تعادل|
آخرین روزهای اسفند ماه سال 1400 بود که پروژه احداث کارخانه پتروشیمی بهشهر استان مازندران در نزدیکی میانکاله با حضور وزیر کشور کلنگ خورد، این در حالی است که از ماه‌ها قبل و پیش از کلنگ خوردن این پروژه بسیاری از فعالان محیط زیست نسبت به اجرایی شدن این طرح ابراز نگرانی کرده و احداث این پتروشیمی را آخرین حرکت برای از بین بردن میانکاله می‌دانستند. البته با همه این اعتراض‌ها باز هم دوستداران محیط زیست راه به جایی نبردند و در مقابل در تمام این اعتراض‌ها وزیر کشور کلنگ این پروژه را بر زمین کوبید. اما وقتی اعتراض‌ها بالا گرفت سازمان محیط زیست نیز به میدان آمد و اعلام کرد که هیچ مجوزی در این باره از سوی سازمان محیط زیست برای ساخت پتروشیمی بهشهر صادر نشده است و ساخت این پتروشیمی غیر قانونی است.
منطقه قُرق شد
با این اوصاف منطقه‌ای که برای ساخت پتروشیمی در نظر گرفته شده بود قرق شد، کارهای اولیه شروع و کلنگ زنی‌ها ادامه پیدا کرد، در این بین هم فعالان محیط زیست، خبرنگاران و حتی هنرمندان هم به هر نحوی بود اعتراض خود را به ساخت این پروژه نشان می‌دادند، اما باز هم سیاست یک بام و دو هوای مسوولان بود که مردم منطقه و دوستداران محیط زیست را سردرگم کرده بود، مسوولان محیط زیست می‌گفتند مجوزهای قانونی صادر نشده و سرمایه‌گذاران این طرح مدعی بودند که تمامی مجوزهای لازم را گرفته اند و کسی نمی‌تواند مانع از اجرای کار آنها شود. ضمن اینکه ساخت پتروشیمی را نه تنها به ضرر منطقه نمی‌دانستند بلکه آن را فرصتی برمی‌شمردند که در منطقه می‌تواند ایجاد شغل کند و خلاصه باعث تندتر چرخیدن چرخه اقتصادی منطقه باشد اما...
اولین مخالفت سازمان حفاظت محیط‌زیست با پتروشیمی میانکاله
این کلنگ زنی اما شروعی بود بر کش و قوس‌های یک ماهه سازمان حفاظت محیط زیست، مجریان طرح احداث این کارخانه و فعالان زیست محیطی کشور. روز ۱۰ فروردین ماه بود که علی سلاجقه - رییس سازمان حفاظت محیط زیست - طی سفری به شهرستان قوچان در استان خراسان رضوی و در پاسخ به سوالی درباره نارضایتی فعالان محیط زیست از تسریع روند احداث کارخانه پتروشیمی میانکاله گفت: پتروشیمی میانکاله هنوز مجوزی از سازمان محیط زیست نگرفته است.
این موضع اما با اظهارات برخی مسوولان محلی تفاوت‌هایی داشت. ۱۴ فروردین ماه حسینعلی ابراهیمی - مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مازندران - درباره آخرین وضعیت روند احداث کارخانه پتروشیمی در حسین آباد بهشهر گفت: بحث تغییر و حصارکشی انجام شده است و منتظر صدور موافقت نهایی محیط زیست هستیم این در حالی است که فعالان محیط زیست معتقد بودند تغییر کاربری اراضی، ایجاد بوی نفت و آلودگی حاصل از ایجاد این کارخانه پتروشیمی، میانکاله را تبدیل به عسلویه می‌کند. در کنار این موارد، حفر گودال‌ها و اقدام سرمایه‌گذار این پروژه برای کاشت نهال‌های غیربومی اکالیپتوس و سپیدار در مراتع حسین آباد سبب شد تا اعتراضات دوستداران محیط زیست شدیدتر شود. کارزار «نه به پتروشیمی میانکاله» نیز هم راستا با این اعتراضات با همکاری برخی چهره‌های شناخته شده کشور اعم از ورزشکاران و هنرمندان شکل گرفت و ادامه پیدا کرد. دراین کارزار از رییس‌جمهوری خواسته شد که تجدید نظر اساسی درباره این طرح صورت گیرد.
