پیوستن ایران به شانگهای نشانه تمایل کشورها برای تعامل با تهران

یک شبکه خبری در گزارشی درباره پیوستن رسمی ایران به سازمان همکاری‌های شانگهای به عنوان یک عضو کامل، آن را نشان‌دهنده تمایل سایر کشورها برای تعامل با تهران دانست.

شبکه بلومبرگ گزارش داد: جمهوری اسلامی ایران روز سه‌شنبه به‌طور رسمی به سازمان همکاری‌ها شانگهای ملحق شد که گامی دیگر در جهت پایان دادن به انزوای جهانی خود با ایجاد روابط گرمتر با روسیه و چین به شمار می‌آید.

عضویت ایران توسط نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند در حالی اعلام شد که وی رییس اجلاس سران کشورهای عضو سازمان شانگهای - که به صورت ویدئوکنفرانس در دهلی‌نو برگزار شد- بود. این، اولین‌باری بود که شی جین پینگ، رییس‌جمهور چین و ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه پس از تلاش ماه گذشته مسکو برای سرکوب شورش گروه واگنر در یک نشست مشترک با یکدیگر حضور داشتند. نارندرا مودی، رهبر هند در سخنان خود در افتتاحیه این نشست خاطرنشان کرد که ملحق شدن کشورهای جدید به سازمان شانگهای بر اهمیت این گروه تاکید می‌کند.

وی گفت که امنیت منطقه‌ای، اقتصاد، امنیت غذایی، تغییرات آب و هوایی و وضعیت افغانستان نیز در دستور کار این نشست قرار داشت. بلومبرگ درگزارش خود افزود: ایران که به تدریج از انزوای دیپلماتیک خارج شده است در حال ایجاد یک اتحاد نظامی کلیدی با روسیه است که به دنبال دفاع هوایی از آن نیز هست، همزمان روابط خود را با عربستان سعودی احیا می‌کند، متحدانش در حال پرتاب موشک به سمت اسراییل هستند و به غنی‌سازی اورانیوم ادامه می‌دهد.

عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای - گروه امنیتی منطقه‌ای - که توسط چین تأسیس شده است، نشانه دیگری است از اینکه کشورها مایل به تعامل با تهران هستند.

در جلسه روز سه‌شنبه سران سازمان همکاری‌های شانگهای در هند، ایران به‌طور رسمی به عنوان عضو این سازمان اعلام شد. نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند با استقبال از پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای گفت: خوشحالم که بگویم ایران به عنوان یک عضو کامل به خانواده سازمان همکاری شانگهای می‌پیوندد. برای رییس‌جمهور ایران، ابراهیم رییسی و مردم ایران بهترین‌ها را در این زمینه آرزو می‌کنم. همچنین از امضای تفاهم‌نامه استقبال می‌کنم. شی جین‌پینگ، رییس‌جمهور چین نیز در سخنرانی خود در اجلاس شانگهای که به صورت ویدئو کنفرانس در دهلی‌نو برگزار شد، ضمن استقبال و تبریک برای عضویت رسمی ایران در این سازمان گفت: جهان امروز دچار تحول خواهد شد، تحولاتی که با چالش‌های جدیدی همراه خواهد بود؛ وحدت یا تفرقه، همکاری یا منازعه، اینها سوالاتی است که در زمانه ما مطرح خواهد شد. آرزوی مردم برای داشتن خوشبختی هدف ماست.

صلح و همکاری می‌تواند روند جاری دوران ما باشد. همچنین ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه در سخنرانی خود عضویت دایم ایران در این سازمان را تبریک گفت. امامعلی رحمان، رییس‌جمهور تاجیکستان در سخنرانی‌اش در اجلاس شانگهای پیوستن کامل ایران به این سازمان بین‌المللی را تبریک گفت. ژانگ مینگ، دبیرکل سازمان همکاری شانگهای در گفت‌وگو با خبرگزاری اسپوتنیک با تقدیر از تلاش‌های تهران در راه پیوستن به این نهاد اظهار داشت: الحاق ایران به سازمان همکاری شانگهای (SCO) به عنوان یک عضو کامل، محتوای عملی جدیدی را به همراه خواهد داشت و چشم‌اندازهای وسیعی را باز می‌کند.

وی ادامه داد: من اطمینان دارم که عضویت کامل ایران با ارایه محتوای عملی جدید و گشودن چشم‌اندازهای وسیع به همکاری سازمان شانگهای در زمینه‌های مختلف کمک خواهد کرد. جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۵ عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای بود و درخواست کشورمان برای عضویت رسمی و کامل در این سازمان نیز پس از ۱۶ سال، در اولین حضور رییسی به عنوان رییس‌جمهوری اسلامی ایران، در بیست و یکمین نشست سران شانگهای در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان، در شهریور ۱۴۰۰ به تایید هشت عضو دیگر سازمان رسید و ایران نهمین عضو این سازمان مهم منطقه‌ای شد. فرآیند فنی و انجام تعهدات رویه‌ای تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای اصلی نیز در بیست و دومین نشست سران سازمان همکاری شانگهای در سمرقند به تصویب اعضا رسید.

