امیرحسین کاکایی
این روزها اظهارات متفاوت و در برخی موارد متضادی در خصوص چشم‌انداز بازار خودرو پس از واردات خودروهای دسته دوم خارجی مطرح می‌شود. گروهی از تصمیم‌سازان و مسوولان کشور معتقدند با واردات خودروهای خارجی دسته دوم بسیاری از مشکلات بازار خودروی ایران حل و فصل شده، بازار رقابتی و قیمت‌ها کاهشی می‌شود. اولا باید گفت که واردات خودروهای نو با تعرفه قابل کنترل است، چرا که تعرفه پارامتری است که دولت‌ها برای ایجاد توزان، بین ناکارآمدی‌های داخلی و خارجی به کار می‌برند. این راهبردی است که در همه جهان استفاده می‌شود تا تولید کشورها سرپا بماند. حتی امریکا که داعیه‌دار جهانی‌سازی در اقتصاد است، با استفاده از جنگ تعرفه‌ها علیه چین از اقتصاد خود حفاظت می‌کند.در نقطه مقابل برداشتن تعرفه‌ها هم باعث تضعیف تولید در کشورها می‌شود.
وقتی تعرفه‌ها کنار گذاشته می‌شود، در ظاهر قیمت‌ها کاهشی شده و مصرف‌کننده خوشحال می‌شود. اما باید دید پس از تضعیف تولید، اقتصاد چه وضعیتی پیدا می‌کند؟ آیا تا ابد می‌توان نفت و گاز را فروخت و اقتصاد را اداره کرد؟ اساسا چطور می‌توان پول نفت را عادلانه در جامعه توزیع کرد؟ یکی از مهم‌ترین مکانیسم‌های توزیع ثروت در هر جامعه‌ای رشد تولید است. از طریق رشد تولید است که اشتغال پایدار ایجاد، اقتصاد توسعه پیدا کرده و توزیع پول در جامعه صورت می‌گیرد. از این طریق جلوی افزایش فاصله طبقاتی هم گرفته می‌شود. اما وقتی تعرفه‌ها صفر می‌شود یا به‌شدت کاهش پیدا می‌کند حداقل بگیران و حقوق‌بگیران دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شوند.
اما افراد برخوردار جامعه، ثروتمند‌تر می‌شوند. به همین دلیل دولت امریکا در خصوص واردات خودروهای برقی از چین تعرفه گذاشته و عنوان کرده به خودرویی سوبسید می‌دهد که باتری امریکایی داشته باشد. یا درباره تولید فولاد، آمریکا و اروپا جنگ تعرفه‌ای را آغاز کرده‌اند. البته طی دهه‌های اخیر هستند کشورهایی که صنعت خودروسازی خود را در اختیار سایر کشورها قرار می‌دهند. مثلا انگلیس طی سال‌ها اقتصاد خود را تقویت می‌کند، بعد خودروسازی خود را به سایر کشورها و شرکت‌ها واگذار می‌کند.
همین کشور باز هم همه ظرفیت‌های خودروسازی خود را به دیگران محول نمی‌کند، بلکه در بزنگاه‌ها، تلاش می‌کند از صنایع کلیدی خود مراقبت کند. در ایران اما جریاناتی وجود دارند که می‌گویند با واردات خودروهای خارجی کسی دیگر خودروهای داخلی نمی‌خرد و قیمت‌ها کاهش می‌کند. این دست افراد به اسم رفاه مردم حرف‌های عوامانه‌ای می‌زنند اما در عمل بر خلاف منافع مردم رفتار می‌کنند. اما برخی این پرسش را مطرح می‌کنند آیا در ایران تولید خودرو به معنای واقعی وجود دارد یا نه؟ به نظرم بخشی از مشکلات صنعت خودروسازی برآمده از نظام تصمیم‌سازی‌های اقتصادی در مجلس و دولت است. فقط طی 6ماه اخیر درصد تولید خودروهای سی‌کی‌دی از 10درصد به 19درصد رسیده است.
این وضعیت نتیجه روندی است که نظام تصمیم‌سازی‌های اقتصادی (از جمله مجلس) در پیش گرفته است. بنابراین به نظرم با روندی که مجلس یازدهم در پیش گرفته، نه رقابت در بازار خودرو شکل می‌گیرد، نه قیمت‌ها در بلندمدت تعدیل می‌شود و نه رفاه مردم در این بخش افزایش پیدا می‌کند. اتفاقی که رخ می‌دهد آن است که به‌طور موقت قیمت‌های خودرو کاهش پیدا می‌کند، اما با گذشت زمان از آنجا که اقتصاد کلان ایران بیمار است، مشکلات ارزی در کشور وجود دارد و نوسانات در بازارها جولان می‌دهند، قیمت‌ها باز هم دچار نوسان و افزایش می‌شود. نتیجه این وضعیت، باعث افزایش مشکلات برای دهک‌های متوسط و محروم و داراتر شدن اقشار برخوردار می‌شود.
مگر غیر از این است که در اقتصاد ایران سال‌هاست واردات مرغ و تخم‌مرغ صورت می‌گیرد؟ آیا قیمت این اقلام و سایر اقلام وارداتی به کشور کاهش پیدا کرده است؟ آیا دولت توانسته آرامش را به سفره‌های مردم بازگرداند؟ پاسخ تمامی این پرسش‌ها منفی است، چرا که اقتصاد کلان ایران با مشکل روبه‌روست تا زمانی که شاخص‌های کلان دچار مشکل باشد و تورم فزاینده وجود داشته باشد، نمی‌توان ثبات را به بازارها بازگرداند. بنابراین در پاسخ به این پرسش که آیا با واردات خودروی خارجی قیمت خودرو در ایران پایین می‌آید؟ می‌گویم بله. اما در ادامه باید گفت که در ادامه قیمت‌های خودرو دوباره بالا می‌رود. عملا قول‌ها و وعده‌هایی که برخی افراد و جریانات در خصوص بهبود در بازار خودرو و سایر بخش‌های اقتصادی می‌دهند بر زمین خواهد ماند. باید از این افراد و جریانات پرسید چرا وضعیت اقتصادی کشور و شاخص‌ها به گونه‌ای شده که هیچکدام از بازارهای 5گانه کشور رنگ آرامش را به خود ندیده‌اند؟
