تابلوی معاملات بورس تهران در آخرین روز کاری هفته سرخ‌پوش شد و مجدد زیان را برای سهامداران به یادگار گذاشت. همانطور که روز گذشته نیز اعلام شد در حال حاضر نبود نقدینگی یکی از مهم‌ترین مشکلات بورس است که عوامل و تبعات خاص خود را دارد و باعث می‌شود که بازار سرمایه روزهای سختی را پشت سر بگذارد.
نبود اعتماد باعث می‌شود که نقدینگی وارد بورس نشود و عدم ورود نقدینگی بازار را نزولی نگاه می‌دارد. در اصل پولی باید در بازار باشد تا شاهد رشد باشیم، اگر پول وارد بورس نشود ارزش و حجم معاملات پایین می‌ماند و زمانی که ارزش معاملات پایین است نباید انتظار رشد شاخص و بازار داشت. رشد واقعی تالارشیشه‌ای را می‌توان در پی ورود نقدینگی و در نهایت افزایش ارزش و حجم معاملات دانست. بازار سرمایه پتانسیل رشد دارد و شرایط خوبی را نیز تجربه می‌کند؛ اما همچنان مشکلات قدیمی‌اش پابرجاست و بر همین اساس نمی‌تواند رشد خوبی داشته باشد.
بورس روی خوش خود را نشان می‌دهد؟
درحال‌حاضر و پس از ۶ ماه از سال ۱۴۰۲، نسبت ارزش بازار به تولید ناخالص داخلی (که از آن به نسبت «وارن بافت» یاد می‌شود) به محدوده آذر سال گذشته برگشته است. متوسط شاخص بورس در آبان سال گذشته ۱.۳۴ میلیون واحد بوده؛ اما حالا شاخص بالاتر از ۲ میلیون واحد ایستاده است.
البته از ابتدای سال، بازارهای موازی مانند دلار، هم چندان بازدهی مثبتی نداشت و این بازار هم وارد دوره رکود شده بود. اما در این مقطع، اصلاحی که مورد انتظار بود صورت نگرفت و با تغییر عجیب نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در اردیبهشت این اصلاح تبدیل به ریزشی سنگین شد و شاخص کل ۳۰درصد ارزش خود را از دست داد که تا پایان مرداد ماه هم این روند ادامه داشت به این معنی که ارزش شرکت‌ها تا ۳۰درصد افت کردند که البته تلاش دولت برای سرکوب نرخ ارز در این ماه‌ها هم در این ریزش‌ها بی‌تاثیر نبود.
در این میان برخی کارشناسان بورسی بر این باورند که برخی تصمیمات غیرکارشناسی مانند قیمت‌گذاری دستوری نرخ گاز صنایع، تغییر نرخ عوارض صادراتی محصولات خام و نیمه‌خام معدنی از نیم درصد به ۲درصد و تغییر پی‌درپی قوانین مربوط به عرضه خودرو در بورس کالا و حتی صحبت‌هایی برای حذف و تعطیلی بورس کالا، همگی باعث موجی از بی‌اعتمادی در بین سرمایه‌گذاران شده است، بی‌اعتمادی که حتی پس از تجدیدنظر در برخی از این تصمیمات اتخاذ شده همچنان در بین سرمایه‌گذاران وجود دارد و باعث تردید در تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس شده است.
در این راستا سه تن از کارشناسان حوزه بازار سرمایه نظر خود را در مورد چرایی ریزش‌های اخیر بورس، چگونگی بازگشت اعتماد از دست رفته به بازار سرمایه و نیز چشم‌انداز بورس در ماه‌های آتی را مطرح کردند که در ادامه می‌خوانید:
چرایی رکود بازار
کارنامه بورس در ۶ ماهه ابتدای سال ۱۴۰۲ بسیار ضعیف بود و روندی کاهشی را شاهد بودیم که باید به دنبال چرایی این ریزش‌ها بود و نقیصه‌ای که در این بازار به وجود آمده را جست‌وجو کرد، چراکه انتظارات تورمی در آینده است که می‌تواند وضعیت این روزهای بورس را تغییر دهد؛ بخشی از این انتظارات تورمی نیز در سایه چشم‌انداز نرخ دلار است.
در چندین ماه اخیر به دلیل عدم تغییر نرخ دلار از انتظارات تورمی هم کاسته شد؛ لذا مانند بسیاری از بازارهای دیگر نظیر بازار خودرو، بازار مسکن، بازار طلا و ارز، واسطه‌گری در بازار بورس هم افت کرد. به این معنی که این بازار هم با ثبات قیمتی همراه شد و از فضای دلالی و سودهای هیجانی در بورس کاست و همین موضوع باعث شد تا کاسبی برخی دلالان که سود خود را از عدم آگاهی برخی سهامداران بازار سرمایه کسب می‌کردند رنگ ببازد.
