زخم كاري آلودگي هوا بر پيكر مردم، مرگ بيش از «۲۶ هزار نفر» در سال به‌دليل نفس كشيدن ميان ذرات معلق در هوا، كساني‌كه مي‌توانستند حيات را بيشتر تجربه كنند با مرگ زودرس بدرقه ابدي شدند. آلودگي‌هايي كه ديگر فقط براي تهران نيست شهر به شهر نفس كشيدن را سخت كرده است، آسمان در اصفهان، مشهد، اراك، خوزستان و تعدادي ديگر از شهرها تيره شده، دست مسوول و مدير هم مقابل ذرات كمتر از ۲.۵ ميكرون به نشانه تسليم بالاست، فقط مدرسه‌ها تعطيل مي‌شوند، فروش طرح ترافيك ممنوع مي‌شود و تردد خودروها زوج و فرد، بادي هم نمي‌وزد تا با خودش كمي نفس بياورد؛ فقط در سال ۱۴۰۱، «بيش از ۶ هزار تهراني به‌دليل مرگ‌ومير منتسب به آلودگي هوا جان باختند»، اين را رييس مركز ملي هوا و تغيير اقليم سازمان حفاظت از محيط زيست به خبرآنلاين مي‌گويد، به‌گفته داريوش گل‌عليزاده «خسارت معادل همه اين مرگ‌وميرهاي منتسب به آلودگي هوا ۱۱.۳ ميليارد دلار در ايران و ۳ ميليارد دلار در تهران برآورد شده است.»
مازوت‌سوزي ميان تاييد و تكذيب
سال‌هاست فصل سرما با آلودگي هوا گره خورده است، اين روزها كه مي‌رسد سر و صداي چند متهم هميشگي شنيده مي‌شود، مازوت‌سوزي در نيروگاه‌ها، كيفيت پايين سوخت خودروها، تردد خودروهاي فرسوده، و حمل و نقل عمومي ضعيف در شهرها؛ عواملي كه برخي از آنها همواره ميان تاييد و تكذيب هستند. به اين دو اظهارنظر از اعضاي شوراي شهر تهران توجه كنيد؛ سوده نجفي: «شهروندان بدانند كه يكي از دلايل آلودگي هواي شهر تهران در ۶ ماه دوم سال مازوت سوزي و موارد اينگونه است.» و اين اظهارنظر، مهدي پير هادي: «در زمستان سال گذشته نيز در نيروگاه‌هاي اطراف تهران مازوت‌سوزي انجام شده است، اسناد و مدارك اين موضوع وجود دارد. همچنين روز گذشته در جلسه استانداري تهران نماينده پخش و پالايش رسما اعلام كرد كه دو نيروگاه از مازوت استفاده مي‌كنند.» اظهارنظرهايي كه رييس مركز ملي هوا و تغيير اقليم سازمان حفاظت از محيط زيست با آن مخالف است، گل‌عليزاده به خبرآنلاين مي‌گويد: «دوستان اگر مي‌خواهند مصاحبه كنند با من تماس بگيرند تا اطلاعات درست به آنها بدهم، اگر نيروگاهي مازوت بسوزاند كاملا مشخص است و قابل مخفي كردن نيست، نيروگاه‌هايي كه آلودگي آنها مي‌تواند در آلوده شدن هواي تهران تاثير بگذارد يكي نيروگاه بعثت تهران است و ديگري نيروگاه منتظرالقائم كرج، كه هيچكدام از آنها مازوت نمي‌سوزانند، در اصفهان كه آلودگي هوا امسال بارها سبب تعطيلي مدارس شده است نيروگاه‌هاي اسلام‌آباد و شهيد مسلمي شاهين‌شهر هيچكدام مازوت نمي‌سوزاند، در اراك هم همين‌طور است.» او ادامه مي‌دهد: «مثلا الان بخشي از توان نيروگاه شهيد رجايي قزوين درحال تعمير است و بخش ديگر مازوت مي‌سوزاند، ما دست بادي كه بخواهد آلودگي مازوت سوزي اين نيروگاه را از اين فاصله دور به تهران برساند مي‌بوسيم، چراكه همين باد مي‌تواند وضعيت سكون هواي تهران را تغيير دهد و آلودگي را با خود ببرد، اما اين‌طور نيست، آلودگي اين نيروگاه توسط باد هيچ‌وقت به تهران نمي‌رسد و نهايت مناطقي مانند نظرآباد و اشتهارد را متاثر مي‌كند.»
