گروه راه و شهرسازی| اگر چه در سال‌های اولیه دهه 1390 تعداد تلفات تصادفات جاده‌ای کاهش یافته بود و رشدهای کمتری را شاهد بودیم، اما بر اساس آمارهای موجود، از سال 1397 این بهبود نسبی در کاهش تلفات جاده‌ای متوقف و طی سال‌های پس از آن به دوباره اوج گرفت.
البته طی سال‌های 1399 و 1400 که به دلیل شیوع ویروس کرونا تا حد قابل توجهی سفرهای جاده‌ای شهروندان کاهش یافته بود، تعداد تلفات تصادفات نیز دچار افت شدند، اما از اواخر سال 1400 و در پی واکسیناسیون سراسری کرونا بار دیگر سفرهای داخلی کشور اوج گرفته است و حالا مسوولان نگران رکورد زدن تعداد تلفات جاده‌ای در نوروز سال 1402 هستند، چه آنکه در 8 ماهه نخست سال جاری، تعداد کشته‌شدگان تصادفات جاده‌ای نسبت به دوره سال قبل، 14 درصد رشد داشته است.
از همین رو، معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی با توجه به افزایش ۱۴ درصدی جانباختگان تصادفات بر حضور فعال استانداران در نشست‌های کمیسیون ایمنی استان‌ها و لزوم برنامه‌ریزی سفرهای نوروزی سال جاری و تلاش و همکاری تمام سازمان‌ها برای کاهش تصادفات تاکید کرد.
به گزارش «تعادل»، تعداد قربانیان سوانح رانندگی در یک روند کاهشی از 24 هزار نفر در اواسط دهه 80 به حدود 17 هزار نفر در سال 96 رسیده بود، در سال 97 روند نزولی کشته‌شدگان حوادث جاده‌ای متوقف شد، اما طی 9ماهه ابتدایی سال 98، تعداد جانباختگان 1.5 درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن افزایش یافته بود.
بر اساس این گزارش، اگر چه از «سبقت غیرمجاز» و «سرعت غیرمجاز»، «خستگی»، «خواب آلودگی» و «عدم توجه به جلو» به عنوان علل اصلی تصادفات جاده‌ای نام برده می‌شود، اما کارشناسان از «تولید بی‌رویه خودرو» نیز به عنوان یکی از علل فرعی افزایش تصادفات جاده‌ای نیز یاد می‌کنند. این استدلال از نظر علم ریاضی نیز درست به نظر می‌رسد، چه آنکه با افزایش تعداد خودروها در کشور، طبیعی است که تعداد خطاها و تصادفات نیز بیشتر می‌شود. البته این افزایش خودروها در جاده‌ها و خیابان‌ها وقتی بیشتر به چشم خواهند آمد که بدانیم، خودروهای فرسوده از دور فعالیت خارج نمی‌شوند و تعداد خودروها به صورت انباشتی و تجمعی در حال ازدیاد است.
فرسودگی ۳۳ درصد وسایل نقلیه
در همین رابطه، سردار سید کمال هادیانفر، رییس پلیس راهور فراجا خواستار بازگشت سن فرسودگی به خودروها و جدی گرفته شدن موضوع اسقاط خودروهای فرسوده شده است. سردار هادیانفر درباره وضعیت تردد خودروهای فرسوده در کشور گفت: موضوع اسقاط وسایل نقلیه امر مهمی است، اما متاسفانه در حال حاضر شرایطی وجود دارد که اعلام سن فرسودگی خودرو وجود ندارد. ببینید ما درگذشته سن فرسودگی وسایل نقلیه را داشتیم که براساس آن دارنده وسایل نقلیه می‌دانست که چه زمانی خودرویش در سن فرسودگی و اسقاط قرار خواهد گرفت. اما متاسفانه در حال حاضر سن فرسودگی وجود ندارد و برابر مقررات فردی که معاینه فنی را برای خودرویش دریافت کند می‌تواند از این خودرو استفاده کند. حالا اینکه این خودرو دودزا باشد یا مشکلات ایمنی داشته باشد، دیگر بستگی به همان معاینه فنی دارد.
