اولتیماتوم اخیر شورای عالی فضای مجازی به متا و فرصت 10روزه برای معرفی نماینده در ایران، احتمال فیلتر دایمی اینستاگرام و واتس‌اپ را قوت بخشیده است. درخواستی که پیش از این به‌صورت جدی در طرح صیانت پیگیری می‌شد. اکنون یک هفته از نامه‌نگاری مرکز ملی فضای مجازی با متا می‌گذرد و حرف‌های ضد‌و‌نقیضی در این باره مطرح شده است؛ در حالی که روز گذشته وزیر ارتباطات گفت که مرکز ملی فضای مجازی هنوز پاسخی از متا دریافت نکرده است. زارع‌پور اعلام کرد بنابر پیگیری‌هایش از مرکز ملی فضای مجازی، هنوز شرکت متا پاسخی به نامه‌نگاری انجام‌شده و درخواست معرفی نماینده نداده است.
مرکز ملی فضای مجازی چهارشنبه 16 آذر‌ماه اعلام کرد با مدیرعامل شرکت متا نامه‌نگاری کرده است. در این نامه رسمی ضمن اعتراض به نقش پلتفرم‌های این شرکت در ناآرامی‌های اخیر و عدم پاسخگویی به نامه‌های پیشین، حداکثر 10 روز به متا مهلت داده شده است تا نماینده رسمی مسوولیت‌پذیر مستقر در ایران را معرفی کند. آن‌طور که در این نامه آمده، معرفی نماینده شرط ادامه فعالیت اینستاگرام و واتس‌اپ در ایران است؛ خواسته‌ای که پیش از این به‌صراحت در طرح صیانت پیگیری می‌شد. یک هفته از نامه‌نگاری مرکز ملی فضای مجازی با مدیرعامل متا می‌گذرد و طی روزهای گذشته گذشته حرف‌های ضد‌و‌نقیضی در این باره به گوش می‌رسد. عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در حاشیه جلسه روز گذشته هیات دولت درباره این نامه‌نگاری گفت: «در مورد این موضوع بنده اطلاعی ندارم، چون نامه را مرکز ملی فضای مجازی زده است. صبح از این مرکز پیگیری کردم و گفتند هنوز پاسخی دریافت نکرده‌ایم.» به گفته وی، اینستاگرام و واتس‌اپ در عمده کشورهایی که جزو پلتفرم‌های غالب هستند، دفتر نمایندگی دارند و قواعد آن کشور را پذیرفته‌اند. این در حالی است که جواد نیک‌بین، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی روز سه شنبه گفته بود طبق گزارش‌های داده‌شده، به احتمال زیاد اینستاگرام و واتس‌اپ به ایران می‌آیند: «تا جایی که مطلع هستم، به اجمال شرایط ایران را قبول کرده‌اند.» زارع‌پور در واکنش به این سخنان نماینده مجلس گفت: «ما چنین خبری نداریم و چیزی به ما واصل نشده است. صحبتی که این روزها از سوی یکی از نمایندگان مجلس مطرح شده بود، ظاهراً حدس و گمان است.» البته شب سه‌شنبه نیک‌بین در مصاحبه‌ای جدید با تجارت نیوز گفت آمدن اینستاگرام به ایران در حد رایزنی است: «این رایزنی‌ها هم به‌صورت تلفنی و هم به‌صورت حضوری، از طریق نهاد مربوطه در ایران با نهاد مربوطه در آن کشور است.»
