بورس ارز نده است

احمد اشتیاقی 

به‌رغم افت و خیزهایی که بورس طی ماه‌های گذشته تجربه کرده به جرات می‌توان گفت بورس همچنان ارزنده است چرا که سودآوری شرکت‌ها مبین این موضوع است. خوشبختانه تا این تاریخ سودآوری شرکت‌ها با کاهش مواجه نشده و وقتی قیمت تابلوی شرکت‌ها را با سوددهی نگاه می‌کنید P بر Eها نشان‌دهنده ارزندگی بازار است. در حال حاضر P بر E بیشتر سهام‌ها روی ۵ است با توجه به اینکه میانگین P بر E بازار در 40 سال گذشته همواره ۶ بوده است و چون از لحاظ P بر E زیر ۶ است نشان‌دهنده ارزندگی بازار است. بنابراین به خاطر سودهایی که کماکان در بازار وجود دارد و برآوردی که بازار برای سود ۱۴۰۱ دارد اغلب شرکت‌ها P بر E زیر ۶ دارند تا زمانی که زیر ۶ است بازار قطعا ارزنده می‌ماند. اینکه چرا سهم‌ها در بازار همچنان ارزان است به این دلیل است که بازار همچنان ریسک‌های مختلفی را در نظر گرفته به این خاطر پایین‌تر از ارزش ذاتی معامله می‌شود. اولین ریسکی که بازار با آن دست و پنجه نرم می‌کند، ابهامات اساسی است که نسبت به موضوع توافق یا عدم توافق برجامی همچنان مطرح است. بازار نگران این موضوع است در صورت عدم رفع تحریم‌ها و تداوم دخالت‌های دستوری دولت که بخشی از آن مرتبط به عدم افزایش نرخ دلار نیمایی است وضعیت متفاوت از قبل شود. از سوی دیگر به واسطه وجود تورم بالا قیمت تمام شده شرکت‌ها بالا می‌رود؛ یعنی نرخ محصولات بالا نمی‌رود، ولی قیمت تمام شده به واسطه تورم فعلی بالا می‌رود. در صورت عدم احیای توافق و ابقای تحریم‌ها ممکن است شرکت‌های بورسی بخشی از سود خود را در سال ۱۴۰۲ از دست بدهند، بنابراین بخشی از ابهام بازار درباره این مسائل و چالش‌هاست. به دلیل وجود ابهامات عنوان شده پول با خیال راحت وارد خرید سهام نمی‌شود. از سوی دیگر به دلیل کسری بودجه دولت با عدم احیای برجام و در صورت تشدید کسری بودجه احتمال دارد نرخ سود بانکی و اوراق بدهی به واسطه این موضوع که دولت می‌خواهد کسری بودجه‌اش را با انتشار اوراق برطرف کند با افزایش مواجه شوند. ازطرف دیگر، چون دولت به دنبال کنترل تورم است به  دلار نیمایی اجازه رشد نمی‌دهد. قطع به یقین این مسائل بازار را با ابهامات مختلفی روبه‌رو کرده است که باید برطرف شود. بازار نسبت به مسائل مختلفی مثل بودجه سال آینده نیز دچار چالش است که تا زمان مشخص شدن چارچوب بودجه در این وضعیت کما فی‌السابق باقی می‌ماند چرا که شرکت‌های بورسی نگران هستند و به این موضوع شک دارند که مبادا دولت در بودجه ۱۴۰۲ مقداری بار هزینه‌ای به شرکت‌ها تحمیل کند یا بابت افزایش قیمت حامل‌های انرژی یا بهره مالکانه آنها را تحت فشار قرار بدهد. بی‌تردید این دست تصمیمات می‌تواند بار هزینه‌ای روی شرکت‌ها ایجاد کند، به همین دلایل این موضوعات باعث شده بازار زیر ارزش ذاتی خود باشد، هر چند بازار در وضعیت خوبی است، اما همچنان پولی که برای خرید وارد بازار شود نگران است و دست به دست می‌کند تا بازار و اقتصاد به یک ثبات نسبی برسد.