يكي از تالاب‌هاي كشور كه اين روزها وضعيت خوبي ندارد تالاب گاوخوني است. به گفته كارشناسان تنها ۱۰ درصد از اين تالاب نمناك است و اگر به موقع اقدامي براي نجات آن صورت نگيرد مانند بسياري از تالاب‌هاي ديگر خشك مي‌شود. اين در حالي است كه طي روزهاي گذشته ثبت شهر تالابي ورزنه در كنوانسيون جهاني رامسر مي‌تواند گامي مثبت در بهبود شرايط تالاب گاوخوني باشد، چرا كه مجاورت اين شهر با تالاب گاوخوني اين احتمال را فراهم مي‌كند تا كمك‌هاي بين‌المللي براي نجات تالاب گاوخوني انجام بگيرد.
رامسر خاستگاه يكي از پيشرفته‌ترين كنوانسيون‌هاي محيط زيست
شهر رامسر در شمال ايران خاستگاه يكي از پيشرفته‌ترين كنوانسيون‌هاي محيط زيستي جهان به نام كنوانسيون رامسر است؛ اين معاهده بين‌المللي سال ١۹۷١ ميلادي (۱۳۴۹خورشيدي) با حضور روساي محيط‌زيست ١۸ كشور و مسوولان برخي نهادهاي بين‌المللي از جمله فائو، يونسكو، اتحاديه بين‌المللي حفاظت از طبيعت (IUCN) و صندوق جهاني طبيعت (WWF) در شهر رامسر شكل گرفت، اكنون اين پيمان ۲ هزار و ۴۱۲ مكان به وسعت بيش از ۲۵۴ هزار هكتار در ۱۷۱ كشور را پوشش مي‌دهد. اين كنوانسيون بر حفاظت و بهره‌برداري معقول از تالاب‌ها به ويژه در راستاي فراهم كردن زيستگاهي براي پرندگان آبزي و كنار آبزي تاكيد مي‌كند، بعد از گذشت سال‌ها، حالا كنوانسيون گستره نگرش خود را چنان افزايش داده كه تمام ابعاد حفاظت و بهره‌برداري معقول و پايدار از تالاب‌ها را در بر مي‌گيرد و تالاب‌ها را در زمره اكوسيستم‌هايي مي‌داند كه در حفاظت از تنوع زيستي و رفاه جامعه بشري اهميت فوق‌العاده‌اي دارند. علاوه بر اين بر شناسايي شهرهايي كه تالاب‌هاي ثبت شده در اين كنوانسيون دارند نيز تاكيد مي‌كند و بر اين اساس شهر تالابي را تعريف كرده است كه بر اين اساس شهري كه در حاشيه تالابي كه در اين كنوانسيون ثبت شده بتواند تاييديه شهر تالابي را دريافت كند، زمينه براي دريافت كمك‌هاي بين‌المللي به تالاب مورد نظر فراهم خواهد شد. ۲۵ تالاب ايران در كنوانسيون رامسر به ثبت رسيده‌اند كه يكي از آنها تالاب گاوخوني در استان اصفهان و نزديك شهر ورزنه است كه به عنوان شهر تالابي در اين كنوانسيون به ثبت رسيده و موفق به دريافت رتبه سوم در سيزدهمين دوره جايزه ملي محيط زيست شده است. تالاب‌هاي هامون، خورخوران، نيريز و كمجان، دلتاي رود شور و شيرين ميناب، پريشان و دشت ارژن، شادگان، چغاخور، زريوار، آلاگل، آلماگل و آجي‌گل، شبه جزيره ميانكاله، خليج گرگان و آبندان لپوزاغمرز و درياچه اروميه برخي از تالاب‌هايي هستند كه در كنوانسيون رامسر ثبت شده‌اند كه هر كدام از آنها كه بتوانند چك ليست كنوانسيون انجام دهند، به عنوان شهر تالابي در اين كنوانسيون جهاني به ثبت خواهند رسيد.
