تجربه دیگران یا خودمان؟
1- «تکرار آزمایش و قابلیت تعمیم» مهم‌ترین ویژگی روش تحقیق تجربی در علوم طبیعی و علوم اجتماعی به شمار می‌رود. اگرچه در علوم طبیعی بسیاری از آزمایش‌ها در آزمایشگاه انجام می‌شود و نتایج به دست آمده تکرار می‌شوند، اما در علوم اجتماعی، «جامعه» آزمایشگاه علم است و می‌توان با مشاهده و ثبت رویدادهای مشابه و به دست آمدن نتایج یکسان به این نتیجه رسید که مثلا ترکیب الف و ب، ج را به دست می‌دهد.
در علوم طبیعی، فراهم آوردن مواد اولیه و ایجاد شرایط آزمایشگاهی و تکرار کنش‌ها و واکنش‌ها با هزینه‌های اندکی مادی انجام می‌شود، اما رویدادهای اجتماعی کلان به صورت آزمایشگاهی فارغ از هزینه‌های مادی، از نظر ایجاد هزینه‌های انسانی اساسا قابلیت تکرار و تجربه عمدی را ندارند. از همین رو است که نگاه پژوهشگران علوم اجتماعی (اقتصاد، جامعه‌شناسی و علوم سیاسی و...) معطوف به رخدادهای طبیعی در جوامع مختلف و استخراج داده‌ها از میان آنها، دستیابی به نتیجه و تعمیم نتیجه است.
2- با وجود اینکه بشر، تکرار‌پذیری و تعمیم رخدادهای اجتماعی را پذیرفته و تلاش می‌کند با درس گرفتن از تجربه‌های قبلی خود و دیگران، از محنت و دشواری زندگی بکاهد و به رفاه خود بیفزاید، اما متاسفانه در ایران معاصر شاهد هستیم که درس گرفتن از تجربه‌های داخلی و خارجی بشری نه تنها خریداری ندارد که به بهانه‌های واهی از آن احتراز می‌شود. این مساله به روشنی در بخشی از اظهارات دیروز مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران به هنگام انتقاد از دولت به دلیل کاهش اختیارات شهرداری و واگذاری آن اختیارات به وزارت راه و شهرسازی بیان شد.
او گفت: «اگر واقعا شهرداری‌ها مانند سابق زیرنظر وزارت کشور بود باز هم در شهرهایی مانند تهران، اصفهان، شیراز، تبریز، مشهد، اهواز و بسیاری از شهرهای دیگر شاهد اتفاقات و اقداماتی که در حال حاضر رخ داده، بودید؟ قطعا و یقینا خیر. چطور وزارت کشور یا شهرداری زیرنظر این وزارت، می‌توانست با آن حجم کار این برنامه‌ها را اجرا کند، ما نتیجه مثبت را می‌بینیم اما نمی‌خواهیم آن را باور کنیم؛ تجربه‌های دنیا را با این استدلال که انقلابی نیستند، نمی‌پذیریم اما اینکه دیگر تجربه خود ماست، به این چرا پشت پا می‌زنیم، لذا هشدار می‌دهیم و درخواست می‌کنیم دولت با چشم باز روی این مسائل حرکت کرده و به آن توجه کند تا خدای‌نکرده مردم در مقابل دولت قرار نگیرند.»
3- عدم پذیرش تجربه کشورهای دیگر و حتی تجربه‌های داخلی طی دهه‌های اخیر و به ویژه از سال 1384 به بعد در سپهر حکمرانی کشور، سکه رایج شده است. نمونه اعلای نادیده‌انگاری تجربه دیگران، نادیده گرفتن تجربه حدود 180 کشور جهان در مهار تورم است به گونه‌ای که حالا ایران به رکورد 5 دهه تورم دو رقمی مستمر در جهان دست یافته است.
اثر سیاست «تنش‌زدایی» بر رشد چشمگیر جذب سرمایه‌های خارجی یکی از تجربه‌های داخلی است که در این دوران کشور به‌شدت به آن نیاز دارد، چه آنکه به گواهی آمارهای رسمی کارنامه سرمایه‌گذاری و تشکیل سرمایه در دهه 1390 بسیار ناگوار است. تغییر ساعت کشور در نیمه اول سال یکی دیگر از تجربه‌های جهانی و نیز داخلی است که هم قبل از انقلاب اسلامی و هم پس از آن در کشور آزموده شده است.
اما برخلاف این تجربه‌ها، شاهدیم که در سال جاری اجرایی نشد و حالا دولت و وزارت نیرو برای گریز از خاموشی‌های اجباری، رای به آغاز فعالیت ادارات در ساعت 6 صبح داده‌اند! فواید تغییر ساعت در نیمه نخست سال به اندازه‌ای روشن و مبرهن است که توضیح آن نوعی اسراف به شمار می‌رود. این موارد، صرفا مشتی از خروار بود. امید که در حکمرانی اقتصادی و سیاسی کشور، تجربه‌های داخلی و خارجی به بهانه‌های واهی کنار گذاشته نشوند و هزینه آزمایش و خطاها از جیب شهروندان ایرانی پرداخت نشود.
