جمشید عدالتیان، عضو اتاق بازرگانی تهران در توضیح فرایند نرخ ارز تا پایان سال جاری گفت: همیشه در پایان سال این بحث مطرح بوده که دولت‌ها برای پرداخت پاداش و عیدی کارکنان و سایر مخارج، نرخ ارز را مقداری افزایش می‌دهند. این موضوع ممکن است در پایان سال جاری نیز مجددا رخ بدهد و بخشی از کمبود بودجه دولت از این طریق جبران شود. عدالتیان گفت: باید تلاش کنیم که حداقل، نرخ ارز نیمایی باثبات باشد. طبق تجارب گذشته، نرخ ارز بازار آزاد غالبا با نوسان 10 درصدی مواجه است. اگر بتوانند این میزان نوسان را کنترل کنند، بدون تردید نتایج مثبت آن را به چشم خواهیم دید.
به گفته وی بدون تردید دولت باید اقداماتی را در این زمینه اجرایی کند؛ چراکه سال آینده سال با ثباتی به نظر نمی‌رسد. برای مدیریت این اوضاع باید به فکر افزایش صادرات غیرنفتی کشور باشیم تا بتوانیم تعادلی بین واردات و صادرات برقرار شود. این‌گونه ارزآوری مناسبی هم برای کشور به ارمغان می‌آید. وی ادامه داد: مردم تصمیمات خود را بر اساس نرخ ارز آزاد اتخاذ می‌کنند و نه نرخ نیما. این بازار باید کنترل شود. معمولا اختلاف بین ارز نیما و آزاد باید 5 تا 10 درصد باشد. اختلافی بیشتر از این میزان، قابل قبول نیست. برای اینکه این حد از اختلاف بین بازار آزاد و بازار نیما حفظ شود، نیاز به مدیریت و سیاست‌های خاصی داریم.
به گفته عدالتیان تنها شانس ما برای حفظ این روند منطقی ارز، افزایش صادرات غیرنفتی است. مشوق‌های ما برای افزایش صادرات، باید چشمگیر باشد تا این تصمیم اجرایی شود. اکنون یکی از بازارهای مبدا برای صادرات ما، عراق است که فعلا با تشنج مواجه شده است. صادرات به عراق را نباید به فراموشی بسپاریم.
او تصریح کرد: در کنار بازار عراق، موقعیت جدید دیگری پیش پای ما قرار گرفته است. «اوراسیا» می‌تواند در گسترش بازار صادراتی ما نقش بسیار مهمی را ایفا کند. صادرات ما به اوراسیا اگر افزایش یابد می‌توان امیدوار بود که نرخ ارز، از ثبات نسبی برخوردار شود.
این اقتصاددان با اشاره به مشکلات موجود بر سر راه صادرات کشور و موضوع ارزآوری صادراتی گفت: البته مشکلاتی نیز در این رابطه وجود دارد که باید در رفع آنها تلاش کنیم. موضوع FATF از جمله این مسائل است. ایران مشخصا با این موضوع موافق است. از طرفی ما با رویکردهایی جهت دور زدن تحریم‌های ظالمانه، درصدد صادرات هستیم. حال آیا این تصمیم عقلایی است که ضمن شفاف‌سازی، روند دور زدن تحریم را در اختیار دیگران قرار دهیم؟ در این خصوص با یک دوگانگی مواجه می‌شویم. وی ادامه داد: ما برای اینکه مراودات خود را با کشورهای دیگر و به خصوص در حوزه اوراسیا حفظ کنیم، نیاز به این شفاف‌سازی داریم. ولی برای ادامه میزان روند صادراتی کنونی، به دور زدن تحریم‌ها متصل هستیم. لذا نمی‌توانیم مسیری را که ارز کنونی را جابه‌جا می‌کنیم، به دیگران نشان بدهیم. در این صورت این راه را نیز مسدود خواهند کرد و مشکلات صادرات ما دو چندان خواهد شد. باید این موضوع را بیشتر بررسی کنیم تا راهی را که منافع بیشتری دارد، بشناسیم. تا زمانی‌که تحریم وجود دارد، شفاف‌سازی مقداری خطرناک است. وی با اشاره به اینستکس ابراز داشت: البته اگر اروپا به قول خود عمل کند، اوضاع صادراتی و ارزآوری کشور از این مسیر، به گونه‌ای دیگر پییش می‌رود. در این صورت می‌توانیم از این سیستم برای پرداخت و دریافت، در جهت صادرات و واردات، بهره بجوییم که در این شرایط پیوستن به FATF منطقی است. وی ادامه داد: تا زمانی که اینستکس بدون محدودیت و برای عموم روند صادراتی و وارداتی ما اجرایی نشود، نمی‌توانیم شفاف عمل کنیم. ما به جهت تحریم‌ها، مجبوریم به صورت خاص عمل کنیم و تحریم‌ها را دور بزنیم. پس در این شرایط نمی‌توانیم دور زدن تحریم‌ها را شفاف کنیم. وی در خصوص لیدر بازار ارز در ایران گفت: من معتقدم بانک مرکزی در کنترل بازار نقش دارد. بانک مرکزی در این زمینه همیشه دست بالا را داشته است؛ چراکه بزرگ‌ترین عرضه‌کننده ارز در ایران، بانک مرکزی است. هر اتفاقی که در بازار ارز رخ بدهد، بانک مرکزی بر آن اشراف داشته است. به گفته وی در بسیاری از کشورها، نرخ ارز ممکن است طی یک روز، نهایتا یک درصد کم و زیاد شود. اما در ایران با توجه به مشکلات موجود، تا 5 درصد نوسان هم عادی تلقی می‌شود. معمولا این روند نوسان 5 درصدی، خطری ایجاد نمی‌کند؛ البته تا موقعی که این روند از مدیریت خارج نشود. بانک مرکزی می‌تواند این بازار را مدیریت کند و لذا باید پاسخگوی اتفاقات بازار ارز هم باشد.
