عمده تمرکز نظام آموزش‌وپرورش در چهار دهه گذشته، بر آموزش بوده و به مساله پرورش کم‌توجهی شده است. این مساله آسیب‌های زیادی به کشور وارد کرده و نتیجه این رویکرد، افزایش بیکاری و فارغ‌التحصیلی دانش‌آموزانی کم مهارت بوده است؛ دانش‌آموزانی که فقط با حفظ کردن دروس، نمره قبولی گرفته‌اند تا به مقطع بالاتر بروند. تکلیف شب، کتاب‌های آموزشی و از همه مهم‌تر سد بزرگی به نام کنکور دانش‌آموزان را نگران و گذر از این آزمون‌ها به دغدغه‌ای برای آنها و والدینشان تبدیل‌شده است. مسوولان آموزش و پرورش می‌گویند تصمیم به اصلاح این روند دارند. محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش از روزهای آغاز فعالیتش در دولت دوازدهم این موضوع را در دستور کار قرار داده است.
حذف تکلیف شب دانش‌آموزان اول تا سوم ابتدایی و ممنوعیت استفاده از کتاب‌های کمک آموزشی به عنوان خوان اول این ماجرا بوده و البته خوان دوم که مقابله با موسسات آموزشی است همچنان با موانعی روبه‌روست.
جمعی از دفاتر اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان در دانشگاه‌های فرهنگیان به‌تازگی در نامه‌ای از تلاش برای برخورد با موسسات کنکور تقدیر و حمایت خود را از این رویکرد اعلام کردند. در این نامه با اشاره به پیگیری‌های وزیر آموزش‌وپرورش و ارسال نامه به رهبر انقلاب، وزارت ارشاد، وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان صداوسیما در خصوص مقابله با مافیای کنکور، این پیگیری‌ها را نشان‌دهنده دغدغه و نگاه عمیق و دقیق این وزارتخانه نسبت به مساله تعلیم و تربیت اعلام کرده‌اند.
نامه بطحایی به رهبر معظم انقلاب
درباره تبلیغات موسسات کنکور
بطحایی به‌تازگی در حساب کاربری توئیترش از نامه محرمانه به رهبر معظم انقلاب و وزیران دولت خبر داد. وزیر آموزش‌وپرورش در قالب یک‌رشته توئیت در صفحه شخصی‌اش در توئیتر عنوان کرد: چندی پیش نامه‌ای را به محضر رهبر معظم انقلاب در خصوص تبلیغات پرتعداد و ناسالم برخی موسسات در رسانه‌ها نوشتم که مورد لطف و نظر مساعد ایشان قرار گرفت و دستورات موثری در این خصوص صادر کردند. از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و برادرم جناب دکتر صالحی خواسته‌ام تا صدور مجوز برای کتب کمک‌درسی را منوط به تأیید کارشناسان آموزش‌وپرورش نماید. به برادر عزیزم مهندس رحمانی وزیر محترم صمت نیز اعلام کردم که ازنظر وزارت آموزش‌وپرورش تخصیص ارز دولتی و حمایتی برای کاغذ کتب کمک‌درسی هیچ توجیهی ندارد و ارز مربوطه صرف تأمین سایر اقلام شود. در نامه‌ای به برادر عزیزم دکتر علی عسگری با استناد به نص صریح قانون خواسته‌ام هرگونه تبلیغات در این زمینه با مجوز وزارت آموزش‌وپرورش انجام پذیرد.
نفی روحیه مدرک‌گرایی شکوفا کردن و پرورش استعدادهای دانش‌آموزان در فضایی شاد و پرهیز از تکالیف سنگین برای آنها از تأکیدات کارشناسان آموزشی بوده اما آموزش و پرورش تا به حال موفق نشده موانعی که بر سر این راه وجود دارد، بردارد.
چندی پیش بود که وزیر آموزش‌وپرورش اعلام کرد به دلیل پخش بازی فوتبال تیم باشگاهی کاشیمای ژاپن و پرسپولیس در مدارس دخترانه توبیخ رسمی‌شده است. محمد بطحایی در این باره گفت: «یادتان هست من گفتم هرکدام از مدارسی که امکاناتش را دارند فوتبال (کاشیما) ژاپن و پرسپولیس را پخش کنند؟ من اجبار نکردم. من پیش‌بینی نمیکردم اما موجی راه افتاد. باورتان می‌شود به خاطر همین موضوع توبیخ شدم؟من وقتی توبیخ شدم خندیدم چون فکر کردم شوخی می‌کنند، اما توبیخ رسمی‌شدم! گفتند تو چهکارهای که بگویی در مدرسه باید تلویزیون بگذارند و فوتبال را پخش کنند؟»
وزیر آموزش‌وپرورش همچنین درباره حضور مافیای پرقدرت کنکور اعلام کرد: «وقتی تبلیغات حجیم این موسسات خصوصی را می‌بینیم به نظر می‌رسد نوعی لجبازی وجود دارد و کتشان را درآورده‌اند برای مبارزه با آموزش‌وپرورش. اعتراف می‌کنم هنوز زورمان به موسسات خصوصی در دوره متوسطه نرسیده است و هنوز درآمدهای میلیاردی آنها از قِبل کنکور و دانش‌آموزان حاصل می‌شود.»
