تعادل |
«کونلون بانک چین» روابط بانکی ومالی خود را با ایران سخت کرد. هفته گذشته این بانک در اطلاعیه‌ای، روش ومحدوده ارایه خدمات به مشتریان ایرانی خود را اعلام کرد، که فحوای آن نشان از محدودیت روابط بانکی و تجاری با چین دارد. اما این بانک چینی چه فاکتورهای محدود‌کننده‌ای برای مشتریان ایرانی در نظر گرفته است؟ براساس بند نخست این اطلاعیه، مشتری ایرانی باید در کشورش شرکت ثبت شده داشته و حواله پولی به نام آن شرکت و بار را تحویل بگیرد. مورد مهم‌تر اما آنکه مشتری ایرانی و کالای صادراتی نباید در لیست تحریم‌های SDN باشد، که به گفته فعالان اقتصادی دایره شمول این کالاها می‌تواند گسترده باشد. سومین محدودیت جدید تجاری که را برای مشتریان ایرانی اعمال کرده، اینکه تنها یک تولیدکننده صرفا می‌تواند صادرات کالاهای مربوط به تولید یا مونتاژ خود را انجام دهد و حق صادرات کالا را دارد. علاوه بر این صادرکننده حق صادرات مجدد کالا را نخواهد داشت؛ بر این اساس چنین محدودیتی، امکان صادرات از بازرگانان سلب خواهد شد. همچنین براساس این اطلاعیه صادرات کالا باید از بنادر چین مستقیم به ایران باشد و به سایر کشورها یا بنادر دیگر انتقال داده نشود. از طرفی، این بانک چینی از امر صادراتی که ابتدا کالا ارسال و سپس مبلغ کالا دریافت گردد، پشتیبانی می‌کند. البته در همین حال، بانک مرکزی نیز در اطلاعیه‌ای طی روزهای گذشته اعلام کرده بود: «پیرو مذاکرات اخیر انجام شده با مدیران کونلون بانک چین، در حال حاضر تغییری در سیاست‌های این بانک در معاملات کالاهای غیرتحریمی با بانک‌های غیر تحریمی ایرانی ایجاد نشده و مسوولان بانک مذکور اعلام کردند به همکاری خود با بانک‌های ایرانی غیرتحریمِی برای معاملات و پرداخت‌های مربوط به کالاهای غیرتحریمی ادامه خواهند داد.» اما با این حال همچنان این پرسش قابل طرح است که آیا روابط با بانک «کونلون چین» سختگیرانه و با اعمال محدودیت روبرو است؟ «تعادل» در گفت‌وگو با برخی از فعالان اقتصادی به این پرسش پاسخ می‌دهد.
متن اطلاعیه بانک چینی
اتاق تهران در اطلاعیه‌ای، شیوه تعامل و همکاری «بانک کونلون چین» با مشتریان ایرانی را تشریح کرد. در این اطلاعیه که از سوی غلامرضا ملکی، معاون امور تشکل‌های اتاق بازرگانی تهران صادر شده، آمده است: عطف به نامه داخلی 27 فروردین 98، فریدون وردی نژاد، مدیر پروژه چین اتاق بازرگانی تهران به اطلاع می‌رساند، هفته گذشته بانک «کونلون چین» در خصوص روش و محدوده ارایه خدمات آن بانک به مشتریان خود (ایرانیان) نامه‌ای را ارسال کرده است.
بند نخست این اطلاعیه، موضوعاتی که مشتریان ایرانی باید برای تجدید امور کسب و کار خود مراعات کنند، را مشخص کرده است. بر این اساس، مشتری ایرانی باید در کشورش شرکت ثبت شده داشته و حواله پولی به نام آن شرکت و بار را تحویل بگیرد. از طرفی براساس این اطلاعیه، مشتری ایرانی و کالای صادراتی نباید در لیست تحریم‌های SDN باشد. مشتری ایرانی صرفا می‌تواند صادرات کالاهای مربوط به تولید یا مونتاژ خود را انجام دهد و حق صادرات مجدد ندارد یا نمی‌تواند پس از خروج از بندر تجارت روی دریا انجام دهد یا حساب خود را با دریافت وجه برای کمک به سایرین مورد استفاده قرار دهد. در بخش دیگر این نامه نیز آورده شده که صادرات کالا باید از بنادر چین مستقیم به ایران باشد و در راه به سایر کشورها یا بنادر دیگر انتقال داده نشود. همچنین این بانک از امر صادراتی که ابتدا کالا ارسال گردد و سپس مبلغ کالا دریافت گردد، که همان «حواله بانکی» یا «ال‌سی» است پشتیبانی می‌کند.
