گروه بورس |محمد امین خدابخش|
معاملات نخستین هفته از سال 2020 با شوک حیرت‌انگیز بازارها ناشی از افزایش تنش در خاورمیانه به اتمام رسید. بر این اساس معاملات روز جمعه در حالی به اتمام رسید که طی آن خبر شهادت سپهبد قاسم سلیمانی به دست نیروهای امریکایی، بازارها را در موجی از شوک فرو برد. همین امر سبب شد تا تمامی قیمت‌ها در بازارهای جهانی با افزایش ریسک‌های انتظاری نوسان‌هایی معنا‌دار را تجربه کنند.
در حالی که سال 2019 سال کشمکش‌های تجاری بود و در بیشتر روزهای این سال نوسان‌های بازارهای جهانی حول مسائلی چون ابلاغ تعرفه‌های جدید بود، به نظر می‌رسید که حصول فاز اول توافق تجاری میان مقامات تجاری چین و امریکا 2020 را به سالی پر از آرامش و رونق برای معامله گران در سراسر جهان بدل کند. در شرایطی که افق تیره مناقشات تجاری سال 2020 را پیشاپیش به سالی پر ریسک برای سرمایه‌گذاران در بازارهای آسیایی، اروپایی و امریکایی بدل کرده بود، ترس از وقوع یک رکود فراگیر در اقتصاد جهانی سبب شد تا قدرت‌های اقتصادی دو سوی اقیانوس آرام در ماه‌های پایانی 2019 اندکی از مواضع خود کوتاه بیایند و با سخن گفتن از فاز اول توافق سهم خود را از تداوم رونق در بازارها ادا کنند. با این حال در نخستین روزهای سال جاری در بر پاشنه دیگری چرخید و خبر ناگهانی نقض قوانین بین‌المللی توسط ایالات متحده در آن هم در خاک عراق به یک باره ریسک انتظاری را در میان فعالان بازارهای جهانی به خصوص بازارهای نفت، فلزات گرانبها و سهام افزایش داد.
شاخص‌های سهام
قربانی ماجراجویی‌های ترامپ
در حالی که طی روزهای معاملاتی اخیر از حجم معاملات سهام در بسیاری از کشورها کاسته شده بود و همزمانی نوسان قیمت‌ها با شروع سال نوع میلادی در عمل بسیاری از فعالان بازارها را به تعطیلات زمستانی برده بود، جهان شاهد یک اتفاق غیر منتظره بود. در سحرگاه روز جمعه، خبر ناگهانی شهادت سپهبد قاسم سلیمانی به همراه فرد شماره دو حشد الشعبی یعنی ابومهدی المهندس بازارهای مالی را در بهت و حیرت فرو برد. جریان از این قرار بود که بالگردهای آپاچی امریکایی خودروهای حامل نیروهای مقاومت را هدف حمله قرار دادند که طی آن تنی چند از این نیروها به همراه فرمانده سپاه قدس به شهادت رسیدند.
همین امر سبب شد تا با شروع روز جمعه شاخص‌های سهام در ایالات متحده با افت مواجه شوند. بر این اساس داد و ستدهای بورس نیویورک در حالی شروع شد که شاخص داوجونز بر اثر هیجانات سیاسی وارده بر معامله گران با افت 280 واحدی مواجه شد. در این روز سایر نماگرهای سهام در بورس نیویورک نیز با افت مواجه شدند. اگرچه در ادامه معاملات این بازار شاخص‌های سهام به مسیر صعودی خود بازگشتند، با این حال ریسک وارده به بر اقتصادی جهانی در سایر بورس‌های عمده جهان باقی ماند. در این روز رشد قیمت نفت که از این ترور ناشی می‌شد توانست تا حدود زیادی بر دید سرمایه‌گذاران در کشورهای مصرف‌کننده نفت اثر منفی بگذارد. به موجب این رویداد در روز گذشته شاهد آن بودیم که شاخص بورس در کشورهایی مانند ترکیه، چین، آلمان، بریتانیا و فرانسه با افت مواجه شدند. در حالی که طی این روز اغلب شاخص‌های اروپایی با افت مواجه شدند شاخص SMI در سوییس و نیکی ژاپن با رشد مواجه شدند. به نظر می‌رسد که دلیل این امر اثر‌پذیری مثبت فرانک سوییس و ین ژاپن از این وقایع باشد که در کوتاه‌مدت به افزایش قیمت کالاهای تولیدی این کشورها می‌انجامد. در میان بازارهای جمهوری خلق چین نیز شاخص بورس شنزن تنها نماگر چینی بود که در این روز با رشد مواجه شد. دلیل این امر نیز تاثیر‌پذیری بالای این بازار از بهای کالاهای اساسی است.
کوتاه از بازار جهانی ارز
در بازار جهانی ارز اما تحولات خاورمیانه به شکلی دیگر دنبال شد. در این روز به موازات انتشار خبر حملات امریکا ارزش دلار با نوسان مواجه شد با این حال حرکات بازار در این روز به گونه‌ای پیش رفت که کاهش ارزش دلار در مقابل اسعاری مانند یورو پایدار نماند.