بالا گرفتن تنش‌ها و بیان موضع دولت
در حالی که چندی پیش کلنگ زنی پروژه پتروشیمی در میانکاله بدون اطلاع سازمان حفاظت محیط زیست انجام شده است، علی بهادری جهرمی - سخنگوی دولت - در پاسخ به پرسشی درباره اعتراض‌های صورت گرفته به طرح راه‌اندازی پتروشیمی میانکاله می‌گوید: در دولت مردمی شروع هرگونه توسعه‌یافتگی و فعالیت‌های عمرانی، صنعتی و معدنی منوط و مشروط به اخذ مجوزهای قانونی لازم از جمله مجوزهای محیط‌زیستی است و توسعه عمرانی فرع بر رعایت محیط زیست است. اصغر دانشیان- معاون توسعه مدیریت، حقوقی و مجلس سازمان حفاظت محیط زیست - نیز همان روز پشت مواضع دولت در می‌آید و اجرای هرگونه پروژه صنعتی را منوط به تایید محیط زیست می‌داند. او تاکید می‌کند: طرح پتروشیمی به اشتباه توسط یکی از مسوولان ارشد در مازندران کلنگ زده شد اما به علت مشکلات محیط زیستی و نزدیکی این طرح به تالاب میانکاله، از عملیات اجرایی این طرح جلوگیری به عمل آمد و سازمان حفاظت محیط زیست مجدانه جلوی این کار را خواهد گرفت.
فشار عجیب برخی نمایندگان مجلس
۲۱ فروردین ماه، درست ۳۰ روز پس از کلنگ‌زنی پروژه کارخانه پتروشیمی میانکاله، رییس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر اظهارات قبلی خود مبنی بر فقدان اعتبار مجوز اجرای این پروژه، می‌گوید: گاهی فشار نمایندگان مجلس برای ما عجیب است. مجوز محیط زیستی این طرح گرفته نشده اما نماینده محترم از من می‌خواهد که کلنگ‌زنی انجام شود. به هر شکل کلنگ زده شد، اما از دید ما کلنگی که برای این پروژه به زمین زده شد مورد تایید نیست؛ در واقع معتقدیم کلنگی به زمین زده نشده است. اظهارات رییس سازمان حفاظت محیط زیست زمانی قابل تامل‌تر است که رضا حاجی‌پور- رییس مجمع نمایندگان مازندران- درست همان روز یعنی ۲۱ فروردین ماه با اشاره به سرمایه‌گذاری پتروشیمی در مازندران می‌گوید: «مجری طرح قرار است نزدیک به ۸۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری انجام دهد؛ به جای مانع‌تراشی باید فرش قرمز برای این افراد پهن شود.»
چه قدرت فراقانونی در پس ماجرا است؟
محمد درویش، فعال محیط زیست، درباره دلایل حساسیت‌های فعالان محیط زیست نسبت به منطقه میانکاله به «تعادل» می‌گوید: تالاب میانکاله ارزشمندترین پارک ملی دریایی-خشکی کشور است و تنها منطقه در ساحل 900 کیلومتری خزر است که تاکنون از هر نوع توسعه مصون مانده و تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد. به همین خاطر طبق قانون هر نوع تغییر کاربری و توسعه‌ای که منجر به تخریب محیط زیست شود، غیرقانونی است.
