رقیه ندایی|
در آخرین ماه سال بد نیست که وضعیت عرضه اولیه‌های یک‌سال اخیر را بررسی کنیم؛ امسال نسبت به سال گذشته عرضه‌های خوبی داشتیم و به نسبت بازده این عرضه‌ها نیز مطلوب بود؛ البته با شروع دومین هفته اسفند ماه شاهد رکوردشکنی در شاخص هستیم و احتمالا تا پایان سال این عرضه‌های اولیه بازدهی خوب کسب کنند.
در اصل عرضه شدن سهام یک شرکت برای اولین‌بار در بورس یا فرابورس را عرضه اولیه (IPO) می‌گویند. عرضه این سهام‌ها در روزها و ساعت‌هایی از قبل مشخص شده انجام می‌شود که سرمایه‌گذاران می‌توانند برای خرید آنها در ساعات مشخص شده اقدام به ثبت سفارش کنند. برخی از عرضه‌های اولیه امسال پذیره‌نویسی و برخی دیگر تنها به صندوق‌ها رسید که علت این موضوع به شرایط بد باز می‌گردد.
برای نمونه در بورس‌های جهانی زمانی که یک سهم یا شرکت عرضه اولیه می‌شود می‌تواند در ماه یا در یک‌سال اول زیان ده باشد و این موضوع برای سهامداران حرفهای کاملا طبیعی است؛ اما شرایط در ایران فرق می‌کند و سهامداران انتظار دارند که با عرضه اولیه که می‌خرند حداقل 50 درصد سود کنند که این رقم و سود منطقی نیست. یک شرکت برای جذب نقدینگی و شفاف شدن وارد بازار سرمایه می‌شود و سوددهی آن در ماه‌ها و روزهای اول کمی سخت است و باید شرکت یا عرضه اولیه مدنظر مطابق با شرکت بازدهی داشته باشد.
نکته مهم اینجاست که به واسطه رشدهای شارپی سال 99 دیدگاه سهامداران نسبت به مشارکت در عرضه‌های اولیه تغییر کرد. در آن زمان به واسطه‌های رشدهای شارپی حتی برخی از نمادهای عرضه اولیه شده بازدهی در حدود 100 تا 200 درصدی را داشتند و همین موضوع باعث شد که سهامداران نسبت به عرضه اولیه تعریفی دیگر داشته باشند اما همانطور که گفته شد وضعیت عرضه اولیه در ایران و جهان فرق دارد و در بورس‌های دیگر جهانی ممکن است که یک عرضه اولیه مدت‌ها در زیان باشد و این موضوع توسط بورس‌بازان کاملا عادی تلقی می‌شود. از شروع سال 1401 تا به امروز 15 شرکت در بازار سرمایه عرضه اولیه شدند که برخی از عرضه‌های اولیه به دلیل افزایش سرمایه متوقف شدند.
به اولین روزهای سال بازمی‌گردیم روز 7 اردبیهشت ماه بازار سرمایه شاهد عرضه اولیه شرکت انتقال داده‌های آسیاتک بودیم که روز گذشته این نماد بازدهی منفی را پشت سر گذاشت؛ در زمان عرضه اولیه آسیاتک شاخص روی عدد یک میلیون و 521 هزار واحدی بود و ازآن روز تا به امروز این عرضه اولیه توانسته بازدهی حدود 60 درصدی را داشته باشد. دومین عرضه به روز 20 اردبیهشت ماه باز می‌گردد که شرکت حمل و نقل گهرترابر سیرجان با نماد حگهر عرضه شد و در زمان شاخص کل بورس روی عدد یک میلیون و 539 هزار واحدی بود و به واسطه رشد نماد و شاخص تا به امروز شاهد بازدهی 102 درصدی این نماد هستیم.
این عرضه اولیه تقریبا یک ماه توانست رشد قیمتی خوبی را تجربه کند اما پس از مدتی روند نزولی به خود گرفت و اکنون روی مدار تعادل است. به سومین عرضه اولیه می‌رسیم که این عرضه اولیه توانسته بازدهی منفی را کسب کند در روز 21 اردیبهشت ماه فرابورس شاهد عرضه فروسیلیسیم خمین با نماد فروسیل عرضه شد البته این نماد در روز دوشنبه توانسته بازدهی مثبتی داشته باشد.
در زمانی که این نماد برای عرضه اولیه روی تابلوی معاملات رفت شاخص کل بورس در سطح یک میلیون و 564 هزار واحدی بود اما با توجه به قیمت و وضعیت این سهم تا به امروز بازدهی منفی 17 درصدی را کسب کرده است.
