آگوست بدون تحریم
وقوع تحولات و رخدادهای مرتبط با مذاکرات هسته‌ای دیگر به اندازه‌ای سریع شده که در هر روز، ممکن است شرایط تازه‌ای شکل بگیرد و بستر جدیدی فراهم شود.
دیروز اعلام شد که ماه آگوست به نخستین ماهی طی سال‌های اخیر بدل شده که امریکا در آن تحریمی را علیه ایران اعمال نکرده، رویدادی که برخی تحلیلگران آن را نتیجه دیپلماسی مخفیانه ایران و امریکا ارزیابی کرده و برخی دیگر آن را نشانه نزدیک شدن به توافق دانستند.
از سوی دیگر، مسوولان اقتصادی ایران هم اعلام کرده‌اند، صادرات نفت ایران به بالای ۲میلیون بشکه افزایش یافته است. جالب اینجاست مسوولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که تا قبل از روز شنبه از عدم همکاری ایران صحبت می‌کردند، ناگهان اخبار متفاوتی را مخابره کرده و بیان کردند، ایران سطح و حجم غنی‌سازی خود را کاهش داده است.
معمولا در آستانه برگزاری نشست‌های شورای حکام، ایران مقداری از سخت‌گیری‌های خود را در مواجهه کارشناسان آژانس کاهش می‌دهد. یعنی از سوی ایران اجازه داده می‌شود، کارشناسان آژانس سایت‌ها‌ی هسته‌ای را بررسی کرده و دامنه نظارت‌های خود را وسعت بخشند. بر اساس شنیده‌ها امریکا هم امتیازات اقتصادی خاصی به ایران داده است و صادرات نفت ایران به 1میلیون و 750هزار بشکه رسیده است.
به خصوص محدودیت‌های صادرات نفت به چین کاهش یافته است. ایران هم غنی‌سازی خود را از 60 درصد کاهش داده تا پاسخی به امتیازارت امریکا داده باشد. معتقدم ایران هم در آستانه برگزاری نشست شورای حاکم به دنبال بسترسازی است تا مذاکرات برجامی را احیا کند.
البته به نظر نمی‌رسد برای تحقق قرارداد جامع بین ایران و امریکا همه شرایط لازم فراهم شده باشد. مهم‌ترین مانع کنگره امریکاست که اجازه تفاهم را به دولت امریکا نداده است.از طرف دیگر از آنجا که در ماه اکتبر تعهدات ایران در قطعنامه 2231 کاهش می‌یابد و ایران فرصت تجارت تسلیحاتی را خواهد داشت، موقعیتی را به نفع ایران ایجاد می‌کند.
یکی از مقامات نظامی ایران اخیرا اعلام کرده که ایران سفارشات فراوانی را برای خرید پهپادهایش دریافت کرده است. این موضوع باعث افزایش نگرانی امریکایی‌ها در آستانه انتخابات 2024 شده است. در واکنش به این حساسیت‌ها، روز یکشنبه امیرعبداللهیان مصاحبه‌ای را با عنوان سند سپتامبر انجام داد که به نظرم کمی با عجله صورت گرفت. وزیر خارجه ایران در این مصاحبه اعلام کرد، ایران در حال آماده‌سازی برای انجام مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم با امریکاست.
امیرعبداللهیان در عین حال اعلام کرد در سال گذشته به آستانه توافق نزدیک شده بود، اما به دلیل رخدادهای داخلی ایران در تابستان و پاییز 1401با عقب‌نشینی طرف‌های غربی از دستور کار خارج شد. مسوولان دولتی نگرانند که با نزدیک شدن به اواخر شهریور دوباره فضای داخلی در مذاکرات اثراتی بگذارد که مذاکرات را با مشکل مواجه کند. در این میان برخی اظهارات عجیب هم از سوی مسوولان ایرانی مطرح می‌شود که نگران‌کننده است. طی هفته اخیر هم امیرعبداللهیان و هم علی باقری کنی اعلام کردند، ایران دیگر طلبی از کشورهای دیگر ندارد، اما وزیر خارجه ایران در مصاحبه یکشنبه خود ناگهان اعلام می‌کند که ایران در حال مذاکره برای پس گرفتن دارایی‌های مسدودی خود است تا مقدمات برای تبادل زندانیان سیاسی فراهم شود.
این تناقضات و اشتباهات در بیان داده‌ها، به ضرر ایران است و بهتر است تکرار نشود. به‌طور کلی به نظر می‌رسد در آستانه برگزاری نشست حکام، انعطاف بیشتری در مواضع طرفین مشاهده می‌شود. ایران نگران است که آژانس قطعنامه‌ای علیه ایران صادر کند و امریکا هم به دنبال آن است که معادله ایران را در مسیر حل و فصل قرار دهد. فراموش نکنید بایدن در آستانه انتخابات به دنبال سنگین کردن وزن دیپلماسی دولت خود و دستاوردسازی است.
تفاهم با ایران این فرصت را در اختیار بایدن قرار می‌دهد. ایران هم برای حل مشکلات اقتصادی‌اش به تفاهم با غرب نیاز دارد. اما برای مذاکره در خصوص پایان یافتن مجموعه تحریم‌ها به زمان بیشتری نیاز است. زمانی که هنوز ایجاد نشده و بستر مناسب آن فراهم نشده است. در حال حاضر ایران با افزایش صادرات نفت خود، دستاوردهای مناسب اقتصادی را به دست آورده است، ضمن اینکه امریکا هم فرصت مذاکره با ایران را در اختیار دارد و می‌تواند آن را به عنوان دستاورد حوزه سیاست خارجی دولت مطرح کند.