همچنین براساس این اطلاعیه، بانک چینی اعلام کرده است که چنانچه با مواردی مواجه شویم که مشتری ابتدا وجهی را به عنوان پیش پرداخت به بانک حواله کرده، این بانک وجه را به حساب‌گیرنده حواله واریز نخواهد کرد؛ طرف چینی باید ظرف ۱۵ روز پس از دریافت اطلاعیه رسیدن پیش پرداخت به این بانک، زمان تولید و صادرات را مشخص کند و پس از اینکه کالا را صادر و بارنامه را اخذ کرد، مدارک مربوطه را به این بانک ارایه کرده تا وجه حواله شده به حساب صادرکننده واریز شود. پیش از حواله پول، باید تاییدیه این بانک در مورد بانک حواله‌کننده و میزان وجه گرفته شود (به دلایل امنیتی ممکن است بانک‌های همکار هر زمان تغییر کنند) . در ادامه این اطلاعیه نیز آمده است که در حال حاضر تنها از طریق RMB (یوان) حواله پول صورت می‌گیرد و تسویه حساب نیز با این واحد پولی خواهد بود.
اما در ادامه این اطلاعیه آمده است: از آنجا که مهلت مقررات امریکا در این دور از تحریم‌ها ۴ مه ۲۰۱۹ پنج‌شنبه ۱۹ اردیبهشت ۹۸ است و تغییرات سیاست‌های بعدی غیر‌قابل پیش‌بینی است، بنابراین قبل از پایان آوریل (قبل از ۲۰ آوریل) مشتریان ایرانی باید اطمینان حاصل کنند که تشریفات گمرکی را انجام و کالا را حمل کنند. چراکه پس از این تاریخ احتمال برگشت پول وجود دارد، نباید خود را در معرض ریسک قرار دهند. در بند دیگری از این اطلاعیه در مورد مدارک مورد نیاز برای دریافت حواله و پرداخت آن در سال ۲۰۱۹ نیز آورده شده: « پیش فاکتور قراردادها، فاکتور رسمی تجاری، گواهی مبدا تولید، بارنامه، اظهارنامه گمرکی (به ضمیمه برگه تخفیف برگشت مالیاتی)، تاییدیه سابقه تجارت، گواهی انجام معامله از طریق RMB خارج از مرز (off-shore) تعهدنامه تجاری. در زمینه فرآیند بررسی و تصویب واریز وجه به مقصد: ابتدا این موضوع توسط مدیر امور مشتریان بررسی و تأیید می‌شود، سپس برای بررسی و تأیید به دفتر مرکزی ارسال می‌شود، پس از آن کار به مدیر بخش امور اجرایی ارایه و پس از تأیید به دفتر امور اجرایی محول و در نهایت به حساب واریز می‌شود.»
وقتی شرایط سخت‌تر می‌شود
اما این اطلاعیه چند‌بندی «کونلون بانک چین» چه معنایی می‌تواند داشته باشد؛ آیا مسیر تجارت و روابط بانکی برای مشتریان ایرانی و به ویژه بازرگانان سخت‌تر خواهد شد؟ فعالان اقتصادی و اعضا اتاق مشترک بازرگانی ایران وچین در این باره چه نظری دارند؟
رییس مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی تهران در تحلیل اطلاعیه «کونلون بانک چین» به «تعادل» می‌گوید: مسلما شرایط و محدودیت‌هایی که این بانک چینی برای ایرانی‌ها در آینده اعمال کرده است، روند تجارت با چین سخت‌تر خواهد شد.
