گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری |
ترکیب پرداخت تسهیلات بانکی در هشت ماه اول سال 98، نشان می‌دهد که هدف از پرداخت تسهیلات در سال 98 نسبت به سال‌های قبل تغییر کرده و در حالی که سهم سرمایه در گردش یعنی وام بانکی برای روی پا ماندن واحدهای اقتصادی از بالای 65 تا 70 درصد سال‌های قبل به حدود 54 درصد در هشت ماه اول 98 کاهش یافته، سهم امور توسعه‌ای یعنی ایجاد، توسعه و تعمیرات از حدود 15 درصد سال‌های قبل به 25 درصد در سال 98 افزایش داشته است. به گزارش «تعادل»، در تحولی دیگر، سهم تسهیلات خرید کالای شخصی و خرید مسکن که به رشد تقاضا و رونق نسبی بخش‌های اقتصادی کمک می‌کند، نیز در سال‌های قبل محدود و زیر 10 درصد بوده و در سال 98 به 15.5 درصد افزایش داشته است. از جمله در بخش بازرگانی نزدیک به 46 هزار میلیارد تومان برای خرید کالای شخصی وام پرداخت شده است و در بخش خدمات نیز حدود 15 هزار میلیارد تومان تسهیلات برای خرید کالای شخصی تسهیلات داده شده که روی هم رقمی معادل 65 هزار میلیارد تومان خرید کالای شخصی در بخش‌های اقتصادی تسهیلات پرداخت شده که می‌تواند عامل رونق نسبی، ایجاد تقاضا و کمک به بخش‌های تولیدی و بازرگانی باشد. تسهیلات پرداختی بانک‌ها طی 8 ماهه سال 1398 به بخش‌های اقتصادی مبلغ 5314 هزار میلیارد ریال بوده که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ 1150 هزار میلیارد ریال (معادل 27.6 درصد) افزایش داشته است.
3‚6 میلیون واحد اقتصادی وام گرفتند
نکته مهم دیگر این است که نزدیک به 6.3 میلیون واحد اقتصادی در کشور در این هشت ماه تسهیلات دریافت کرده‌اند که میانگین وام هر واحد اقتصادی حدود 84.5 میلیون تومان بوده، که نسبت به رقم 50 میلیون تومان سال‌های قبل رشد قابل توجهی داشته است.
53 درصد مبلغ تسهیلات
سهم خدمات و بازرگانی
از این تعداد بخش خدمات با 37.5 درصد، بازرگانی 31.5 درصد از تعداد بیشترین سهم را داشته‌اند و به عبارت دیگر، خدمات و بازرگانی همچنان حدود 69 درصد از کل تعداد تسهیلات را به خود اختصاص داده‌اند و سهم مبلغی بخش خدمات از کل مبلغ تسهیلات بانک‌ها 34.5 درصد و سهم بازرگانی از کل مبلغ تسهیلات بانک‌ها 19 درصد بوده و روی هم خدمات و بازرگانی معادل 53.5 درصد از کل تسهیلات بانک‌ها سهم داشته‌اند. براین اساس، سهم تولید یعنی صنعت و معدن، مسکن و ساختمان و کشاورزی از کل مبلغ تسهیلات معادل 46 درصد، و سهم خدمات و بازرگانی و امور غیرتولیدی معادل 53 درصد بوده است. همچنین از نظر تعدادی 30 درصد واحدهای اقتصادی دریافت‌کننده تسهیلات را واحدهای تولیدی صنعت و معدن، مسکن و ساختمان و کشاورزی تشکیل داده و بقیه یعنی 70 درصد تعداد واحدهای اقتصادی دریافت‌کننده تسهیلات را خدمات و بازرگانی تشکیل داده است.
