تفاوت جدی قیمت کارخانه برخی خودروهای پرفروش با قیمت غیررسمی آنها، شرایطی را رقم زده که قیمت این محصولات فاقد یک مرجع رسمی و قابل اتکا برای قیمت‌گذاری شده است. در این شرایط بورس کالا می‌تواند این جای خالی را پر کند و به یک مرجع رسمی برای خودروهای پر فروش تبدیل شود.به این دلیل که قیمت کارخانه خودروهای پرتیراژ با قیمت غیررسمی آنها فاصله زیادی دارد، سالانه سودی بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان به دلالان و سودجویان می‌رسد. عرضه خودرو در بورس کالا به این کسب سود غیرعادلانه پایان می‌دهد و این سرمایه را بین خریداران واقعی و خودروسازان تقسیم می‌کند؛ هرچند الزاماتی نظیر «عرضه منظم و کامل خودروها در بورس» برای تحقق این هدف ضروری است.
خلأ مرجع رسمی تعیین قیمت برای خودروهای پر فروش جدی‌است
بر اساس گزارش سنا؛ قیمت‌گذاری دستوری در بازار خودرو از این جهت در دستورکار قرار گرفته است که از افزایش بی‌ضابطه قیمت محصولات از سوی خودروسازان جلوگیری کند. اما تعیین دستوری قیمت‌ها نیز نتوانسته است مشکلات بازار را رفع کند و به اختلاف جدی قیمت در کارخانه و بازار غیررسمی، درخصوص اغلب محصولات پر فروش منجر شده است. تا زمانی که به دلیل بالا بودن میزان تقاضا، قیمت‌های دستوری تعیین شده از سوی شورای رقابت به مراتب پایین‌تر از تمایل پرداخت مشتریان در بازار باشد، قیمت‌گذاری دستوری نمی‌تواند تعادل در بازار خودرو را تضمین کند و تفاوت قیمت بازار و کارخانه اجتناب‌ناپذیر است. در این شرایط قیمت‌های شورای رقابت به عنوان مرجع رسمی قیمت خودرو پذیرفته نمی‌شود و در نبود مرجع رسمی، هر فرد، دلال یا سایتی تلاش می‌کند قیمت مد نظر خود را برای خرید و فروش خودرو صفر به بازار تحمیل کند. این مشکل با ممنوعیت قیمت‌گذاری در سایت‌ها قابل رفع نیست و تنها زمانی رفع می‌شود که یک مرجع رسمی قیمت متناسب با شرایط عرضه و تقاضای خودرو در بازار حکمفرما گردد. در شرایط فعلی از یک طرف امکان خرید محصولات با قیمت کارخانه برای همه متقاضیان خرید خودروها فراهم نیست و از طرف دیگر قیمت غیررسمی به دلیل حضور دلالان و سوداگران، قابل اتکا نبوده و فاقد ارزش است و خریداران نمی‌توانند به هیچکدام از مراجع فعلی قیمت اعتماد کنند.
بورس کالا باید مرجع رسمی تعیین قیمت خودرو باشد
بورس کالا شرایطی را فراهم کرده است که عرضه و تقاضای خودرو به نحوی منطقی به تعیین قیمت نهایی منجر شود و این قیمت در واقع تمایل پرداخت خریداران بازار برای خرید هر خودروست. این قیمت به‌طور طبیعی بالاتر از قیمت‌های اعلامی از سوی شورای رقابت خواهد بود اما در نهایت می‌تواند به ایجادیک مرجع قیمت‌گذاری رسمی برای قیمت خودروها منجر شود. حتی در صورت اصرار دولت و شورای رقابت به قیمت‌گذاری دستوری نیز، عرضه خودروهای پرفروش در بازار بورس با ایجادیک مرجع رسمی قیمت، می‌تواند در بهبود فرمول قیمت خودروها و سهم خودروسازان از قیمت پرداختی مشتریان نقش موثری داشته باشد. در بلندمدت و در صورتی که خودروسازان بتوانند مشکلات ساختاری خود را رفع کنند و بر میزان تیراژ خود بیفزایند، این امکان فراهم خواهد شد که قیمت کارخانه محصولات به عنوان مرجع رسمی از سوی خریداران پذیرفته شود. اما تا آن زمان، تنها سازوکار بورس کالا است که می‌تواند خلأ موجود در قیمت‌گذاری خودروهای پر فروش را پر نماید.