حمایت از رویکردهای پرورش‌محور
ارزیابی‌های انجام‌شده از اظهارات کارشناسان در این زمینه حمایت از رویکردهای پرورش محور را نشان می‌دهد. عبدالرسول عمادی، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش با اشاره به اثرات مخرب برگزاری آزمون‌ها بر دانش‌آموزان گفت: این رقابت‌های ناسالم باعث افزایش هزینه برای خانواده‌ها و ایجاد استرس می‌شود. وی با اشاره به گردش مالی سنگینی که در جریان کنکور ایجادشده است گفت: مافیای کنکور وجود دارد و معتقدیم قانون سنجش و پذیرش اگر با تمام الزامات به‌خوبی پیاده شود، تب کنکور را برطرف می‌سازد و فضای مافیایی را کاهش می‌دهد.
سعید باستانی، نماینده مردم تربت‌حیدریه نیز با حمایت از رویکردهای بطحایی در همین راستا به «تعادل» گفت: هرچند تا امروز فرایند کنکور مبنای ارزیابی و ورود به دانشگاه‌ها بوده است اما مجلس در تلاش است که موانع ورود به دانشگاه‌ها را از میان بردارد.
میر حمایت میرزاده، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه «حذف کنکور و حذف مشق شب با یکدیگر ارتباط دارد»، به تعادل گفت: مشق شب همچون سوالات تستی کلیشه‌ای کنکور است که با چند سوال تستی می‌خواهیم سرنوشت کشور و افراد را در دو ساعت تعیین کنیم، کاری غلط و غیر کارشناسی است که در حال تسری به مشق شب است.
او با انتقاد از نحوه عملکرد این موسسات گفت: گویا این کشور به سایر مشاغل مثل کارگر، کارمند، خبرنگار نیاز ندارد و قرار است همه بچه‌ها مهندس و پزشک شوند آن‌هم به‌شرط اینکه در این موسسات ثبت‌نام کنند و این بدبختی ما است. وی با اشاره به اینکه مافیای چاپ کتب کمک‌درسی و کنکور خود را درخطر دیده‌اند گفت: اصولاً نباید اجازه داده می‌شد که مافیای چاپ کتب کمک‌درسی و کنکور به مدارس وارد شود.
داود محمدی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز در این باره اظهار کرد: سال‌های سال است که مباحث ایمنی حذف کنکور و استفاده از کتب کمک‌آموزشی در حوزه آموزش کشور مطرح می‌شود که باید سامانی به آن داده شود. وی با اشاره به اینکه باید آثار منفی برجای‌مانده را پاک کرد گفت: این کار باید در وهله اول از سوی وزارت آموزش‌وپرورش صورت بگیرد.
این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در ادامه تاکید کرد: وزارت آموزش‌وپرورش و متولیان امر آموزش باید آنچنان برنامه‌ریزی داشته باشند که دیگر احتیاجی به کتب کمک‌آموزشی وجود نداشته باشد؛ یعنی آنقدر محتوای دروس و آموزش معلمان به‌خوبی انجام شود که دیگر خانواده‌ها نیازی به این کتب نداشته باشند در چنین شرایطی می‌توان جلوی مافیای کتب کمک‌آموزشی را گرفت.
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه «وزارت آموزش‌وپرورش می‌تواند با تقویت رویه آموزشی جلوی مافیای کنکور و مشق شب را بگیرد» افزود: باید برنامه‌ریزی به‌گونه‌ای باشد که احساس نیاز به کتب وجود نداشته باشد تا دانش‌آموزان به‌گونه‌ای تحصیل کنند که بعد از پایان تحصیل و بر اساس سوابق تحصیلی‌شان به دانشگاه وارد شوند و آموزش عالی هم به‌راحتی انتخاب کند نه اینکه روش تست‌زنی ترویج پیداکرده که در حال حاضر به پیش‌دبستانی‌ها رسیده است. این روش غلطی است.
کاظم اکرمی، وزیر اسبق آموزش‌وپرورش هم نیز در همین راستا با اشاره به تلاش‌های وزیر آموزش‌وپرورش در این خصوص گفت: اقدامات خوبی برای حذف موسساتی که سال‌هاست با فروش کتاب‌هایی که هیچ تحقیقی در رابطه با موثر بودن آن نشده، انجام‌شده است
اکرمی با اشاره به اینکه اگر معلمی به‌خوبی تدریس کند و از طرفی دانش‌آموز درس‌هایش را به‌خوبی بخواند دیگر نیازی به این کتاب‌های کمک‌آموزشی نیست، گفت: کار وزیر آموزش‌وپرورش در این خصوص اقدام شایسته‌ای است که باید زودتر انجام می‌شد.
وزیر اسبق آموزش‌وپرورش با اشاره به اینکه این کتاب‌های کمک‌آموزشی تحمیلی است بر خانواده‌ها گفت: اینها از طریق پیامک، فضای مجازی و از طرق مختلف ایجاد دغدغه و نگرانی می‌کنند.
او با اشاره به اینکه صداوسیما به دلیل منافع مادی که از این مسیر می‌برد حاضر نیست تبلیغات خود را قطع کند،گفت: وظیفه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی است که به جد پیگیر مصوبات شورا باشد و در این رابطه به صداوسیما تذکر بدهد و همچنین نماینده دولت در صداوسیما باید در این راستا تلاش کند تا مصوبه شورای عالی را عملی کند تا صداوسیما دست از تبلیغات خود بردارد و در این راستا به وزیر آموزش‌وپرورش کمک کند.