با پایان یافتن فرآیند عضویت قطعی کشورمان در سازمان شانگهای، یکی از دستورات اصلی بیست و سومین نشست سران سازمان که به شکل مجازی و به میزبانی هند برگزار شد، اعلام عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان شانگهای بود. سازمان همکاری شانگهای در حوزه‌های بسیاری نظیر حوزه اقتصادی فعالیت می‌کند و جمهوری اسلامی ایران، از این پس می‌تواند منافع منطقه‌ای خود را در این حوزه‌ها موثرتر دنبال و تامین کند. همچنین کشورمان به جهت برخورداری از زیرساخت‌های مناسب و شبکه‌های حمل و نقل ریلی و جاده‌ای، فرودگاه‌ها و بنادر، به ویژه بندر چابهار در دهانه اقیانوس هند، می‌تواند نقش مناسبی از نظر اقتصادی در این سازمان ایفا کند.

از سوی دیگر دو کشور بزرگ واردکننده انرژی در جهان یعنی چین و هند در این سازمان عضویت دارند و ایران نیز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان انرژی، فرصت‌های خوبی را برای تقویت همکاری با این کشورها در چارچوب سازمان شانگهای خواهد داشت.

طرح کمربند- راه، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و همکاری‌های منطقه‌ای در دیگر حوزه‌ها از جمله دیگر مسائلی هستند که بیش از پیش بر اهمیت عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان شانگهای به عنوان عضو اصلی می‌افزایند.

سازمان همکاری شانگهای یک نهاد بین‌المللی است که توسط چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، روسیه و ازبکستان در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد. در سال ۲۰۱۷، هند و پاکستان نیز به عنوان عضو پذیرفته شدند.

همچنین وزیر دفاع و پیشتیبانی نیروهای مسلح گفت: موضوعاتی همانند تروریسم، افراط‌گرایی، مبارزه با پدیده قاچاق و مقابله با تحریم‌ها از مهم‌ترین مسائلی هستند که جمهوری اسلامی ایران تجربه‌های گرانبهایی در این زمینه دارد.

امیر سرتیپ محمدرضا آشتیانی در یادداشتی به مناسبت عضویت دایمی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای نوشت: 

«تغییرات در عرصه تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی، به‌خوبی گویای واقعیت‌ها و افق‌های آینده جهان در حال تغییر و نظم در حال شکل‌گیری است. درک این واقعیت موجب شده تا دکترین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر عضویت در سازمان‌ها و نهادهای مبتنی بر چندجانبه‌گرایی همانند سازمان همکاری شانگهای مورد توجه جدی قرار گیرد.

سازمان همکاری شانگهای با دارا بودن بیش از یک سوم جمعیت جهان، عضویت دوکشور شورای امنیت و چهار کشور دارای قدرت اتمی، سازمانی تاثیرگذار و نقش‌آفرین در روندهای جهانی آتی است؛ این سازمان از ظرفیت‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی گسترده‌ای برخوردار است و در مسیر تقویت سیاست‌های موازنه‌ساز و توسعه چندجانبه‌گرایی نقش حائز اهمیتی دارد.

سیاست‌های توسعه‌طلبانه غرب و ناتو برای حفظ و احیای جهان تک‌قطبی و تشدید رقابت‌های جهانی با رویکردهای نظامی و امنیتی، اهمیت و حساسیت عضویت و نقش‌آفرینی سازمان شانگهای را چندین‌برابر کرده است.

در واقع، سازمان همکاری شانگهای امروزه با برخورداری از مولفه‌های مهم قدرت سیاسی، اقتصادی و امنیتی در پهنه جغرافیایی و ژئوپلیتیکی خود مسوولیت‌های سنگینی را در قبال شکل‌گیری هندسه نظم جدید جهانی و تحقق امنیت مشارکتی و جمعی برعهده دارد وجمهوری اسلامی ایران ضمن بهره‌گیری از این ظرفیت، قابلیت و ارزش قابل‌توجهی را به این نهاد بین‌المللی می‌دهد.

موضوعاتی همانند تروریسم، افراط‌گرایی، مبارزه با پدیده قاچاق و مقابله با تحریم‌ها از مهم‌ترین مسائلی هستند که جمهوری اسلامی ایران تجربه‌های گرانبهایی در این زمینه دارد. انقلاب اسلامی ایران، انقلاب علیه ظلم و بی‌عدالتی بوده و راز ماندگاری آن بر استواری در این مسیر می‌باشد، بر این اساس، تأکید بر «امنیت مردم‌پایه»؛ «احترام به حاکمیت‌های ملی»؛ «امنیت انسانی»؛ «نگاه فرامذهبی و غیرفرقه‌ای» و... جزو اصول خدشه‌ناپذیر نظریه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران هستند.

اینجانب در اجلاس وزرای دفاع شانگهای در اردیبهشت سال جاری (۱۴۰۲) ضمن تبیین این اصول در سخنرانی و دیدارهایی که با وزرای دفاع کشورهای عضو داشتم به دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران که متکی بر ظرفیت‌ها و مزیت‌های همه‌جانبه ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و تابع اصولی پایدار برای ایجاد بازدارندگی بوده اشاره نموده و حفظ صلح و آرامش و امنیت منطقه‌ای را از طریق گفت‌وگو، همکاری‌های جمعی و مناسبات چندجانبه به‌طور جدی مورد تاکید قرار دادم.»