او در بخش دیگری از سخنانش می‌افزاید: اکنون این سوال مطرح است که چه قدرت فراقانونی در پس ماجرا قرار دارد که توانسته بدون اخذ رضایت از سازمان حفاظت محیط زیست دست به چنین اقدامی بزند؟ چطور می‌شود در منطقه‌ای که این میزان از نظر زیست محیطی حایز اهمیت است دست به چنین تخریبی زد؟
او در پاسخ به این سوال که روزهای اول بعد از کلنگ زنی، مسوولان مدعی شده بودند که مجوزهای لازم از سازمان محیط زیست را دریافت کرده اند در حالی که بعدا سازمان محیط زیست اعلام کرد چنین مجوزهایی را صادر نکرده است، چطور ممکن است برای پروژه‌ای که هیچ مجوزی ندارد یکی از مسوولان بلندپایه کلنگ زنی آن را انجام دهد، می‌گوید: متاسفانه از همان ابتدا هم مشخص بود که این طرح از سوی افرادی راه‌اندازی شده که ذره‌ای برای محیط زیست ارزش و اهمیت قایل نیستند و تنها به منافع شخصی خود فکر می‌کنند، اصلا از ابتدا مجوزی در کار نبوده سازمان حفاظت محیط زیست هم این مساله را تکذیب کرد، اگر قرار باشد برای چنین پروژه عظیمی مجوز صادر شود باید معاونت انسانی سازمان حفاظت محیط زیست مشاور تعیین کند، گزارش ارزیابی ارایه شود، سپس نتایج گزارش به صورت شفاف در سایت سازمان حفاظت محیط زیست منتشر شود و همه امکان دسترسی به آن را داشته باشند، همچنین باید مشخص شود که مجوز را چه مقامی صادر کرده است، در هر حال اصلا مجوزی در کار نیست و سازمان حفاظت محیط زیست نیز تکذیب کرده است.
ادامه ساخت پتروشیمی در نیمه شب!
با اینکه طبق دستور دادستانی کل کشور و طبق نامه‌ای که به دادستانی عمومی و انقلاب مازندران ارسال شده، ساخت پروژه پتروشیمی باید متوقف شود، اما برخی از منابع محلی خبر از ادامه روند ساخت و ساز این پروژه در نیمه شب را می‌دهند. این در حالی است که رییس دادگستری مازندران اعلام کرده که تیمی برای تحقیق در این باره را به منطقه فرستاده است و در صورت صحت گزارش‌ها با عوامل آن برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.
آشی که رییس سابق محیط زیست برای میانکاله پخت!
اما اگر خبرهای مربوط به ساخت پتروشیمی را در سال‌های 98 و 99 دنبال کنیم به این نتیجه می‌رسیم که سازندگان پتروشیمی چندان هم در رابطه با دریافت مجوز از سازمان محیط زیست بی راه نگفته اند و در جلساتی که با عیسی کلانتری در این باره داشته اند، توافق ضمنی او برای احداث پتروشیمی را گرفته اند.
غلامرضا شریعتی‌اندراتی، نماینده بهشهر و یکی از موافقان اجرای شدن پروژه پتروشیمی میانکاله در این باره به ایلنا گفت: این مجتمع در سال 99 برای احداث مجتمع پتروشمی جهت تولید پروپیلن مجوز هیات وزیران را را اخذ کرد، همچنین مجوز خوراک از وزارت نفت، مجوز برداشت آب از دریا و زمین را هم با نامه کتبی سازمان حفاظت محیط زیست دارد، چندین جلسه ارزیابی زیست محیطی برای پروژه انجام شده و برابر جلسه‌ای در مجلس با حضور استاندار مازندران نمایندگان استان و مسوولین پتروشیمی مقرر شد که زمین به سرمایه‌گذار برای اجرای پروژه تحویل داده شود و برخی ابهامات جزئی هم وجود داشت که بنا بود سازمان حفاظت محیط زیست تا 20 اسفند آنها را برطرف و مجوز نهایی را صادر کند. او تصریح کرد: وقتی یک مصوبه به هیات وزیران می‌رود، رییس سازمان حفظ محیط زیست نیز حضور دارد که خود مبنای همه اقدامات بعدی است. سرمایه‌گذار زمین را برابر نامه کتبی محیط‌زیست کشور از سازمان امور اراضی دریافت کرده و تعهد دارد که قریب 10 هکتار فضای سبز ایجاد کند که اکنون مشغول درختکاری است. به گفته او پروژه از مسیر هوایی 7 کیلومتر و از مسیر زمینی حدود 15 کیلومتر با تالاب فاصله دارد و موضوعاتی که در زمینه آسیب به محیط زیست مطرح می‌شود، اطلاعات نادرستی است که از سوی مخالفین پیشرفت مازنداران منتشر می‌شود، در جلساتی که با عیسی کلانتری رییس سازمان محیط زیست سابق داشتیم ایشان معتقد بودند که احداث پتروشیمی باید در کنار دریا باشد و از آب‌های سرزمینی استفاده نشود، بنابراین مشکلی از این بابت نیست.