تسهیلات مسکن و ساختمان
کمتر از سایر بخش‌های اقتصادی
بیش از 6 میلیون و 288 هزار واحد اقتصادی در هشت ماه اول 98، به میزان 531 هزار میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند که میانگین وام هر واحد اقتصادی 84.5 میلیون تومان بوده است. بیشترین مقدار تسهیلات را بخش خدمات با 184 هزار میلیارد تومان دریافت کرده و تعداد 2 میلیون و 357 هزار فقره تسهیلات با میانگین پرداخت هر فقره 80 میلیون تومان به هر واحد خدماتی پرداخت شده است. صنعت و معدن با 162 هزار میلیارد تومان در رتبه دوم قرار داشته و تعداد بیش از 251 هزار فقره تسهیلات به بخش صنعت و معدن با میانگین پرداختی هر فقره 650 میلیون تومان پرداخت شده است. بخش بازرگانی با 101 هزار میلیارد تومان در رتبه سوم قرار دارد که 1 میلیون و 987 هزار واحد بازرگانی با میانگین هر واحد 51 میلیون تومان وام بانکی قرار داشته است. کشاورزی با 44 هزار میلیارد تومان تسهیلات به 967 هزار واحد کشاورزی در رتبه چهارم قرار دارد که میانگین تسهیلات هر واحد کشاورزی معادل 46 میلیون تومان بوده است. همچنین بخش مسکن و ساختمان به دلیل رکودنسبی در رتبه پنجم و بعد از کشاورزی قرار داشته که 39 هزار میلیارد تومان به 724 هزار واحد ساختمانی پرداخت شده و هر واحد به‌طور میانگین معادل 54 میلیون تومان وام بانکی دریافت کرده است.
سهم 25 درصدی ایجاد، توسعه و تعمیر
از تسهیلات
سهم 25 درصدی ایجاد، توسعه و تعمیرات از کل تسهیلات بانکی، می‌تواند در این 8 ماه، کمک قابل توجهی در ایجاد واحدهای جدید، توسعه فازها و تعمیرات اساسی این واحدهای اقتصادی محسوب شود و به رشد اقتصادی و تولیدی، ایجاد اشتغال و رونق نسبی در بخش‌های اقتصادی کمک کند. این سهم 25 درصدی فعلی، در سال‌های قبل حدود 15 درصد بوده و سهم کمی از تسهیلات بانکی به ایجاد و توسعه وتعمیرات اختصاص داشت و بیشترین سهم تسهیلات عملا بیش از 60 تا 70 درصد به سرمایه در گردش اختصاص داشته است اما اکنون با کاهش سهم سرمایه در گردش، عملا سهم ایجاد و توسعه و همچنین سهم خرید کالای شخصی و خرید مسکن بیشتر شده است. سهم ایجاد واحدها یا فازهای جدید با 11.3 درصد معادل 60 هزار میلیارد تومان بوده و سهم ایجاد در بخش کشاوزی با 20 درصد، مسکن و ساختمان با 15 درصد، خدمات با 12 درصد، و صنعت و معدن با 10 درصد کل تسهیلات این بخش‌ها نشان‌دهنده رشد ایجاد در دریافت تسهیلات بوده است. توسعه واحدهای اقتصادی نیز سهم 10.8 درصدی با رقم 57 هزار میلیارد تومان داشته است که صنعت و معدن 14 درصد، بازرگانی 11 درصد، بخش خدمات با 9.8 درصد، کشاورزی 9.3 درصد، ساختمان 2.7 درصد از کل وام دریافتی را به توسعه اختصاص داده‌اند. تعمیرات واحدهای اقتصادی 2.9 درصد یا بیش از 15 هزار میلیارد تومان وام در کل تسهیلات بانکی سهم دارند که بیشترین رقم مربوط به مسکن و ساختمان با 20 درصد و خدمات با 3.3 درصد کل وام دریافتی بوده است. همچنین 53.8 درصد وام‌ها معادل 286 هزار میلیارد تومان به سرمایه در گردش اختصاص داشته و سهم سرمایه در گردش در وام‌های بخش‌های اقتصادی به ترتیب در صنعت و معدن 71 درصد، در کشاورزی 62 درصد، در خدمات 51 درصد، در بازرگانی 37 