وی در گفت‌وگو با ایسنا ادامه داد: به همین دلیل نیز ما تاکید داریم که سن فرسودگی درست شود، یعنی باید مشخص شود که سن فرسودگی یک خودرو چقدر است. بعد از آن هم لازم است که موضوع اسقاط به‌طور جدی پیگیری شود. شما نگاه کنید سالی دو میلیون وسیله نقلیه وارد چرخه ترافیک می‌شود اما از آن طرف خروجی نداریم. خب اگر اینطور باشد خیابان‌ها و جاده‌های ما از خودرو اشباع می‌شود. در این شرایط معلوم است که آلودگی هوا و ... هم چه خواهد شد. پس اینها جزو مواردی است که باید اصلاح شود.
رییس پلیس راهور فراجا افزود: همچنین باید دولت محترم نیز تسهیلاتی را بر اسقاط خودروهای فرسوده ایجاد کند. افراد باید از دولت تسهیلاتی را دریافت کنند تا بتوانند تاکسی، خودرو و موتور خود را اسقاط کند.
هادیانفر با بیان اینکه تقریبا ۳۳ درصد از کل وسایل نقلیه کشور در سن فرسودگی و شرایط اسقاط قراردارند، گفت: البته همانطور که گفتم ما الان دیگر سن فرسودگی نداریم، اما اگر با معیار سن فرسودگی موضوع را بررسی کنیم، ۳۳۰ درصد از کل وسایل نقلیه کشور در سن فرسودگی بوده و باید اسقاط شود. مثلا در همین بحث موتورسیکلت‌ها، از ۱۲.۵ میلیون دستگاه موتورسیکلت، حدود ۱۱ میلیون دستگاه آن یا انژکتوری نیست یا فرسوده است.
وی با بیان اینکه مراکز معاینه فنی موتورسیکلت نیز نداریم، درباره کیفیت مراکز معاینه فنی نیز گفت: در کلان‌شهرها معاینه فنی کیفی است، اما در برخی از نقاط و به خصوص حاشیه شهرها معاینه فنی کیفی نیست. این موضوع کمکی به آلودگی هوا و سن فرسودگی و ... نخواهد کرد.
رییس پلیس راهور فراجا درباره اینکه چه کسی مسوول نظارت بر مراکز معاینه فنی است، گفت: این مراکز زیرنظر وزارت کشور و شهرداری‌ها است و پلیس نظارتی بر آنها ندارد.
هادیانفر درباره اینکه گفته می‌شود در برخی از مراکز، گواهی معاینه فنی صوری صادر می‌شود، نیز گفت: من چیزی درباره معاینه فنی صوری نشنیده‌ام، چرا که شرط صدور معاینه فنی حضور وسیله نقلیه در مراکز است. اما خب کیفیت و چگونگی برخی از مراکز جای سوال دارد. البته همانطور که گفتم کیفیت در اکثر مراکز واقع در کلان‌شهرها خوب است. وی درباره جریمه نداشتن معاینه فنی نیز گفت: طبق قانون افرادی که معاینه فنی ندارند روزانه ۵۰ هزار تومان جریمه می‌شوند.
جزییات افزایش تلفات جاده‌ای در 1401
سردار هادیانفر پیش از این نیز جزییات آمار مربوط به افزایش تلفات جاده‌ای را اعلام کرده است. به گفته او، ۳۴ درصد تصادفات در راه‌های اصلی اتفاق می‌افتد. ۷۵ درصد تلفات جانی تصادفات نیز در این مسیرها صورت می‌گیرد. موضوع تصادفات بسیار مهم است و 8 دستگاه از جمله وزارت راه، بهداشت و کشور نقش جدی در آن دارند. پلیس مسوول پیشگیری از تصادفات نیست، بلکه مسوول رسیدگی به تصادفات است.
شکست رکورد 12 ساله اخیر در تلفات جاده‌ای
به گفته رییس پلیس راهوار، امروزه 51 درصد از تصادفات در دم فوتی دارند و باید نقش سازمان‌های دخیل در این امر بررسی شود. البته 43 درصد از فوتی‌های تصادفات در بیمارستان‌ها جان خود را از دست می‌دهند. 6 درصد از فوتی‌های تصادفات در حین انتقال جان خود را از دست می‌دهند که این موضوع امکان دارد به دلیل نبود بالگرد و آمبولانس یا دور بودن مراکز درمانی باشد. همچنین در 8 ماهه سال 1401، تعداد فوتی‌ها 14 درصد افزایش یافته است که در ۱۲ سال اخیر بی‌سابقه بوده است.
