پیوستگی و تعداد خودروهای وارداتی مهم است

بابک صدرایی

وضعیت بازار کشور پس از تصمیمات اخیر مجلس برای واردات خودروهای خارجی دست دوم چگونه خواهد شد؟ آیا رقابت در بازار افزایش می‌یابد؟ قیمت‌ها کاهشی و کیفیت‌ها بالا می‌رود؟ در پاسخ به این پرسش‌ها 2 نوع نگاه در کشور وجود دارد.

گروهی از تحلیلگران با اشاره به ضرورت حمایت از تولید داخلی به نقد تصمیمات مجلس و دولت می‌نشینند و هر نوع تصمیم‌گیری در خصوص واردات خودرو را عامل بر باد رفتن تولید کشور ارزیابی می‌کنند. گروهی دیگر از مدیران و مسوولان و نمایندگان هم هستند که دقیقا در نقطه مقابل این دیدگاه قرار دارند. این افراد، معتقدند که مصوبه واردات خودرو مانند مرهمی است که زخم‌های ناسور بازار خودرو را درمان کرده، قیمت را تعدیل و کیفیت خودرو را ارتقا می‌دهد.

در میان این دیدگاه‌های خوش‌بینانه و بدبینانه، به نظر می‌رسد امروز بیشتر از هر زمان دیگری به واقع‌بینی در خصوص تصمیمات خودرویی نیاز داریم. واردات خودروی کارکرده به ایران یک تیغه دولبه است که اثرات مثبت یا منفی آن بستگی به نحوه ورود و تعداد ورود دارد. واردات خودروی خارجی چه کارکرده و چه نو، اگر پیوستگی داشته باشد، تعداد اثرگذاری از آن وارد اقتصاد ایران شود، شرایط تسهیل‌کننده برای واردات خودرو وجود داشته باشد (تا بتواند با تامین منابع ارز و خودرو همراستا باشد) و... اثرگذار است. اما در غیر این صورت هیچ گره ناگشوده‌ای از بازار خودرو باز نمی‌شود. بر این اساس اگر 40 یا 50 هزار خودرو در بازه زمانی مشخصی وارد بازار ایران شود، منشأ تحول در بازار می‌شود. از سوی دیگر باید دید این خودروها با چه قیمت با چه تعرفه‌ای قرار است وارد بازار ایران شوند؟ اگر دولت تعرفه بالای 70 و 80 درصد برای ورود خودروهای خارجی در نظر بگیرد، طبیعی است که اثرگذاری مناسبی نخواهد داشت.

اما اگر نظام تعرفه‌ای به گونه‌ای باشد که قیمت خودروهای خارجی مناسب باشد، بسیار اثرگذار خواهند بود. با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی کشور بعید می‌دانم که دولت خودروهایی را وارد کشور کند که با خودروهایی که عموم مردم از آنها استفاده می‌کنند، برابری کند. مثلا اینکه تصور کنیم دولت یک تویوتای 2020 را وارد کشور می‌کند و با قیمت تارا و دنا و شاهین به فروش برساند، بسیار بعید است.هیچ دولتی در طول تاریخ ایران یک چنین تصمیماتی را اتخاذ نکرده و بعید است که در آینده هم این نوع تصمیمات اتخاذ شوند. از سوی دیگر اگر حجم خودروهای وارداتی اندک باشد و 2هزار و 3 هزار و نهایتا 10 هزار دستگاه خودرو وارد کشور شود، باز هم فایده‌ای نخواهد داشت. از آنجا که سال‌ها واردات خودرو در ایران ممنوع بوده، واردات 10هزار خودرو با توجه به تقاضای زیاد در بازار احتمال تشکیل بازار سیاه خودروی خارجی را بیشتر می‌کند. نشانه‌ها حاکی است که از نظر تعداد واردات زیاد و محتمل نیست.

نمی‌توان انتظار داشت که تا پایان سال 1402 حدود 50 خودروی خارجی دست دوم و سال آینده 150 هزار خودرو وارد کشور شود تا منشأ حرکت بزرگی باشد. اگر تا پایان سال 1403 دولت بتواند بر اساس وعده‌ای که قبلا داده حدود 200 هزار دستگاه خودروی نو و دست دوم وارد ایران کند می‌تواند باعث رقابت و ارتقای کیفیت خودروسازان ایرانی شود. اما اگر قرار باشد، به هر بهانه‌ای جلوی واردات خودرو گرفته شود، باز هم بازار در وضعیت تعلیق قرار خواهد داشت و بازار سیاه سکان هدایت را به دست می‌گیرد. به اعتقاد من تا پایان سال بعید است 10 هزار خودروی خارجی هم وارد کشور شود. اگر مسوولان فقط به دنبال گفتاردرمانی و کسب رای باشند، تعدادی خودروی خارجی وارد کشور شده و نهایتا 200 تا 300 دستگاه تویوتای 2020 وارد می‌شود، اما روند تداوم پیدا نمی‌کند.

در ادامه این خودروهای وارد شده حکم جواهر را در بازار پیدا کرده و مدام قیمت آنها بالا می‌رود. بنابراین تصمیمات مرتبط با بازار خودرو در گروی پیوستگی و تعداد خودرو دارد. عامل مهم بعدی، دلار است. در حال حاضر نرخ دلار حول و حوش 50 هزار تومان است. اگر نرخ دلار در ادامه به دلایل گوناگون از جمله مسائل منطقه‌ای بالا برود و 60 و 70 هزار تومان شود، یک میلیون خودرو هم وارد کشور شود، نرخ قیمت خودرو پایین نمی‌آید. فقط ممکن است شیب افزایش نرخ خودرو کمی کاهشی شود.