رییس اتاق مشترک ایران و افغانستان در گفت‌وگو با ایلنا، با بیان اینکه در 3 ماه نخست سال جاری شاهد کاهش روند تجارت ایران و افغانستان بودیم، گفت: افت تجارت بین دو کشوراز مرداد رو به بهبودی رفت و در این بازه زمانی تجارت ایران و افغانستان حدود 25 تا 30 درصد رشد را تجربه کرد اما هنوز رقم تجارت مانند گذشته نشده است. تجارت این دو کشور در سال 99 حدود 30 درصد و در سال 1400 حدود 35 درصد افت کرد؛ اما از 1401 شاهد رشد 20 تا 25 درصدی تجارت بین دو کشور بودیم چراکه افزایش نرخ دلار صادرات را برای تجار توجیه‌پذیر کرد.
هادی نبی‌زاده با اشاره به دلایل افت تجارت ایران و افغانستان، خاطرنشان کرد: مشکلات در زمینه حمل و نقل‌های مرزی و نقل و انتقالات پول جزو اصلی‌ترین دلایلی است که می‌توان برای کاهش تجارت بین دو کشور برشمرد؛ جابه‌جایی دلار از طریق دلالان و صرافی‌ها صورت می‌گیرد چون انتقال دلار از افغانستان مجاز نیست. این فعال اقتصادی با بیان اینکه دولت جدید افغانستان تعرفه‌های صادراتی را واقعی کرده است، تصریح کرد: دولت پیشین افغانستان تعرفه‌ها را به‌صورت واقعی دریافت نمی‌کردند و اینگونه تجارت برای تجار مقرون به‌صرفه بود؛ متاسفانه دولت ایران با طالبان مذاکره‌ای برقرار نکرد که تعرفه‌های تجاری را تعدیل کند این در حالی است که دولت پاکستان برای کاهش تعرفه‌های تجاری بین دو کشور ورود کرده است و در برخی موارد تعرفه برخی کالاها را به صفر رساندند اما دولت ایران چنین توافقی را با طالبان نکرده است.
رییس اتاق مشترک ایران و افغانستان شعبه مشهد ادامه داد: هزینه‌هایی که از کامیون‌ها دریافت می‌شود بالاست همچنین محدودیت‌های برای آمدن کامیون‌های افغانستانی وضع شده که در نتیجه هزینه‌های حمل و نقل را بالا برده است.
به گفته وی؛ هیات تجاری از طرف استانداری خراسان رضوی با همکاری اتاق مشترک ایران و افغانستان به هرات اعزام و با والی هرات توافقاتی انجام شد که اگر توافق‌های عملیاتی شود در روان‌سازی رشد تجارت بین ایران و افغانستان تاثیر مثبتی خواهد گذاشت.
نبی‌زاده در پاسخ به این پرسش که چرا نزدیکی ایران به افغانستان باعث نشد ما سهم بیشتری از بازار این کشور تصاحب کنیم و به نظر می‌رسد که ترکیه جا پای بیشتری از ایران در افغانستان پیدا کرده است؟ اذعان کرد: رقابت در بازار اصل اساسی است؛ دولت ایران امتیازهای قابل توجهی به دولت افغانستان می‌دهد و در بسیاری از موارد به آنها کمک می‌شود اما از سوی دیگر دولت افغانستان به ایران به دشواری امتیاز می‌دهد. دولت ترکیه و تجار این کشور در افغانستان برنامه‌ریزی بلندمدت انجام داده‌اند و همین مساله باعث شده است که آنها سهم قابل توجهی از بازار افغانستان را به دست بیاورند.
بنا به اظهارات وی؛ بنا شده است که برداشت از برخی معادن افغانستان به ایران سپرده شود که اگر این اتفاق رخ بدهد به رشد تجارت بین دو کشور کمک می‌کند.
این فعال اقتصادی با بیان اینکه کشت فراسرزمینی ایران در افغانستان موفق نشد، گفت: دلایل مختلفی در عدم موفقیت ایران در زمینه کشت فراسرزمینی تاثیر گذاشته است؛ یکی از این موضوعات مسائل امنیتی است کالاهای که در این کشور تولید می‌شود مشکلاتی در زمینه ورود به ایران و قرنطینه‌های نباتی دارند و از آنجایی‌که احتمال نقل و انتقال قاچاق و مواد مخدر مطرح است به دشواری می‌توان در این زمینه فعالیت کرد از این رو لازم است که کشت قراردادی را جایگزین کشت فراسرزمینی کنیم. ما باید به سنت‌ها و شرایطی که در افغانستان وجود دارد توجه و بنا به آنها تصمیمات مناسب را اخذ و اجرا کنیم.
وی ریال را واحد پولی دانست که سال‌ها با آن تجارت ایران و افغانستان پی گرفته می‌شد و افزود: تجارت با دلار ارزش کالاهای صادراتی را 10 تا 15 درصد افزایش می‌دهد؛ اگر تجارت با ریال دنبال شود دولت می‌تواند با سیستم‌های امنیتی که وجود دارد نظارت‌ها را بیشتر کند و امکان‌های پولشویی را به صفر برساند. نبی‌زاده در پایان گفت: محصولات صنعتی، آهن‌آلات و محصولات نباتات از جمله کالاهای صادراتی ایران به افغانستان هستند و از این کشور می‌توان کنجد و خشکبار وارد کرد؛ اما به دلیل قوانین سخت قرنطینه‌ها محصولات کشاورزی کمی از این کشوروارد ایران می‌شود.