شهر فرشتگان سفيدپوش
شهر ورزنه در مجاورت تالاب گاوخوني به عنوان شهر تالابي در كنوانسيون جهاني رامسر ثبت شده است، اين اقدام اگرچه زمينه را براي دريافت كمك‌هاي بين‌المللي براي نجات اين تالاب فراهم مي‌كند اما بايد گفت كه اكنون كمتر از ۱۰ درصد تالاب گاوخوني نمدار است. در اين ميان شهر ورزنه موفق به گذراندن اين مراحل شده و به عنوان شهر تالابي به ثبت رسيده است؛ شهر ورزنه مركز شهرستان ورزنه در استان اصفهان است كه در نزديكي تالاب گاوخوني واقع شده، بانوان اين شهر به صورت سنتي چادر سفيد بر سر مي‌كنند از اين رو به شهر فرشتگان سفيدپوش معروف است و اكنون نيز شهر تالابي را هم در پرونده خود ثبت كرده است.
۲۵ رامسر سايت در ايران
شهردار ورزنه درباره مراحل ثبت اين شهر به عنوان شهري تالابي در كنوانسيون رامسر به ايرنا گفت: كنوانسيون رامسر در دهه ۵۰ شكل گرفت و تالاب‌هايي كه در اين كنوانسيون ثبت شده‌اند به رامسر سايت مشهورند، ۲۵ رامسر سايت در ايران داريم كه يكي از آنها تالاب گاوخوني است. حامد اخگر افزود: از مجمع مشترك كنوانسيون رامسر (13 COP) قرار بر اين شد شهرهايي كه در مجاورت تالاب‌ها هستند را به عنوان شهرهاي تالابي معرفي كنند به شرطي كه آن شهرها چك ليست كنوانسيون را مبني بر اينكه كارها و اقداماتي كه در حوزه آموزش‌هاي محيط زيستي و تالابي انجام مي‌دهند، همچنين موارد بيشتري كه به مديريت شهري جهت مي‌دهد و راهبردي را در حوضه تالاب تعريف مي‌كند، پر كنند. او اظهار داشت: بر اين اساس بعد از گذراندن مراحل چك ليست‌ها، شهر ورزنه به عنوان شهري كه تالاب گاوخوني در مجاورت آن قرار دارد، در سال ۲۰۲۲ به عنوان شهر تالابي در كنوانسيون رامسر به ثبت رسيد، يكي از راهبردهاي جديدي كه در بحث مديريت شهري تعريف شد ثبت شهرهايي است كه در مجاورت تالابي كه در رامسر سايت ثبت شده‌اند، به عنوان شهر تالابي مطرح است، بر اين اساس با توجه به مشكلات تالاب گاوخوني، با كمك سمن‌هاي محيط زيستي شهر ورزنه نشست‌هايي را برگزار كرديم و جلساتي را با موضوع تالاب و كلاس‌هاي آموزشي با گروه‌هاي مختلف از جمله صنف كشاورزان، گروه‌هاي كودكان و نوجوانان، دانشگاهيان و قشر نخبه برگزار كرديم حتي يك كار مشترك هم با سمني خارج از استان انجام داديم، سمني كه در تالاب پريشان كار كرده بود و با همكاري همديگر طرحي به اسم جوانه‌هاي تالابي را اجرا كرديم كه در اين راستا داستان‌هايي كه از پدرانمان درباره تالاب‌ها شنيده بوديم را براي جوانان بيان كرديم. اخگر درباره روند ثبت ورزنه به عنوان شهر تالابي در كنوانسيون رامسر توضيح داد: بعد از مطرح شدن موضوع، چك ليست‌هاي اقدامات انجام شده در راستاي حفاظت از تالاب را به دبيرخانه كنوانسيون رامسر ارسال كرديم و بعد از بررسي در كاپ ۱۴ كنوانسيون رامسر در سويس، شهر ورزنه به عنوان شهر تالابي در كنوانسيون ثبت شد.
