چند وقتي مي‌شود كه تالار شيشه‌اي بورس تهران به سرخ‌پوشي عادت كرده و رنگ سبز كمتري روي اين تابلو قابل مشاهده است و روز اخير براي ششمين روز متوالي رنگ قرمز به خود گرفت. اين درحالي است كه ساير بازارهاي موازي بورس تقريبا هر روز فرش سبز زيرپاي سهامداران خود پهن مي‌كنند و شاهد كسب سود افراد مختلف در اين بازارها هستيم. بورس تهران براي سرخ پوشي دنبال بهانه است و طي چند روز گذشته توانسته با بهانه‌هاي مختلف سرخ پوش شود كه اين بهانه شامل جنگ و حملات تروريستي، نرخ دلار، نرخ خوراك پتروشيمي‌ها و امثال اين موارد مي‌شود. به عقيده بسياري از كارشناسان اين مولفه‌ها به صورت واقعي نمي‌تواند بازار را تحت تاثير قرار دهد و تنها به صورت اسمي شرايط را تغيير مي‌دهد و روي بنياد سهام تاثير آنچناني ندارد. البته اين نكته را بايد متذكر شد كه داستان پتروشيمي‌ها به‌طور كلي متفاوت است. مشكل اينجاست كه نرخ خوراك پتروشيمي‌ها دوباره مي‌تواند به افزايش بي‌اعتمادي سهامداران به بازار سرمايه دامن بزند؛ چراكه همانند گذشته اين نرخ با گپ زماني طولاني منتشر شد. در اصل دستورالعمل جديد نحوه محاسبه قيمت خوراك و فرآورده‌هاي نفتي پالايشگاه‌ها و شركت‌هاي پتروشيمي، بعد از گذشت ۱۰ ماه از سال بالاخره از سوي وزارت نفت ابلاغ شد! نكته قابل توجه اينجاست كه اين دستورالعمل 23 دي ماه از سوي جواد اوجي، وزير نفت به شركت‌هاي زيرمجموعه ابلاغ شده بود و در نهايت پس از گذشت هفت روز رسانه‌اي شد. در اولين روز انتشار اين خبر يعني شنبه، شاهد عقب‌نشيني سنگين پالايشي‌ها بوديم و در عين حال اين موضوع باعث شد كه اعتماد سهامداران نسبت به بازار سرمايه خدشه‌دار شود و نقدينگي نيز آرام آرام نسبت به بازار سهام عقب‌نشيني كند. آن‌گونه كه جزييات اين دستورالعمل آمده نرخ فروش بنزين كه قبلا بر مبناي نرخ فوب سنگاپور بود به فوب خليج‌فارس تغيير كرده است. در سال ۱۴۰۲نرخ خليج‌فارس به‌طور ميانگين ۴.۱دلار كمتر از نرخ سنگاپور است و اين بدان معناست كه تحت‌تأثير اين موضوع درآمد پالايشگاه‌ها كاهش خواهد يافت. با توجه به اينكه پالايشگاه ازجمله صنايع اثرگذار بورس هستند هر نوع تغيير و تحول در سهام اين شركت‌ها مي‌تواند اثرات عميقي بر شاخص بورس داشته باشد.
نكته قابل توجه اينجاست وزارت نفت مدعي شده اين دستورالعمل با توجه به شرايط تحريم‌ها، نوسان قيمت‌ها و روش‌هاي غير متعارف فروش صادراتي نفت و فرآورده‌هاي نفتي و رعايت انصاف دو منافع دو طرف يعتي دولت و شركت‌هاي و تابعه وزارت نفت به عنوان فروشنده خوراك و خريدار فرآورده‌هاي نفتي و پالايشگاه‌ها و شركت‌هاي پتروشيمي به عنوان خريدار خوراك تهيه شده و از اول سال جاري تا پايان سال ۱۴۰۴ هم معتبر است! با وجود اين شرايط برخي از كارشناسان عقيده دارند كه در بلندمدت نرخ خوراك پتروشيمي‌ها سازگار با اقتصاد و شرايط كشور خواهد بود و در نتيجه در ميان مدت و بلندمدت شاهد سودآوري پتروشيمي‌ها خواهيم بود. اما از سوي ديگر اين شرايط مي‌تواند در كوتاه‌مدت شرايط زيان‌سازي را براي صنايع پتروشيمي و شاخص فراهم سازد.