اردیبهشت، ماه پر عرضه‌ای بود و سهام شرکت داروسازی دانا نیز در بازار اول فرابورس روی تابلوی معاملات رفت، زمانی که این نماد عرضه شاخص کل بورس روی محدوده یک میلیون و 583 هزار واحدی بود و به واسطه تغییرات قیمتی تا به امروز ددانا توانسته بازدهی 25 درصدی را در کارنامه خود ثبت کند. در چهارمین روز خرداد ماه شاهد عرضه سهام شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان با نماد فغدیر بودیم؛ در حالی که شاخص روز گذشته منفی بود این سهم توانسته رنج قیمتی مثبتی را داشته باشد؛ همچنین این شرکت از زمان عرضه تا به امروز بازدهی منفی 17 درصدی را تجربه کرده است.
همچنین در زمان عرضه سهام فغدیر در فرابورس شاخص کل بورس تهران روی عدد یک میلیون و 564 هزار واحدی بود. نماد کایزد نیز در روز 11 خرداد ماهروی تابلوی معاملات رفت و تا به امروز بیشترین بازدهی منفی عرضه اولیه را با عدد 30 درصدی داشته است. زمان عرضه شرکت فرانسوز یزد شاخص روی عدد یک میلیون و 541 هزار واحدی بود. پس از این عرضه مدت‌ها شاد هیچ گونه عرضه‌ای نبود وشاخص نیز در پایان خرداد تا شهریور ماه محدود 1.4 تا 1.5 میلیونی نوسان می‌کرد و پس از ماه‌ها در روز 15 شهریور ماه شاهد عرضه شرکت پخش رازی با نماد درازی بودیم که در آن زمان شاخص کل بورس روی عدد یک میلیون و 420 هزار واحدی بود؛ اما درازی از شهریور ماه توانسته بازدهی 27 درصدی را ثبت کند که باتوجه به وضعیت نماد و بازار سرمایه این بازدهی تقریبا مطلوب به حساب می‌آید.
ششمین عرضه امسال به یک استارتاپ رسید و روز 16 مهر ماه عرضه اولیه تپسی انجام شد که باتوجه به ریسک این استارتاپ عرضه اولیه آن برای صندوق‌ها انجام شد. این نماد حدود سه هفته رشد قیمتی بسیار خوبی را تجربه کرد اما پس از روند نسبتا نوسانی و گاهی منفی به خود گرفت و در نهایت تا به امروز بازدهی منفی 1 درصدی را ثبت کرده است. هفتمین شرکت یعنی صنایع فروآلیاژ ایران با نماد فروژ نیز در بازار دوم فرابورس پذیرش شد و با توجه به قیمت پایانی روز گذشته احتمالا این نماد بازدهی بیشتری را تجربه کند اما تا به امروز توانسته بازدهی 17 درصدی را در کارنامه خود داشته باشد.
در یازدهمین ماه سال نیز سه عرضه اولیه در بازار سرمایه انجام شد که اولیه عرضه در روز 3 بهمن ماه با شرکت پنبه و دانه‌های روغنی خراسان با نماد غدانه روی تابلوی معاملات رفت و تا به امروز توانسته بازدهی 56 درصدی را ثبت کند به در نوع خود یک رکورد است. در زمان عرضه اولیه این نماد شاخص کل بورس روی عدد یک میلیون و 653 هزار واحدی بود. عرضه اولیه بعدی نیز به سیمان اردستان با نماد اردستان رسید که این نماد تا به امروز بازدهی 90 درصدی را در کارنامه خود ثبت کرده است. مدت زیادی از عرضه اولیه این نماد نمی‌گذرد اما با توجه به قیمت تمام شده و شرایط سهم صف خرید این بازدهی بسیار خوب است. ثجنوب عرضه بعدی بود که در تاریخ 11 بهمن ماه روی تابلو رفت و تا به امروز بازدهی 7.5 درصدی داشته است. شرکت سرمایه‌گذاری مسکن جنوب روی تابلوی بازار دوم فرابورس معامله می‌شود و در روز عرضه نیز شاخص کل بورس تهران روی عدد یک میلیون و 556 هزار واحدی بوده است.
آخرین عرضه اولیه امسال نیز به شرکت گروه انتخاب الکترونیک آرمان یا همان انتخاب رسید که تا به امروز بازدهی 24 درصدی داشته باشد و با توجه اینکه آخرین روز بهمن ماه روی تابلوی معاملاتی رفت احتمالا افزایش قیمت این نماد ادامه‌دار باشد. نکته مهم اینجاست که دو نماد فرود و گلدیران نیز امسال عرضه اولیه اما اکنون به علت افزایش سرمایه ممنوع و متوقف هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که باتوجه به وضعیت وخیم بازار سرمایه این بازدهی عرضه اولیه‌ها منطقی است و احتمالا تا پایان سال به واسطه رشد شاخص، قمت تک سهم‌ها نیز افزایشی شود و به واسطه این افزایش نیز بازهی عرضه‌های اولیه افزایش پیدا می‌کند؛ اما نکته اساسی اینجاست که با توجه به شرایط بازار سرمایه و شرایط اقتصاد این عرضه‌های اولیه در شرایط کاملا منطقی است.