روند معاملات ساعتی حکایت از آن دارد که دلار در خلال معاملات روز جمعه اندکی از ارزش خود را در مقابل ارزهایی مانند فرانک سوییس و ین از دست داده است. دلیل این امر دیدگاه فعالان بازار نسبت به ماهیت ریسک گریزانه این دو جفت ارز نسبت به سایر ارزهای بازار است. سابقه تاریخی معاملات ین و فرانک حکایت از آن دارد که هر گاه ریسک انتظاری بازار افزایش می‌یابد، دو ارز یاد شده به همراه طلا و اوراق قرضه با افزایش تقاضا همراه می‌شوند.
نگاهی به تغییرات قرضه
در بازار اوراق بدهی نیز بالا رفتن سطح تنش در خاورمیانه طی روزهای گذشته به افزایش قیمت اوراق قرضه و به تبع آن افت نسبی بازده اوراق به خصوص اوراق منتشر شده از سوی وزارت خزانه داری ایالات متحده منتهی شده است. چنین امری اگرچه در صورت تداوم ممکن است به نفع سرمایه‌گذاری در ایالات متحده باشد با این حال در شرایط فعلی نشان از آن دارد که ریسک مورد انتظار سرمایه‌گذاران نسبت به اقتصاد امریکا افزایش یافته است.
چرخش قیمت‌ها در اونس جهانی
سال گذشته به واسطه افزایش تنش تجاری چین و امریکا و عواملی مانند مبهم شدن وضعیت برگزیت و افزایش احتمال رکورد اقتصاد جهانی، قیمت هر اونس طلا به بالا‌ترین قیمت خود از سال 2010 رسید. همین امر سبب شد تا بهای اونس جهانی پس از
9 سال حرکت در روند خنثی در نهایت وارد یک جریان صعودی شود. با این حال کاهش تنش تجاری میان دو قدرت عمده اقتصاد جهان به علاوه برد قاطع بورس جانسون در برگزیت به کلی از ریسک‌های جهانی کاست و قیمت طلا را به محدوده 1440 دلار رساند. حالا در روزهای آغازین سال 2020 بهای هر اونس به مدد عواملی همچون افزایش ریسک‌های سیاسی و متغیرهای منطقه‌ای به محدوده 1550 دلار نزدیک شده است.
همان‌طور که در گزارش‌های پیشین نیز به آن اشاره شده بود، در یک سال اخیر طلا در روند صعودی قرار دارد و حتی افت ریسک‌های اقتصاد جهانی نیز نتوانسته آن را از مسیر فعلی بازگرداند. به گفته کارشناسان در صورتی که همچنان تقاضا برای طلا بالا باشد ممکن است در ماه‌های پیش رو قیمتی بالا‌تر از 1600 دلار را برای هر اونس از فلز زرد رنگ شاهد باشیم.در نقره نیز وضعیت معاملات تشابه زیادی به طلا دارد. در حالی که روزهای پایانی سال گذشته میلادی قیمت اونس نقره به محدوده 16 دلار رسیده بود در خلال معاملات روز جمعه قیمت هر اونس از این فلز در کانال 18 دلاری تثبیت شد و به اما و اگرها در خصوص نزولی شدن روند نقره خاتمه داد.
فلزات اساسی همچنان در مسیر رشد
طی هفته‌ای که گذشت بهای فلزات اساسی و کالاهای مربوطه با رشد مواجه شد. از آنجا که برداشت بازار از مسیر پیش روی قیمت‌ها در شرایط فعلی صعودی است، فعالان بازار کالاهای اساسی به خصوص محصولات فلزی همچنان بر تقاضای خود می‌افزایند. در هفته‌ای که گذشت قیمت آلومینا، سنگ آهن با رشد مواجه شد. مضاف بر آنکه افزایش مصرف صنعتی پالادیوم در صنعت خودرو‌سازی نیز سبب شده تا قیمت این فلز گرانبها نیز در سال جاری میلادی بیش از پیش مورد توجه خریداران صنعتی قرار بگیرد. در آخرین روز معاملاتی این بازار اگرچه روند قیمت بسیاری از فلزات همچنان مثبت بود اما شاهد کاهش بهای فلزاتی نظیر مس، روی و قلع در معاملات روزانه بودیم. بر این اساس داد و ستدهای بازار فلزات در حالی خاتمه یافت که هر متریک تن مس در قیمت 6 هزار و 153 دلار معامله می‌شد. سرب و قلع نیز به ترتیب بهایی برابر با 2 هزار و 287 و 16 هزار و 785 دلار داشت. در این روز همچنین هر تن آلومینیوم در قیمت هزار و 808 و هر تن سرب در قیمت هزار و 917 دلار داد و ستد می‌شدند.
نگاهی گذرا به بازار نفت
افزایش سطح تنش در خاورمیانه بهای طلای سیاه را نیز افزایش داد و ترس از کاهش عرضه از تنگه هرمز به رشد قیمت نفت انجامید. این امر سبب شد تا قیمت هر بشک نفت برنت دریای شمال به 68 دلار 58 سنت برسد و هر بشکه نفت وست تگزاس اینترمدیت نیز بهایی برابر با 63 دلار و 17 سنت داشته باشد.