استفاده از ظرفيت‌هاي بين‌المللي براي حفاظت از تالاب‌ها
او در پاسخ به اينكه وقتي شهر تالابي انتخاب مي‌شود در دريافت كمك‌هاي بين‌المللي تاثيري دارد؟ گفت: يكي از وظايف مديريت شهري اين است كه بتواند از ظرفيت‌هاي بين‌المللي براي حفاظت از تالاب استفاده كند؛ هم اينكه از ظرفيت‌هاي حقوقي براي جلوگيري از آلودگي بهره ببرد، همچنين در كنار آنها بتواند از كمك‌هاي بين‌المللي با موضوعات محيط زيستي براي آن شهر استفاده كند كه ثبت شهر تالابي در كنوانسيون راه را براي اين موارد هموار مي‌كند.اكنون كمتر از ۱۰ درصد تالاب گاوخوني نمدار است كه ثبت ورزنه به عنوان شهر تالابي در كنوانسيون جهاني رامسر مي‌تواند شرايط را براي دريافت كمك‌هاي بين‌المللي با هدف حفظ تالاب فراهم كند.شهردار ورزنه تاكيد كرد: اكنون كه ورزنه به عنوان شهري تالابي در كنوانسيون رامسر ثبت شده مانند مدركي است كه به ما داده مي‌شود تا بتوانيم از آن براي حفاظت از تالاب گاوخوني و استفاده از ظرفيت‌هاي بين‌المللي استفاده كنيم. او تاكيد كرد: اعتقاد داشتيم بحث تالاب گاوخوني و مشكلات محيط زيستي كه اكنون به علت نرسيدن آب به بستر آن ايجاد شده را بايد به گوش مسوولان برسانيم از اين رو از رييس سازمان حفاظت محيط زيست و معاونان دريايي و آموزشي سازمان دعوت كرديم تا از تالاب بازديد كنند و در اين روند به مشكلات اين پهنه آبي اشاره كرديم و نتايج خوبي به همراه داشت كه يكي از آنها همين ثبت ورزنه به عنوان شهر تالابي در كنوانسيون رامسر است.
رها كردن آب زاينده رود به سمت گاوخوني
شهردار ورزنه با اشاره به نقش موثر برگزاري كلاس‌هاي آموزشي براي كشاورزان در آبرساني به تالاب گاوخوني گفت: اتفاق خوبي كه در خروجي كلاس‌هاي آموزشي به ويژه صنف كشاورزان افتاد اين بود كه در رها‌سازي آب به تالاب مشاركت كردند، سال گذشته ۵ بار آب رودخانه زاينده رود به سمت تالاب گاوخوني رها شد كه همزمان كشاورزان نيز كانال‌هاي كشاورزي را باز و آب را به سمت تالاب هدايت كردند كه با اين كار آب مناسبي به تالاب رسيد. او ادامه داد: اتفاق خوب ديگري كه سال گذشته افتاد، بروز سيلاب‌هاي فصلي بود كه در تابستان و دو مرحله هم در پاييز رخ داد كه اين‌بار هم با همت كشاورزان و مردم اين سيلاب‌ها به تالاب هدايت شد و بخشي از تالاب سيراب شد، نمي‌توان ادعا كرد كارهايي كه انجام داديم باعث شد كه ۱۰۰ درصد تالاب سيراب شود اما سعي كرديم موضوع زنگ خطر وضعيت تالاب را بيشتر از پيش مطرح كنيم، هم اينكه در بحث كشاورزي كارهاي ما خروجي داشت به‌طوري كه توانستيم كشاورزان را قانع كنيم تا همكاري كنند و به اين ترتيب آب به سمت تالاب هدايت شد.
ثبت شهر تالابي ورزنه در كنوانسيون جهاني رامسر؛ راهي براي نجات تالاب گاوخوني
اخگر به ديگر اقدامات در راستاي حفاظت از زيستگاه‌هاي تالاب گاوخوني اشاره كرد و گفت: كوه سياه در تالاب گاوخوني نماي زيبايي دارد از اين رو از قديم به چشم تالاب معروف است، اين كوه داراي سنگ بازالت است و از گذشته مورد بهره‌برداري قرار مي‌گرفت اما از آنجا كه تالاب گاوخوني زيست بوم ارزشمندي داشته و گونه‌هاي مختلف جانوري و پرندگان را در خود جاي مي‌داده از اين رو سمن‌ها تلاش كردند با استفاده از ظرفيت شهر تالابي، بهره‌برداري از اين كوه را متوقف كنند بر اين اساس مجوز بهره‌برداري آن براي بازنگري به سازمان حفاظت محيط زيست ارسال شده است چون كارشناسان معتقدند بهره‌برداري از كوه سياه به زيست بوم منطقه آسيب وارد مي‌كند؛ هر چند الان بخش زيادي از آن زيست بوم از بين رفته است.
