در هفته هوای پاک تنها چیزی که مردم تنفس نمی‌کنند هوای پاک است، این هم از آن پارادوکس‌هایی است که باید با آن کنار بیاییم و به این فکر کنیم که واقعا این هفته هوای پاک چرا و چگونه قرار است صورت واقعی به خود بگیرد. مشکل حالا از شهرهای جنوبی به تمام نقاط ایران رسیده است. دیگر فقط ماجرا ریزگردها و غبار محلی نیست، ماجرا تنفس انواع و اقسام آلاینده‌هایی است که هر کسی سعی می‌کند منبع و منشأ آن را به چیزی غیر از آنچه مردم می‌دانند، نسبت دهد.
هر چه هست، از بنزین غیر استاندارد گرفته تا سوخت گازوییل و مازوت و ... نفس کشیدن را برای همه مردم سخت کرده است. طبق تعریف ارایه شده در قانون هوای پاک، آلودگی هوا عبارت است از انتشار یک یا چند آلاینده اعم از آلاینده‌های جامد، مایع، گاز، پرتوهای یونساز و غیر یونساز، بو و صدا در هوای آزاد، به‌صورت طبیعی یا انسان ساخت، به مقدار و مدتی که کیفیت هوا را به‌گونه‌ای تغییر دهد که برای سلامت انسان و موجودات زنده، فرآیندهای بوم‌شناختی (اکولوژیکی) یا آثار و ابنیه زیان‌آور است یا سبب از بین رفتن یا کاهش سطح رفاه عمومی شود بنابراین ترکیبات و مواد مختلفی با حضور در جو می‌توانند به عنوان آلاینده هوا ذکر شوند.
دیو آلودگی هوا امسال از فروردین‌ماه خودش را نشان داد، به‌گونه‌ای که به علت خیزش گردوغبار آلاینده ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون در برخی استان‌ها افزایش قابل توجهی یافت و حتی در تهران با رسیدن به عدد ۵۰۰ باعث تجربه شرایط خطرناک کیفیت هوا شد.
دوای درد آلودگی هوای تهران چیست؟
بر اساس گزارش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، مطالعات و رهنمودهای سازمان‌ها و نهادهای معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد برخی آلاینده‌ها با توجه به میزان تولید و انتشار همچنین بر حسب میزان آسیب‌های مربوطه به عنوان آلاینده معیار معرفی شده‌اند که در بیشتر شهرهای مهم دنیا همواره مورد اندازه‌گیری و پایش قرار می‌گیرند.
در شهر تهران نیز بیش از دو دهه است که فرآیند پایش کیفیت هوا انجام می‌شود و آلاینده‌های گازی منواکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد و ازن در کنار ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون در این بین قرار داشته است البته بیش از یک دهه نیز است که آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون مورد پایش قرار می‌گیرد.
آلاینده‌های هوای تهران
آلاینده‌های هوا از نظر منشأ و اثرات بهداشتی بسیار متعدد هستند و بررسی تمامی آنها عملا غیرممکن است بنابراین عموما گروهی از آلاینده‌های هوا به نام آلاینده‌های معیار شامل منواکسید کربن، ازن، ذرات معلق، دی‌اکسید نیتروژن و دی‌اکسید گوگرد، با توجه به اثرات بهداشتی و گستردگی منابع انتشار آنها در اندازه‌گیری‌های مداوم مورد سنجش قرار می‌گیرند. به عنوان نمونه ازن آلاینده‌ای ثانویه است که بر اثر واکنش شیمیایی ترکیبات آلی فرار و اکسیدهای نیتروژن درحضور نور خورشید تولید می‌شود.
ذرات معلق براثر انتشار مستقیم یا واکنش‌های شیمیایی ایجاد می‌شوند. عمده‌ترین منابع انتشار این آلاینده شامل احتراق سوخت، خودروها و ماشین‌آلات دیزلی فاقد فیلتر دوده، ، فرآیندهای صنعتی، کشاورزی و انتشار از اگزوز، لنت، لاستیک و ... خودروها می‌شود. دی‌اکسید نیتروژن بر اثر احتراق سوخت از وسایل نقلیه، واحدهای تولید برق، صنایع، بویلرها همچنین سوزاندن چوب تولید می‌شود. منوکسید کربن ناشی از احتراق سوخت به‌ویژه در وسایل نقلیه موتوری فرسوده و فاقد فناوری حذف آلاینده‌ها است.دی‌اکسید گوگرد نیز به علت احتراق سوخت به‌ویژه سوخت‌هایی با گوگرد بالا، فرآیندهای تولید برق و صنایع و منابع طبیعی مانند آتش‌فشان تولید و منتشر می‌شود.
تاثیر آلودگی هوا بر سلامت انسان
مجموعه وسیعی از تحقیقات موجود به‌طور قطعی نشان داده که قرارگیری در معرض آلودگی هوا به‌صورت کوتاه‌مدت از چندروز تا یک هفته و طولانی مدت از ماه‌ها تا سال‌ها می‌تواند تاثیرات جدی بر سلامتی داشته باشد. بار بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا قابل توجه و این معضل زیست‌محیطی سهم بالایی از مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری‌های مهم در سراسر جهان را به خود اختصاص داده است.
آلاینده ازن باعث کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی مانند سرفه، تنگی نفس، تشدید آسم و سایر بیماری‌های ریوی، افزایش استفاده از دارو، مراجعات و پذیرش بیمارستانی، اورژانس و مرگ‌ومیر زودرس می‌شود. مواجهه کوتاه‌مدت با ذرات معلق کمتر از ۲.۵ و ۱۰ میکرون می‌تواند منجر به تشدید علائم بیماری‌های قلبی ریوی و علائم تنفسی، افزایش نیاز به استفاده از دارو و پذیرش بیمارستانی شود. مواجهه طولانی‌مدت عامل مرگ‌ومیر زودرس و تشدید بیماری‌های قلبی و ریوی است.
آلودگی هوا در آینده چه بر سرمان می‌آورد؟
در برخی روزها آلودگی هوا آنقدر شرایط را دشوار می‌کند که دستگاه‌های ذی‌ربط به عنوان راهکار کوتاه‌مدت به فکر تعطیلی ادارات، مدارس و گاهی دانشگاه‌ها می‌افتند این در حالی است که تعطیلی ادارات شامل حال همه نمی‌شود. به عنوان نمونه کارمندان برخی شرکت‌ها و ادارات خصوصی باید در محل کار در روزهای خاکستری شهر نیز حضور پیدا کنند.این موضوع در بلندمدت باعث ابتلای افراد به بیماری‌های قبلی و ریوی می‌شود. به گفته کارشناسان مهم‌ترین راهکار برای پیشگیری و کاهش خسارات جانی و مالی به شهروندان و کشور، نوسازی و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی است.
