گروه بنگاه‌ها|
براساس آمارهای اعلام شده از سوی مسوولان در حال حاضر ایران هفدهمین کشور تولیدکننده گل و گیاه جهان است اما رتبه صد و هفتم بازارهای صادراتی را به خود اختصاص داده است و با وجود بالا بودن کیفیت گل‌های تولیدی در ایران بنا به دلایل گوناگون براساس ظرفیت‌هایش مشتری‌های پایداری در بازارهای جهانی ندارد. براساس آمارهای رسمی هم‌اکنون بیش از 6 هزار و 500 هکتار مزارع گل و گیاهان زینتی در کشور وجود دارد که 2 هزار و 300هکتار آن گلخانه سرپوشیده و 4 هزار و 200هکتار هم فضای باز است. همچنین آمارها حاکی از آن است که بیش از 30هزار نفر به صورت مستقیم و سه برابر این رقم به صورت غیرمستقیم در این حوزه مشغول کار هستند. مدیرکل دفتر امور گلخانه، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی در همین خصوص می‌گوید که سهم ایران سال 95 از بازار بیش از 20میلیارد دلاری گل و گیاه جهان تنها 24میلیون دلار برآورد شده است. اعداد و ارقامی که نشان می‌دهد، فعالان این بخش در ایران هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب نیازمند برنامه‌ریزی و حمایت‌های بیشتری هستند. برگزاری نمایشگاه‌های گل و گیاه و بازاریابی‌های مطلوب در این بخش، یکی از راهکارهایی است که از طریق آن می‌توان سهم ایران را در بازار گل و گیاه زینتی افزایش داد. جشنواره و نمایشگاه گل و گیاه شهرستان محمودآباد استان مازندران فرصتی شد برای بررسی دوباره ظرفیت‌هایی که ایران در این بخش دارد و برنامه‌هایی که باید برای توسعه صادراتی این حوزه تدارک دیده شود.
با توجه به اهمیت موضوعاتی که به نوعی باعث تقویت ظرفیت‌های اقتصادی و صادراتی کشورمان می‌شوند، سراغ اظهارنظرهای مسوولان و فعالان حوزه گل و گیاه زینتی رفتیم تا از دل این اظهارات تصویری از فرصت‌ها و تهدیدهای این بخش برای مخاطبان گشوده شود. مدیرکل دفتر امور گلخانه، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی در آیین گشایش جشنواره و نمایشگاه گل و گیاه شهرستان محمودآباد مازندران نکاتی را مطرح کرد که براساس این اظهارات می‌توان به بحث ورود کرد. غلامرضا تقوی بر ضرورت آسیب‌شناسی و یافتن راهکار برای گرفتن سهم بیشتر از بازار گل و گیاه جهان تاکید کرد و افزود: ایران کشور 4 فصل با شرایط آب و هوایی بسیار مناسب برای پرورش گل و گیاه است و علاوه بر این از نیروی انسانی ارزان‌قیمت، انرژی ارزان و دیگر زیرساخت‌های مورد نیاز برخوردار است.
وی از صادرات محصولات کشاورزی و باغی به‌عنوان راهکار توسعه و پیشرفت این بخش و رونق اقتصاد کشاورزی یاد کرد و گفت: در حال حاضر 60درصد گل و گیاه تولیدی در کشور و 80درصد تولید شده در مازندران قابلیت صادرات دارد که باید زمینه را برای این کار فراهم و سهم خود را از بازار جهانی افزایش دهیم.
مدیرکل دفتر امور گلخانه، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی از پایین بودن مصرف گل در کشور هم به‌عنوان یکی از مشکلات این بخش یاد کرد و افزود: در حالی که سرانه مصرف گل در دنیا 150 شاخه است، در ایران به 18 شاخه در سال می‌رسد که اختلاف فاحشی به حساب می‌آید. وی از بالا بودن ضایعات در بخش کشاورزی هم به‌عنوان مشکل اصلی تمام زیرمجموعه‌های این بخش ازجمله گل و گیاه نام برد و گفت: براساس اعلام سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) بین 20 تا 30درصد تولیدات کشاورزی تبدیل به ضایعات می‌شود که برای رونق این بخش باید تلاش کنیم تا بتوانیم ضایعات را به چرخه اقتصادی برگردانیم و از این طرق قیمت تمام شده محصول برای کشاورز پایین می‌آید.
آموزش 26 هزار بهره‌بردار
تقوی از برنامه‌ریزی برای متحول کردن بخش گل و گیاه در کشور براساس برنامه ششم توسعه خبر داد و گفت: تاکنون ما در بخش گل و گیاه شاهد یک تشکل منسجم و مطالبه‌گر نبودیم و تشکل سنتی و قدیمی در این بخش فعالیت داشتند ولی اکنون با حمایت‌های وزارت جهاد کشاورزی، تلاش داریم تشکل منسجم ایجاد شود تا در بازار و تامین نهاده‌ها و هم در بحث ارتقای دانش فنی تحول ایجاد کنند. مدیرکل دفتر امور گلخانه وزارت جهاد کشاورزی از برنامه‌ریزی برای آموزش 26 هزار بهره‌بردار بخش گل و گیاه در سال جاری خبر داد.وی گفت که تاکنون بیش از نیمی از این تعداد در حوزه‌های مدیریت گلخانه و مدیریت نوین آموزش دیده‌اند. وی افزود: در آموزش مدیریت نوین مباحثی مانند استفاده از زنبورهای گرده افشان و سیستم‌های نوین در گلخانه‌ها و همچنین معرفی انواع گلخانه‌هایی که با بهره‌مندی‌های مختلف تناسب دارند، به بهره‌برداران آموزش داده شد و به صورت مفصل‌تر در نیمه دوم سال هم به آن پرداخته خواهد شد. تقوی گفت: آموزش در طول برنامه ششم توسعه به‌طور کامل دیده شده و قرار است بیش از 3 هزار نفر در حوزه کارشناسان هم آموزش‌های لازم را فرابگیرند.