بنزين و گازوئيلي كه متهم شدند
بعد از مازوت سوزي در نيروگاه‌ها كيفيت سوخت خودروها متهم ديگر آلودگي هوا در شهرها از جمله تهران هستند. پيرهادي، رييس كميسيون سلامت محيط زيست و خدمات شهري شوراي شهر تهران در اظهارنظري گفته: «بنا بر گزارش كميسيون اصل ۹۰ سوخت‌هاي توليدي كشور از جمله بنزين، نفت گاز و... سوخت‌هاي مطابق استاندارد ملي نيستند.»
اما گل‌عليزاده معتقد است در كلانشهرها وضعيت كيفيت سوخت قابل دفاع است. او مي‌گويد: «ما در محيط زيست و سازمان استاندارد سوخت را آناليز مي‌كنيم، بنزين و نفت‌وگاز (گازوئيل) در كلانشهرها و كل استان‌هايي مانند تهران و اصفهان استاندارد يورو چهار و پنج دارند، نتايج بررسي آنها قابل دفاع است.» او در پاسخ به اين پرسش كه آيا كيفيت بنزين و نفت‌وگاز نه در پالايشگاه بلكه در جايگاه‌هاي تحويل سوخت بررسي مي‌شود يا خير؟، بيان مي‌كند: «ما نه از پالايشگاه‌ها بلكه از جايگاه‌هايي كه مردم سوخت‌گيري مي‌كنند كيفيت سوخت را بررسي مي‌كنيم، كيفيت سوخت در تهران بد نيست اما خيلي از تهراني‌ها به شهرهاي شمالي سفر مي‌كنند، سوخت در آن استان‌ها استاندارد يورو چهار پنج ندارد، بنابراين بنزيني كه از استان‌هاي اطراف سوخت‌گيري مي‌شود هم در تهران سوزانده مي‌شود.»
مرگ منتسب به آلودگي هوا، سالانه ۲۶ هزار نفر! «تهراني‌ها مي‌روند شمال و آنجا بنزين بي‌كيفيت مي‌زنند، بنزين تهران استاندارد است»
ناكارآمدي حمل و نقل عمومي
از سوخت نيروگاه و خودرو كه بگذريم متهم بعدي خودروهاي فرسوده هستند، رييس مركز ملي هوا و تغيير اقليم سازمان حفاظت از محيط زيست در اين باره به خبرآنلاين مي‌گويد: «دلايل آلودگي هواي تهران مانند سال‌هاي گذشته است و اتفاق جديدي براي امسال رخ نداده، منابع ثابت و متحرك آلوده‌كننده هوا نسبت به سال‌هاي قبل كمتر نشده كه بيشتر هم شده است، فقط در تهران نسبت به سال گذشته بين ۳۵۰ الي ۴۰۰ هزار خودرو، و در كل كشور حدود يك ميليون و ۴۷۰ هزار خودرو اضافه شد، درحالي كه در مدت مشابه كمتر از ۲۱ هزار خودرو اسقاط و از رده خارج شدند.»
زنجيره ناكارآمدي
جلوگيري از آلودگي هوا نياز به يك زنجيره دارد، سوخت با كيفيت، خودروي استاندارد، مصرف بهينه انرژي و توان بالاي حمل‌ونقل عمومي، هركدام از اين موارد هم سازمان و متولي خودش را دارد، قانون هواي پاك هم هست اما اجرا نمي‌شود، وضعيت آلودگي شهرهاي ايران ميان عوامل مشخص و معلومي معلق است، همه مي‌دانند دليل اين آلودگي چيست اما براي حل مساله انگار از دست كسي كاري برنمي‌آيد!