فریال مستوفی با اشاره اینکه در روش قبلی پیش پرداخت از طریق گشایش «ال سی» توسط مشتریان ایرانی به تولیدکنندگان چینی پرداخت می‌شد، توضیح می‌دهد که اکنون براساس بند نخست این اطلاعیه، طرف چینی باید ظرف ۱۵ روز پس از دریافت اطلاعیه رسیدن پیش پرداخت به این بانک، زمان تولید و صادرات را مشخص کند و پس از اینکه کالا را صادر و بارنامه را اخذ کرد، مدارک مربوطه را به این بانک ارایه کرده تا وجه حواله شده به حساب صادرکننده واریز شود. به گفته او، این بند می‌تواند به تنهایی بسیاری از مراودات فی مابین را با چالش‌های جدی مواجه کند؛ چراکه اکثریت فروشنده‌ها و تولیدکننده‌های چین، حاضر به تولید اجناس خود بدون دریافت پیش پرداخت نیستند. رییس مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی تهران در مورد محدودیت‌های دیگر این اطلاعیه، می‌گوید: در بند دیگری ذکر شده که مشتری ایرانی و کالای مورد تقاضای او، نباید در فهرست تحریم‌های SDN باشد، این در حالی است که این موضوع می‌تواند منجر به کاهش مراودات تجاری با این کشور شود و اقلام خریداری شده را نیز تنها به کالاهای بشر دوستانه همچون غذا و دارو محدود کند. این محدودیت در شرایطی اعمال شده که به گفته مستوفی، پیش از این، بانک «کونلون چین» اعلام کرده بود که از پنجم نوامبر روابطش با ایران تنها محدود به کالاهای بشردوستانه از جمله دارو، غذا و تجهیزات پزشکی است. اما با این حال ممکن است برخی کالاها که در فهرست تحریم‌ها قرار ندارند، همچون نخ نساجی مشمول این محدودیت‌های جدید شود.
از نگاه این فعال اقتصادی، هرچند شرایط سختی که بانک «کونلون چین» تعیین کرده، بیشتر به مبادلات ردیف کالایی «غذا و دارو» مربوط می‌شود، اما این در شرایطی است که مبادلات در این گروه کالایی خود با محدودیت روبرو است. رییس مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی تهران در ادامه اظهار می‌کند: طبق‌بندی دیگر از این اطلاعیه، مبالغ پرداختی تاکنون به دو صورت با پرداخت «یوان» و «یورو» بود اما حال این بانک مبنای مبادلات مالی خود را تنها با پول رسمی این کشور یعنی «یوان» قرار داده است. این موضوع نیز مشکلاتی دیگر برای بازرگانان ایرانی به همراه خواهد داشت. به گفته او، بند دیگری از این اطلاعیه که محدودیت جدیدی را برای مشتریان ایرانی اعمال کرده، این است که تنها تولیدکننده حق صادرات کالا را دارد و این امکان را از بازرگانان سلب کرده است. علاوه بر این صادرکننده حق صادرات مجدد کالا را نخواهد داشت.
محدودیتی در کار نیست!
اما برخلاف مستوفی، نایب‌رییس اتاق مشترک ایران و چین درباره اطلاعیه جدید بانک «کونلون چین» دیدگاه دیگری دارد. مجید‌رضا حریری در گفت‌وگو با «تعادل» می‌گوید: محتوای یک نامه را نباید مبنای تحلیل روابط بانکی وتجاری دو کشور قرار داد. او اظهار می‌کند: اینگونه نامه‌ها و اطلاعیه‌ها نمی‌تواند تصویر روابط میان دو کشور را ترسیم کند؛ چرا که در درجه نخست، بر اساس اعلام بانک مرکزی به عنوان تنها مرجع اظهارنظر رسمی کشور در مورد روابط بانکی ایران با سایر کشورها در زمان تحریم‌ها، روابط بانکی میان ایران و چین و به خصوص «بانک کونلون» قطع نشده و همچنان در جریان است. علاوه بر این، دولت چین نیز به صورت رسمی موضع‌گیری خود را تعیین و اعلام کرده است که به تحریم‌ها تن نمی‌دهد؛ بنابراین باید گفت که این اعلامیه خدشه‌ای بر روابط ما با چین وارد نخواهد کرد. به گفته حریری، نباید منکر این شد که تحریم‌ها به روابط تجاری ما با شرکای تجاری لطمه خواهد زد، اما با توجه حجم مراودات میان ایران و چین، که نخستین شریک تجاری ایران است، باید گفت که تحریم‌ها کمترین تاثیر را در روابط میان ایران و چین خواهد داشت.