از سوي ديگر باتوجه به شرايط منطقه و كشور تحولات، جنگ‌ها و حملات تروريستي تمامي بازارهاي مالي تاثير گرفته و شاهد افزايش قيمت دلار و رشد بازارهاي سكه و دلار بوديم. درحال حاضر قيمت دلار در بازار آزاد برابر با 54 هزار و 150 تومان است و بايد ديد اين رقم در پايان معاملات به كجا خواهد رسيد. دلار و بورس رابطه مستقيمي دارند و افزايش دلار مي‌تواند رشد بورس را در پي داشته باشد. در اصل دلار نيمايي روي بورس صورت مالي‌ها تاثير دارد و دلار بازار مي‌تواند به صورت هيجاني مسير معاملات را تغيير دهد. حال زماني كه قيمت دلار بازار آزاد به محدوده بيش از 50 هزار تومان و 53 هزار تومان مي‌رسد، دلار نيمايي نيز واكنش نشان دهد و ملزوم به افزايش قيمت است. در نهايت افزايش قيمت دلار هم به صورت هيجاني و هم به صورت واقعي يعني در صورت مالي شرايط بورس را تغيير مي‌دهد و پتانسيل افزايشي را فراهم مي‌سازد. در روز اخير انس طلا كاهشي بوده؛ اما قيمت سكه و دلار افزايشي شده كه به عقيده بسياري از كارشناسان اين افزايش مي‌تواند در هفته‌هاي آينده نيز ادامه‌دار باشند و اين افزايش قيمت به بورس كمك مي‌كند و توسعه اين بازار را در پي دارد.
نقش سياست خارجي در بورس
بورس تهران از اتفاقات خارج از كشور تاثير بسزايي مي‌گيرد، هر تصميم و اتفاقي به راحتي مسير شاخص را تغيير مي‌دهد. نكته حائز اهميت اينجاست كه كشور ما طي يك ماه دو بار حملات تروريستي را تجربه كرده است؛ نخست در كرمان و دوم مربوط به سيستان مي‌شود كه هريك باعث شد كه بازار سرمايه يك جو منفي نسبت به شرايط بگيرد و تا حدودي منفي شود.
برخي از تحليلگران مي‌گويند كه اين اتفاقات يك ناامني اقتصادي و سياسي را به سرمايه‌گذاران تحميل مي‌كند و در نتيجه سرمايه‌گذاران ترجيح مي‌دهند از دايره معاملات بازاري همانند بورس خارج شوند؛ چراكه اين بازار حساسيت بسيار زيادي نسبت به اخبار دارد و اين ناامني‌ها بورس را به گرداب سقوط مي‌كشاند.
از سوي ديگر شرايط موجود باعث مي‌شود كه دلار، سكه و طلا گران شود، نكته قابل توجه اينجاست كه تفاوت عمده‌اي ميان دلار بازار آزاد و صرافي‌ها وجود دارد و اين فاصله قيمتي باعث مي‌شود سرمايه‌گذاران به سمت و سوي اين بازارها بروند و ترجيح دهند كه در بورس سرمايه‌گذاري نكند. اكنون تا حدودي شاهد اقبال سرمايه‌گذاران به بازارهاي طلا، دلار و سكه هستيم كه اين موقعيت براي بازار سهام خطرناك است.
اعتمادسازي كنيد!
از سال 99 تا به امروز تمامي رسانه‌ها و برخي از مسوولان كشوري گفته‌اند كه كمبود نقدينگي در بورس ناشي از كمبود اعتماد است و زماني كه اعتماد در بازار سرمايه افزايش يابد، نقدينگي نيز به سوي اين بازار خواهد آمد و شرايط نيز به روز خواهد شد.