وی افزود: در حال تدوین برنامه‌یی هستیم که مسوولان مراکز خدمات و کارشناسان تازه استخدام شده در این حوزه با رویکرد گل و گیاهان زینتی و قارچ خوراکی آموزش ببینند.
مشکل صادرات گل و گیاه ایران چیست؟
اما پرسشی که با این توضیحات به ذهن خطور می‌کند آن است که با وجود این ظرفیت‌های قابل‌توجه چرا ایران قادر نیست سهم متناسبی از بازارهای صادراتی این محصول را به خود اختصاص دهد؟ رییس اتحادیه تولیدکنندگان گل و گیاه تهران در پاسخ به این پرسش اظهار کرد: برای پیشرفت صادرات گل و گیاه باید بتوانیم تولید گل و گیاه را در کشور صنعتی کنیم. غلام‌حسین سلطان‌محمدی در گفت‌وگو با راه دانا، درباره بازار گل و گیاه در ایران اظهار کرد: ما در دنیا مقام هفدهم تولید گل و گیاه را داریم ولی در صادرات آن در مقام 107 قرار گرفته‌ایم.
او ادامه داد: سالانه 3 میلیارد شاخه گل و گیاه تولید می‌شود که از این میان فقط 200 میلیون آن صادر می‌شود که 100 میلیون شاخه گل و 100میلیون گیاه آن، آپارتمانی هستند و ارزآوری این میزان برای کشور 200 میلیون دلار برآورد شده است.
رییس اتحادیه تولیدکنندگان گل و گیاه تهران همچنین توضیح داد: استان تهران بزرگ‌ترین تولیدکننده گل و گیاه شاخه بریده است و استان مازندران بزرگ‌ترین تولیدکننده گل آپارتمانی در کشور محسوب می‌شود ولی از این قابلیت‌ها برای صادرات به درستی استفاده نمی‌شود.
وی درباره علل رشد نکردن صادرات گل و گیاه در ایران بیان کرد: در ایران گلخانه‌ها به‌صورت سنتی کار می‌کنند و هنوز به تولید انبوه و صنعتی گل نرسیده‌ایم. بنابراین اغلب، میزان گلی که در کشور تولید می‌شود، در ایران مصرف نیز می‌شود. برای صادرات گل باید به تولید بیشتری برسیم تا بتوانیم آن را صادر کنیم. اکنون سطح زیر کشت گل در ایران 8هزار هکتار است که نیاز داریم این میزان به
20 هزار هکتار برسد.
شناسایی بازارهای هدف
اما در شرایطی که سلطان محمدی از ضرورت توسعه صنعتی تولید گل و گیاه زینتی صحبت می‌کند، اسدی معاون سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی به‌عنوان یکی از قطب‌های تولید گل در کشورمان می‌گوید: نگاه به تولید باید مبتنی بر بازار مصرف بوده و تولیدکننده ابتدا باید بازار هدف را شناسایی کند. گل یک کالای لوکس محسوب می‌شود و سرانه مصرف آن در ایران 15 شاخه است که همین تعداد محدود نیز برای استفاده در مراسم‌ها که عمدتا خاکسپاری‌ها هستند، خریداری می‌شود. بر این اساس مصرف سرانه گل در ایران معادل یک‌دهم سرانه 150 شاخه‌یی گل در دنیاست.
اسدی با بیان اینکه رشد مصرف گل و گیاه در کشور نیازمند فرهنگ‌سازی است، گفت: در دیگر کشورها گل‌ها به سوپرمارکت‌ها هم راه پیدا کرده‌اند و در سبد فروش سوپرمارکت و سبد خرید مردم جایگاه بسیار محکمی دارند. رسیدن به چنین جایگاهی نیازمند همکاری و فرهنگ‌سازی توسط تمام دستگاه‌های ذی‌ربط است و تا زمانی که مصرف گل در داخل کشور افزایش نیابد مشکلات بازار گل نیز ادامه خواهد داشت.
وی با اشاره به جایگاه مناسبی که استان مرکزی در تولید گل و گیاه در سطح کشور دارد، جایگاه جهانی ایران در تولید گل را در رده‌های پایین دانست و گفت: امروز در جایگاه 113 تولید و صادرات جهانی گل قرار داریم در صورتی که تا چند سال پیش در جایگاه 107 جهان قرار داشتیم. عوامل مختلفی در از دست دادن جایگاه ایران در سطح جهانی تاثیر داشته است، البته امروز عمده صادرات کشور از محلات انجام می‌شود و محلات مقام اول را در تولید صادراتی دارد، اما در مقایسه با صادرات دنیا رده پایینی را دراختیار داریم.
وی یکی از مسائلی که باعث انگیزه‌زایی تولید در بخش کشاورزی خاصه تولید گل و گیاه زینتی می‌شود، نگاه حمایتی به این بخش دانست و با تاکید بر اینکه انتظار می‌رود بخش گل و گیاه مورد حمایت همه دستگاه‌ها قرار گیرد، افزود: متاسفانه امروز نگاه حمایتی در این بخش حاکم نیست، در حالی که در حوزه ترویج فرهنگ مصرف و تولید گل وگیاه باید حمایت‌های لازم اعمال شود.
