواند بازار سهام را دچار ريزش شديد كند جنگ واقعي و همه‌جانبه و مستقيم ايران و اسراييل است. وضعيتي كه بازار سهام ايران تا به حال آن را تجربه نكرده و اثراتش بر بازار مشاهده نشده است. در شرايط فعلي و در صورتي كه دامنه جنگ محدود و نيابتي باشد و اثرات سنگيني بر بازار سهام نخواهد داشت. از منظر معاملاتي بازار بورس در حال حاضر علاوه بر عقب‌ماندگي از ساير بازارها، از عملكرد تاريخي خود هم عقب مانده و بنابراين به نظر من حتي با جنگ‌‌هاي محدود حتي در ميان‌مدت هم مستعد نزول نيست. در كوتاه‌مدت هم اخبار اينچنيني در بازار فشار فروش موقتي و نوسان ايجاد مي‌كند مگر اينكه دامنه اتفاقات به شكل غيرقابل پيش بيني افزايش يابد. اما اين تحليل‌ها به اين معنا نيست كه ساير بازارها هم از تحولات بيروني و انتظارات تورمي مرتبط با خبرهاي خارجي تاثير نپذيرند. در شرايطي قرار داريم كه نرخ ارز در بازارهاي مختلف ايران در حال تجربه صعودهاي نجومي قيمت است. بازار خودرو هم رشدهاي قيمتي بالايي را تجربه مي‌كند، ضمن اينكه بازار سكه و مسكن (خريد و اجاره) هم در دالان نوسان قرار دارند. اما بنا به دلايلي كه در بالا رح شد، بازار سهم كشور، همچنان مستعد ثبات و رشد تشخيص داده مي‌شود. مگر اينكه تحولات مستقيمي در حوزه مسائل امنيتي و نظامي در راه باشند كه بسيار بعيد است.