البته بازار سرمایه از ماه‌های ابتدایی سال تا به امروز به لحاظ قیمتی در شرایط بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری قرار دارد و در جای درستی هم قرار گرفته است و سرمایه‌گذاران هم می‌توانند با حباب کمتری نسبت به قبل در این بازار سرمایه‌گذاری کنند و در بسیاری از سهم‌ها شاهد ارزش منصفانه‌ای هم هستیم و حباب در این بازار کمتر از قبل شده است. تیتر کوتاه نوشت که موضوع دیگری که در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفت آزادسازی منابع ارزی ایران از کره جنوبی بود که همین یک خبر می‌تواند فضای اقتصادی را کمی آرام‌تر کند و انتظارات تورمی را هم کمی پایین بیاورد و طبعا تاثیر مثبتی هم روی نرخ دلار بگذارد.
متاسفانه در یکی، دو سال گذشته، افزایش نرخ دلار باعث رونق بازار سرمایه شد، پس در نتیجه اگر نرخ دلار امروز نیز افتی داشته باشد شاخص‌های بورس هم همسو با نرخ دلار افت خواهند کرد. اما برخی کارشناسان بر این باورند که این نوع تحلیل‌ها درست نیست و نباید بازار سهام را با افزایش نرخ دلار مرتبط دانست. این درحالی است که در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۷ با رشد نرخ دلار سال‌های طلایی بورس نام‌گذاری شد و سال ۱۳۹۹ که بورس روندی کاهشی به خود گرفت وضعیت بازار دلار هم با شرایط بورس همخوانی داشت و ریزشی شد.
البته نمی‌توان ریزش‌های سنگین بورس را به یک دولت خاص نیز نسبت داد و نقش تحریم‌ها را هم نادیده گرفت و می‌بینیم که از زمان دولت احمدی‌نژاد تاکنون شاهد اینگونه ریزش‌های بورس بوده‌ایم و در دولت سیزدهم هم این وضعیت همچنان ادامه دارد و باید گفت دولت‌ها هم وارث چنین شرایطی هستند که در اقتصاد کشور ایجاد شده است و چه بخواهند یا نخواهند با کسری بودجه روبرو می‌شوند و با توجه به اینکه ابزارهای محدودی هم دراختیار دولت‌هاست پس قادر نیستند با آنها در بازارهای بین‌المللی مراوده‌ای داشته باشند و دولت هم به اجبار باید اوراق قرضه بیشتری منتشر کند که در اصل این اوراق رقیبی برای بازار سرمایه است، اما با توجه به اینکه نرخ دلار در ماه‌های گذشته تغییر چندانی نداشته اینگونه سیاست‌های دولت ممکن است در آینده تاثیر بدتری بر بازار سرمایه بگذارد، چراکه برخی از این سیاست‌ها نه تنها مشوقی برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نیست بلکه به عنوان سدی برای سرمایه‌گذاری در این بازار هم به شمار می‌رود این درحالی است که اگر تحریم‌ها کمتر می‌شد و مناسبات سیاسی ایران با کشورهای دیگر هم گسترده‌تر می‌شد نه تنها اوضاع بورس بلکه اوضاع همه بخش‌های اقتصادی بهتر از قبل می‌شد و مهاجرت مغزها و سرمایه‌ها هم کمتر صورت می‌گرفت.
بازار از دریچه معاملات
بازار سرمایه در آخرین روز کاری هفته یعنی چهارشنبه 29 شهریور ماه نزولی شد. شاخص کل بورس تهران با کاهش 7 هزار و 34 واحدی معادل 0.33 درصدی به محدوده دو میلیون و 121 هزار واحدی رسید. شاخص هم‌وزن نیز با کاهش 0.07 درصدی نیز به محدود 721 هزار واحدی رسید. شاخص کل فرابورس با افت 76 واحدی به رقم 26 هزار و 218 واحد رسید. همچنین شاخص هم وزن فرابورس با کاهش 428 واحدی به سطح 129 هزار و 47 واحد رسید.
روز چهارشنبه خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار سهام برای سومین روز معاملاتی متوالی منفی شد و در حالی که روز دوشنبه این معیار به منفی 402 میلیارد تومان رسیده بود و سه‌شنبه منفی 343 میلیارد تومان بود؛ روز اخیر 238 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد. در این روز ارزش معاملات کل بازار سهام به 7 هزار و 852 میلیارد تومان رسید.
ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 749 میلیارد تومان بود که 10 درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز شامل می‌شود.ارزش معاملات خرد نیز با کاهش 5 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 3 هزار و 383 میلیارد تومان رسید.
در حجم معاملات نیز سهام کمند با تعداد 689 میلیون و 400 هزار سهم در صدر قرار گرفته است. شستا در رتبه دوم بیشترین حجم معاملات بازار قرار گرفت و رتبه سوم به همای تعلق داشت. در معاملات چهارشنبه، 59 نماد صف خرید داشتند و 44 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با افت 9.4 درصدی نسبت به روز کاری قبل به 117 میلیارد تومان افزایش یافت و مجموع ارزش صف‌های فروش نیز با افزایش 19 درصدی به 268.9 میلیارد تومان رسید.