بازگشت تعادل به بورس
نوید رجایی کارشناس بازار سرمایه در رابطه با مزایای عرضه خودروهای پرتیراژ در بورس کالا، اظهار کرد: اگر نگاهی به سازوکار عرضه خودرو در بازار آزاد داشته باشیم متوجه خواهیم شد که قیمت‌گذاری دستوری و انحصار خودروها سبب شده تا سیل تقاضا برای خرید این محصول تولیدی به وجود‌اید و از سوی دیگر نیز دو شرکت خودروساز با برگزاری قرعه‌کشی مانع از شفافیت این صنعت شوند. او افزود: مطابق اصول علم اقتصاد زمانی که تقاضا از حالت عادی خارج می‌شود با بهره‌گیری از برخی مکانیسم‌ها تمام تلاش‌ها به کار گرفته می‌شود تا سطح تعادل به بازار بازگردد، به عنوان مثال زمانی که تقاضا برای انرژی‌هایی همچون گاز یا برق افزایش می‌یابد دولت با استفاده از یک سری ابزارهای در دسترس مثل رسانه‌ها اقدام به هشدار و در نهایت کاهش تقاضا می‌کند. این کارشناس بازار سرمایه گفت: اکنون در مساله خودرو نیز با مساله مذکور مواجه هستیم به نحوی که تقاضای کاذب در این بازار سبب شده تا مصرف‌کننده واقعی امکان خرید خودروی دلخواه را نداشته باشد و به همین خاطر در حال حاضر بهترین مکانیسم برای بازگشت تعادل به این بازار را بورس کالا بدانیم. رجایی گفت: از آنجایی که هدف اصلی هر تولیدکننده‌ای از تولید محصول کسب سود است اما در اغلب مواقع بسیاری از خودروهای تولیدی هزینه‌های قابل توجهی را در بازار آزاد به خریدار تحمیل می‌کنند، همین امر بر کاهش تقاضا اثر می‌گذارد اما حالا خوشبختانه با ورود چند خودرو به بورس کالا و کاهش نسبی قیمت این محصولات، این مساله نیز رفع شده است. کارشناس بازار سرمایه در پایان بیان کرد: طی چند هفته گذشته خریداران واقعی با قیمت‌های بسیار خوبی موفق شدند محصول مورد نظر خود را خریداری کنند و می‌توان این اقدام را بسیار مثبت تلقی کرد. اما برای رسیدن به تعادل کامل، رفع انحصار و مشارکت خریداران باید عرضه خودروهای پرتیراژ در کنار خودروهای کم‌تیراژ در دستور کار قرار بورس کالا قرار گیرد.
عرضه خودروهای جدید در بورس
چند ماهی می‌شود که موج عرضه محصولات مختلف در بورس کالا آغاز شده است. اولین خودرو کارا بود که وارد بورس کالا شد و با توجه به تفاوت قیمتی نسبت به بازار آزاد، استقبال نسبتا خوبی از عرضه شد.پس از این خودروهای دیگر شامل شاهین و… وارد بازار شود و اکنون عرضه انواع کامیون در بورس کالا آغاز شده است. برای نمونه عرضه کامیون در بورس کالا بسیار پر رونق‌تر از خودروها خواهد بود چراکه برخی از کامیون‌ها تفاوت قیمتی در حدود ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان را دارند. اغلب خریداران ترجیح می‌دهند با قیمت شفاف و ارزان‌تری خرید کنند و به واسطه همین موضوع تعداد سهامداران کالایی و نقدینگی در گردش بازار سرمایه روند صعودی به خود خواهد گرفت.حال پس از مدت‌ها بحث درخصوص واردات خودرو، آیین‌نامه اجرایی مصوبه هیات وزیران درخصوص واردات خودرو و روند بررسی و اجرای مصوبه واردات در حال انجام است.ابوالفضل خلخالی، معاون دفتر تخصصی صنایع خودرو وزارت صنعت نیز روز گذشته اعلام کرد که این خودروها پس وارد شدن در بورس کالا عرضه خواهد شد.بر اساس گفته معاون دفتر تخصصی صنایع خودرو وزارت صنعت با توجه به اینکه بازار خودرو یک بازار نامشخص است موضوع میزان تقاضا و قیمت هم در نظر گرفته می‌شود و خودروهایی که وارد می‌شوند در بورس کالا عرضه خواهند شد و مابه‌التفاوت قیمت پایه، به همراه سود بازرگانی و سود متعارف شرکت با قیمتی که در بورس به فروش خواهد رفت به عنوان سود قطعی توسط دولت برداشت می‌شود.وی ادامه داد: به این صورت که خودرو در بورس به فروش می‌رسد و سازمان بورس قیمت محصول را بر اساس قیمت فوق و هزینه‌های حمل و نقل با سود بازرگانی دولت و حقوق گمرکی و همچنین سود شرکت، پرداخت می‌کند. در نهایت سازمان بورس به دولت تحت عنوان سود بازرگانی قطعی پرداخت می‌کند. بر این اساس سود بازرگانی در بخش‌های مربوط به فناوری‌های خودرویی هزینه خواهد شد.این عرضه خودروها در وهله اول اجازه ایجاد حباب قیمتی را در بازار خودروها را نمی‌دهد و پس از نقدینگی جدید به بورس تزریق می‌کند. شفافیت یک بازار، به شفافیت اقتصاد کشور نیز کمک می‌کند و از سوی دیگر نقدینگی جدید وارد بورس کالا خواهد کرد که در میان‌مدت این نقدینگی‌ها به رشد بازار کمک می‌کند.