مصوبه‌هاي يك شبه، دخالت و دستكاري، حمايت‌هاي اسمي تنها برخي از مواردي هستند كه باعث مي‌شوند اعتماد از بازار رخت جمع كند و نقدينگي را نيز با خود ببرد. در حال حاضر بورس تهران نياز به آرامش دارد و اين آرامش در گروي تصميم‌گيري‌هاي به موقع، عدم دخالت و دستكاري است كه نتيجه آن به مرور زمان رشد واقعي تالار شيشه‌اي و ورود نقدينگي است.
اعتماد مهم‌ترين مولفه سرمايه‌گذاري در تمامي بازارهاي مالي به حساب مي‌آيد، زماني كه اعتماد نباشد هيچ سرمايه‌گذاري تمايل به سرمايه‌گذاري نشان نمي‌دهد و در نتيجه سرمايه خود را وارد بازار بي‌اعتماد نمي‌كند، همين موضوع باعث مي‌شود كه آن بازار بدون نقدينگي باقي بماند و شرايط خوبي را تجربه نكند.
حال اگر در بازار مالي اعتماد وجود داشته باشد، نقدينگي نيز به آن سمت و سو روانه خواهد شد و به نوعي شرايط را تغيير خواهد داد. حتي بازاري رونق و سوددهي خوبي نداشته سرمايه‌گذاران به واسطه وجود اعتماد وارد آن بازار مي‌شود و اين نقدينگي‌ها رونق آن بازار را افزايش مي‌دهد.
با توجه به اين توضيحات بورس اين روزها رونق خاصي ندارد و افزايش اعتماد، ورود نقدينگي و رشد دوباره بازار سرمايه را در پي دارد.
بازار از دريچه معاملات
شاخص كل بورس در سومين روز كاري هفته يعني دوشنبه 2 بهمن ماه همانند سه روز اخير روند نزولي داشت. در اين روز شاخص كل با كاهش 6 هزار و 664 هزار واحدي معادل 0.31 درصدي نسبت به روز قبل در سطح دو ميليون و 146 هزار واحدي ايستاد. همچنين شاخص كل هم‌وزن نيز كاهش 4 هزار و 530 واحدي را متحمل شد و در محدوده 379 هزار واحدي به كار خود پايان داد. در سوي ديگر شاخص فرابورس افت 147 واحدي معادل 0.57 درصدي را نسبت به روز كاري گذشته تجربه كرد و به سطح 25 هزار و 523 واحدي رسيد. طي روز دوشنبه 118 نماد مثبت و 446 نماد منفي در بازار داشتيم كه 22 نماد يعني 3 درصد در صف خريد قرار گرفتند و در مقابل 29 نماد معادل 4 درصد نيز در صف فروش قرار گرفتند. ارزش معاملات خرد بازار در سومين روز كاري هفته به 4 هزار و 358 ميليارد تومان رسيد. همچنين 508 ميليارد تومان خروج نقدينگي از بازار داشتيم و ارزش دلاري بازار نيز معادل 238 ميليارد دلار شد. از سوي ديگر 8.41 ميليارد سهم نيز به عنوان حجم معاملات بازار ثبت شد. بيشترين ارزش معاملات در اين روز به نمادهاي نخريس، ذوب، فصبا، داتام، ثمسكن، فولاد، خگستر، خودور، وبملت و ثتران رسيد. از سوي ديگر قدرت خريد حقيقي نيز به ترتيب به نمادهاي بگيلان، وكبهمن، رافزا، كتوسعه، سپيدار، آبادا، زفجر، تكارادان، بپيوند و فصبا رسيد. طي روز دوشنبه صنايع سرمايه‌گذاري، كاني‌هاي فلزي، خودرو، آهن و فولاد، فعاليت مهندسي، دارويي، قطعات خودرو و توليد و تركيبات نيتروژن بيشترين تاثير را روي شاخص داشتند.