درصد، در مسکن و ساختمان 25 درصد بوده است که نشان می‌دهد همچنان بخش‌های صنعت و کشاورزی برای روی پا ماندن خود، نیاز مبرمی به وام به صورت سرمایه در گردش داشته‌اند. هدف از دریافت تسهیلات پرداختی در بخش‌های اقتصادی طی 8 ماهه سال 1398 نشان می‌دهد که سهم تسهیلات پرداختی در قالب سرمایه در گردش در کلیه بخش‌های اقتصادی طی 8 ماهه سال جاری مبلغ 2857 هزار میلیارد ریال معادل 53.8 درصد کل تسهیلات پرداختی است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ 380 هزار میلیارد ریال معادل 15.3 درصد افزایش داشته است. سهم تسهیلات پرداختی بابت تأمین سرمایه در گردش بخش صنعت و معدن در 8 ماهه سال جاری معادل 1156 هزار میلیارد ریال بوده که حاکی از تخصیص 40.5 درصد از منابع تخصیص یافته به سرمایه درگردش کلیه بخش‌های اقتصادی (مبلغ 2857 هزار میلیارد ریال) است. ملاحظه می‌شود از 1623 هزارمیلیارد ریال تسهیلات پرداختی در بخش صنعت و معدن معادل 71.2 درصد آن (مبلغ 1156 هزار میلیارد ریال) در تأمین سرمایه در گردش پرداخت شده که بیانگر توجه و اولویت‌دهی به تأمین منابع برای این بخش توسط بانک‌ها در سال جاری است.
سهم 15.5 درصدی
خرید کالای شخصی و مسکن
سهم 15.5 درصدی خرید کالای شخصی و خرید مسکن از کل تسهیلات بانک‌ها نیز در این 8 ماه، کمک قابل توجهی در رشد تقاضا و کمک به خرید و همچنین حمایت از تولید داشته است. خرید کالای شخصی نیز با 65 هزار میلیارد تومان تسهیلات سهم 12.3 درصدی از کل تسهیلات داشته که رشد قابل توجهی نسبت به سال‌های قبل داشته است و این رقم می‌تواند کمک قابل توجهی برای رشد تقاضا محسوب شود. سهم خرید کالای شخصی از وام بخش‌های اقتصادی در بخش بازرگانی 45 درصد، در بخش خدمات 8 درصد، صنعت و معدن 2.3 درصد، کشاورزی 1.7 درصد، مسکن و ساختمان نیم درصد، بوده است که نشان می‌دهد حداقل در بخش بازرگانی کمک قابل توجهی به رشد تقاضا کرده و 46 هزار میلیارد تومان وام برای خرید کالای شخصی در بخش بازرگانی پرداخت شده است که غیر مستقیم روی رشد بخش تولید نیز می‌تواند موثر باشد. همچنین تسهیلات خرید مسکن با سهم 3.2 درصدی از کل تسهیلات بانک‌ها با رقم 17 هزار میلیارد تومان، تاحدودی به رشد تقاضا در بخش مسکن و ساختمان کمک کرده است و سهم آن در بخش مسکن و ساختمان 34 درصد کل تسهیلات این بخش، در بخش کشاورزی 3 دهم درصد، صنعت و معدن نیم درصد، در بخش بازرگانی 4 دهم درصد و در بخش خدمات 1.4 درصد کل تسهیلات این بخش‌ها بوده است. بانک مرکزی تاکید دارد که همچنان باید در تداوم مسیر جاری ملاحظات مربوط به کنترل تورم را نیز در نظر گرفت و همواره مراقب قدرت گرفتن پتانسیل تورمی ناشی از فشار تقاضای کل در اقتصاد نیز بود. بر این اساس ضروری است به افزایش توان مالی بانک‌ها از طریق افزایش سرمایه و بهبود کفایت سرمایه بانک‌ها، کاهش تسهیلات غیرجاری و بازگرداندن آنها به مسیر صحیح اعتباردهی بانک‌ها، افزایش بهره‌وری بانک‌ها در تامین سرمایه در گردش تولیدی، پرهیز از فشارهای مضاعف بر دارایی بانک‌ها و ترغیب بنگاه‌های تولیدی به سمت بازار سرمایه به عنوان یک ابزار مهم درتامین مالی طرح‌های اقتصادی (ایجادی) توجه ویژه‌ای کرد.
