استراتژی دولت در حوزه «کتاب»
«نقد باید با راهکار سازنده همراه باشد، اندیشه باید در فضای آزاد شکل گیرد، نباید بدون شناسنامه و سند حرف زد؛ اهل فرهنگ نیازی به گشت ارشاد ندارند...» این جملات بخشی از اظهاراتی است که حسن روحانی، سال گذشته در افتتاحیه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بیان و بخشی از دیدگاه‌های دولت یازدهم در این خصوص را تشریح کرد. با گذشت یک سال از آن اظهارات رییس دولت تدبیر و امید برای دومین‌بار در طول دوران ریاستش بر جمهوری ایرانیان به افتتاحیه بیست‌وهشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رفت تا بار دیگر در میان اهالی «فرهنگ» و علاقه‌مندان «کتاب» بر رویکردهای «اعتدالی» و «تساهلی» در بخش فرهنگ تاکید کند. روحانی با مورد توجه قرار دادن بحث «ممیزی» از کوچه‌های پرپیچ و خمی صحبت کرد که ناشران و نویسندگان برای چاپ کتاب‌ها و محصولات فرهنگی با آن دست به گریبان هستند. اگر در خاطرتان مانده باشد، روحانی در وعده‌های انتخاباتی خود در سال92، «تنوع بخشی» به بخش کتاب را سبب افزایش علاقه نسل جوان به کتابخوانی می‌دانست و با تاکید بر اینکه نباید در انتشار کتاب و ممیزی‌ها زیاد سختگیری شود، گفته بود که «نظارت را می‌شود بعد از چاپ نیز صورت داد زیرا
چاپ‌های اول عموما کم‌تیراژ هستند.» با پیگیری صحبت‌های روز گذشته رییس‌جمهور در افتتاحیه نمایشگاه کتاب تهران، روشن می‌شود که شیخ‌الرییس اعتدالگرایان هنوز به وعده‌هایی که در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم به مردم و رسانه‌ها داده بود، پایبند است و از همان گفتمان برای طراحی ایده‌های فرهنگی‌اش استفاده می‌کند. این درحالی است که موانع و مشکلات نشر کتاب درگذشته و در زمان دولت «مهرورز»، جریان سیال فرهنگی کشورمان را وارد دوره‌یی از «رکود» فرهنگی و جهت‌گیری‌های «سلیقه‌یی» کرد و درنهایت زمینه ایده‌پردازی و نوآوری در میان نویسندگان و ناشران را به‌شدت کاهش داد. آخرین وزیر ارشاد دولت احمدی‌نژاد اعتقاد داشت؛ «ممیزی کتاب نه‌تنها مانعی نیست، بلکه یک ضرورت است.»(1) اما با گذشت نزدیک به 20ماه از تشکیل دولت یازدهم بسیاری از فعالان فرهنگ و هنر اذعان می‌کنند که طی 20ماه گذشته با بازگشت آرامش به تمامی عرصه‌ها و کمرنگ شدن نگاه‌های امنیتی و حذفی، فضای معقولانه‌تری برای فعالیت‌های فرهنگی و هنری ایجاد شده است. به‌نظر می‌رسد مهم‌ترین مشکلاتی که در بخش چاپ و نشر کتاب وجود دارد را می‌توان در کلاسه موضوعاتی زیر دسته‌بندی کرد و امید
داشت که در دولت تدبیر و امید گوش شنوایی برای شنیدن آنها داشته باشد: حاکم نبودن سیاست مشخص و برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت در بخش کتاب، مدیریت ناکارآمد، کمبود نیروهای فنی تخصصی در نشر کتاب؛ نامشخص بودن جایگاه کتاب در جامعه، عدم مشارکت بانک‌ها و نهادهای اعتباری در فرآیند حمایت از ناشران، کمبود دستگاه‌ها و ابزارهای چاپ و... بخشی از مشکلاتی است که باید برای آنها راهکاری اندیشیده شود.
(1) مصاحبه با ایسنا اول مرداد1390
