بازاری که به قوام نیاز دارد

محسن عباسی

بخشنامه اخیر دولت در خصوص تغییر خوراک پتروشیمی‌ها که بازار سرمایه کشور را با یکی از تکانه‌های نوسانی ریشه‌دار خود مواجه ساخت، گویای یکی از مشکلات عدیده در اتمسفر اقتصادی و نظم و نظام بازارهاست.

اینکه متولیان امر تصور می‌کنند از طریق بخشنامه و دستور و آیین‌نامه‌های ناگهانی می‌توانند وضعیت بازارها را بهبود بخشند! باید توجه داشت؛ زیربنای هر فعالیت اقتصادی را قوانین آن حوزه تشکیل می‌دهند.

مانند هر ساختار قوام یافته دیگری ثبات در قانون‌گذاری یکی از مهم‌ترین شاه‌کلیدهای رشد بازارها محسوب می‌شوند. اما در عین حال قوانینی که برای بازار سرمایه لحاظ می‌شوند باید مبتنی بر خرد و واقعیت‌های موجود در بازار عینیت پیدا کنند. این در حالی است که بر اساس قوانین اقتصادی، دولت می‌بایست این روند را اطلاع‌رسانی عمومی کرده تا فرد یا جریانی دچار ضرر نشده و گروهی از رانت اطلاعاتی بهره‌مند نشوند.

کافی است به بازار مسکن نگاه کنید در طول دهه‌های متمادی، قوانین معاملاتی حوزه مسکن با آن تغییرات کمی داشته، بازار پول نیز تغییرات عمده‌ای در قوانین نداشته و گهگاه نرخ سود تغییراتی داشته که جزو الزامات مدیریت بازار است یا قوانین پولشویی تصویب و اجرا شده است که به بهبود و ثبات بازار پول کمک کرده است، ما هرگز شاهد این موضوع نبوده‌ایم که برای افتتاح حساب بانکی یک  ماه صبر کنیم!! برای خرید مسکن باید منتظر اعلام ناظر بازار مسکن باشیم، دنیای سرمایه‌گذاری به سمت شفافیت اطلاعاتی و سرعت معاملات و دسترسی همگان به داده‌های یکسان حرکت کرده است و همواره سعی بر آن بوده است از وضع قوانین دست و پاگیر جلوگیری شود.

در سوئد، دانمارک، ‌نروژ و... شما در نصف روز می‌توانید شرکت ثبت کنید! فعالیت‌های خود را آغاز و ارزش افزوده خلق کنید. دقت کنید، نصف روز شرکت ثبت کنید درحالی که برای سرمایه‌گذاران ایرانی یک ماه زمان نیاز است تا بتوانند این کار کنند. قوانین جدید و عجیب! حجم مبنا و قوانین متغیر و... چیزی جز خلاف جهت دنیا حرکت کردن نیست. این قوانین من‌درآوردی است و حرکتی برخلاف وعده‌های ارایه شده است. در ادامه به مهم‌ترین ایرادات این دستورالعمل پرداخته‌ایم: 

نخست) اینکه این دستورالعمل باز هم در پایان هفته منتشر شده و به سرعت اجرا خواهد شد ناقض روح اعتماد در بازار سرمایه است! دوم) اصولا نوسان قیمت همیشه متاثر از عوامل بنیادین نیست، ممکن است انتظاراتی از آینده صنعت یا سهم یا حتی بازارهای سرمایه‌گذاری در سرمایه‌گذاران شکل گرفته باشد و سرمایه‌گذاران را به سمت بازار سوق داده باشد، ممکن است بازار در حال افزایش نسبت p.e  باشد، سوم) توقف مستمر نماد به مدت یک روز و چهار روز و... چه  کمکی به بازار سرمایه می‌کند؟ 

توقف یک ساعته نماد چه کمکی کرد که حالا مدت زمان آن را افزایش داده‌اید؟ چرا جریان گردش نقدینگی در بازار را کند می‌کنید؟ چهارم) اینکه ناظر اگر دلایل را قانع‌کننده نداند حجم مبنا را افزایش  می‌دهد! این کار دقیقا دخالت در روند بازار است، این بدعتی خطرناک است و سلیقه افراد را در روند بازار دخیل می‌کند. این کار تالی فاسد دارد و در هیچ کجای دنیا سابقه ندارد! ششم) بسیاری از این نوع تصمیم‌سازی‌ها و قوانین خلق‌الساعه است (عبارت دیگری برای آن وجود ندارد) و دوامی نخواهد داشت.

هرچند مسوولان به فکر جلوگیری از بالا رفتن قیمت سهام هستند، اما آیا به این موضوع فکر کرده‌اند که اگر بازار اصلاح شود چه صف فروش‌های پر حجمی تشکیل خواهد شد و منابع مردم در بازار قفل خواهد شد؟ با همین قوانین فعلی و حتی بدون در نظر گرفتن قوانین جدید، اگر بازار اصلاح قیمتی داشته باشد، تمام سهام ریز و درشت بازار در صف فروش قفل خواهد شد و منابع میلیون‌ها سرمایه‌گذار بازیچه تفکرات پلیسی مدیران بورس خواهد شد. این روند نیازمند بررسی و تصحیح است. باید دید آیا قوانین و دستورالعمل‌هایی که ارایه شده باعث بهبود شاخص و روان‌سازی بازار شده است یا اینکه بر حجم مشکلات افزوده است. این اصلاح و به‌روزآوری نیازی  است که بورس ایران امروز بیشتر از هر زمان دیگری به آن نیاز دارد.