زیان 8 میلیارد تومانی به کشور با فوت هر نفر
سردار هادیانفر همچنین افزود: مجروحین تصادفات نیز 21 درصد افزایش یافته‌اند. با فوت هر نفر در تصادفات، حدود 8 میلیارد تومان به صورت مستقیم و غیرمستقیم به کشور ضرر وارد می‌شود. در برخی از مسیرها همچون مسیرهای شمالی، 83 درصد جانباختگان عابران پیاده و راکبان موتورسیکلت هستند و باید به این موضوع توجه شود.
2 سناریو برای آینده تلفات جاده‌ای
بر اساس گفته‌های وی، افزایش 14 درصدی فوتی‌ها تحلیل شده و دو سناریو وجود دارد. اگر با همین روند پیش برویم، پیش‌بینی 20 هزار جان باخته تا پایان سال داریم و به 8 سال گذشته باز خواهیم گشت. اگر توجه شود و اقدامات لازم در حد توان حداقل انجام شود، می‌توان آمار جانباختگان را حدود 16 هزار نفر حفظ کرد. تا این لحظه هیچ تغییر جدی در کیفیت و ایمنی خودروهای مونتاژ و تولید داخل دیده نشده است.
او از دولت و مجلس، برنامه کوتاه‌مدت جدی اثربخش و پایدار در موضوع خودرو را خواستار شد. در موضوع واردات نیز اگر بنا به واردات خودرو هندی است، همان پراید تولید شود بهتر است. آنچه که باعث نگرانی بوده، این است که هنوز 60 درصد تصادفات در 30 کیلومتری شهرها اتفاق می‌افتد. همچنین 33 درصد تصادفات در جاده‌ها واژگونی است که مهم‌ترین عامل آن خستگی و خواب‌آلودگی و عدم توجه به جلو است. همچنان 2 هزار و 852 نقطه حادثه‌خیز در کشور وجود دارد که برخی از آنها بسیار کشنده است. شدت تصادفات در جاده بسیار بالا است. همچنین در شهرها هزار و 938 نقطه‌حادثه‌خیز وجود دارد. تا این لحظه هیچ اتفاقی در زمینه ایمن‌سازی جاده‌ها صورت نگرفته و وزارت راه می‌گوید که با الگوی ریاضی نقاط ناایمن را شناسایی می‌کند. اما در حالی که این موارد به الگوی ریاضی احتیاجی ندارد. 10 سال در برخی نقاط مدام حوادثی رخ داده که نشان می‌دهد آن یک نقطه حادثه‌ساز است و باید رفع شود.
5 هزار میلیارد تومان؛ اعتبار لازم برای اصلاح جاده‌ها
یک‌صد و بیست و ششمین نشست کمیسیون ایمنی راه‌های کشور به ریاست شهریار افندی زاده، معاون حمل‌و نقل وزارت راه و شهرسازی و دبیر کمیسیون ایمنی راه‌های کشور و مشارکت اعضا برگزار و بر بسیج همگان از جمله استان‌ها برای برنامه‌ریزی و کنترل جهت کاهش تصادفات اشاره و خواستار حضور همه‌جانبه دستگاه‌ها در انجام این مهم شدند.
در ابتدای این نشست گزارش آماری از تصادفات و کشته‌شدگان تصادفات در ۸ ماه نخست ۱۴۰۱ ارایه و با توجه به رشد بیش از ۱۴ درصدی کشته‌شدگان تصادفات در این دوره، بر تحلیل دقیق با هدف ریشه‌یابی چرایی افزایش تصادفات تاکید شد.
معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی همچنین با تاکید بر اختصاص اعتبار مورد نیاز برای رفع و اصلاح نقاط، بر پیگیری این مهم در سازمان برنامه و بودجه کشور برای اجرای دستور رییس‌جمهور در تخصیص ۵ هزار میلیارد تومان اعتبار ویژه برای رفع و اصلاح نقاط پرتصادف تاکید کرد.