نماینده مخالف طرح صیانت: اینستاگرام در حوادث اخیر با دشمن همکاری کرد
در این میان اعلام شد رشیدی کوچی که از مخالفان سرسخت طرح صیانت بود به‌نوعی از فیلتر اخیر اینستاگرام حمایت کرد. رشیدی کوچی که از مخالفان سرسخت طرح صیانت بود به‌نوعی از فیلتر اخیر اینستاگرام حمایت کرد. او با بیان اینکه این پلتفرم در حوادث اخیر با دشمنان همکاری کرده است، گفت اینستاگرام حتی پروتکل‌های خود را در ایران زیر پا گذاشت. جلال رشیدی کوچی، نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با انتخاب در پاسخ به این سوال که این نامه آیا مقدمه‌ای برای فیلتر دایمی اینستاگرام و واتس‌اپ است، گفت: «من این نامه را نخوانده‌ام و الان از شما می‌شنوم؛ نمی‌دانم در متن چه بوده؛ آیا قید شده است که اگر نماینده‌ای نداشته باشند، شبکه‌های اجتماعی باز می‌ماند یا بسته؟ آنچه مشخص است، این است که با توجه به گفته مسوولان مربوطه، شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی امنیت ملی فیلترینگ این دو شبکه مربوط به ناآرامی‌های اخیر بوده است.» او که از مخالفین سرسخت طرح صیانت بود و به این واسطه در میان کاربران توییتر و اینستاگرام شناخته شد، از رفتار اخیر اینستاگرام انتقاد و خاطر‌نشان کرد: «ناگفته نماند که اینستاگرام در این زمینه کمال همکاری را با دشمنان کشور داشت؛ حتی شاهد بودیم که صفحاتی را که بیشترین تحریک و تشویق به خشونت می‌کردند، مانع فعالیتشان نشد. در‌واقع اگر ما داریم از موازینی دفاع می‌کنیم، باید همه‌جانبه آن را ببینیم. این در حالی است که ما می‌بینیم اینستاگرام در ترکیه بلافاصله بعد از عملیات تروریستی، تقریباً همکاری کاملی را با مسوولان این کشور داشته است.» رشیدی معتقد است اینستاگرام حتی پروتکل‌هایی که خود در مورد خشونت تدوین کرده بود را در این مدت زیر پا گذاشته است: «وقتی در فضای کشور ما قرار گرفتند، با این هدف که در ایران دارد براندازی می‌شود، این قوانین را زیرپا گذاشتند.» او با ابراز تأسف از اینکه به‌دلیل عدم برنامه‌ریزی، خیلی از افراد در همین شبکه فعالیت اقتصادی دارند، اظهار داشت که اگر قرار است اقدامی انجام شود، باید این مهم را مدنظر داد که عده‌ای از طریق این فضا درآمد کسب می‌کنند: «در عین حال که نگاه ما به امنیت ملی باید کامل و دقیق باشد، باید در حوزه اقتصادی هم توجه داشته باشیم.»
فیروزآبادی: شبکه‌های اجتماعی باعث چندقطبی شدن جامعه شده‌اند
همچنین ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی در اظهارنظری، مدیریت شبکه‌های اجتماعی توسط امریکایی‌ها را موجب «قطبی شدن جامعه» دانست و گفت: مردم باید توجیه شوند تا درگیر چالش‌های تصنعی علیه دین، فرهنگ و جامعه نشوند. فیروزآبادی روز گذشته در مراسمی در مورد مدیریت شبکه‌های اجتماعی توسط امریکا گفت: مدیریت شبکه‌های اجتماعی که در ایران فعال است توسط امریکایی‌ها صورت می‌گیرد که همین امر باعث شده تا بر اساس سیاست‌های اعمالی در آن باعث مساله‌سازی در جامعه و در نهایت با تعمیق آن منجر به قطبی شدن جامعه شوند که اتفاق‌های اخیر در همین راستا در این فضا صورت گرفته است. فیروزآبادی ادامه داد: در این سکوها، شبکه‌ها به شکلی طراحی شده که صداها موجب پژواک یکدیگر شوند و گروه‌های همسان تجمیع و تقویب شوند که این گروه‌بندی‌ها باعث ایجاد قطبی‌سازی و دسته‌بندی مردم در جامعه می‌شود. همچنین ایجاد حباب از دیگر پدیده‌هایی است که در این فضا تعمیق ایجاد می‌کند. او همچنین گفت: با بزرگ‌نمایی اتفاق‌های اخیر و قطبی‌سازی فضا به دنبال تجزیه‌سازی جامعه هستند که باید در این فضا مردم توجیه شوند تا درگیر چالش‌های تصنعی آنها علیه دین، فرهنگ و کلیت جامعه توسط صاحبان سکوها نشوند. دبیر شورای عالی فضای مجازی در انتها گفت: باید از طریق نخبگان و انتشار مطالب صحیح در فضای مجازی قلمروسازی کنیم و برای این مهم نیاز به همت عالی ملی در کشور بوده و باید تمامی آحاد جامعه نقش داشته باشند.
دسترسی به فضای مجازی حق مردم و صیانت از آنها وظیفه دولت است
دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور همچنین در نخستین کارگروه هم‌اندیشی دبیران شورای فضای مجازی استان‌ها تاکید کرد: توسعه زیرساخت‌ها برای دسترسی تمامی آحاد مردم به فضای مجازی در کشور حق طبیعی آنهاست تا بتوانند از مزایای آن بهره‌مند شوند و وظیفه دستگاه‌های اجرایی و دولت است که از حقوق مردم در این فضا صیانت کرده و از خطرات و آسیب‌های آن جلوگیری کنند. فیروزآبادی با تاکید بر اهمیت نقش شوراهای فضای مجازی در استان‌ها گفت: شوراهای فضای مجازی در استان‌های کشور در راستای گسترش فضای مجازی در تمامی ابعاد زندگی مردم و نیاز کشور به فعالیت ناظری هوشمند در این حوزه به صورت بومی تشکیل شده و به زودی آیین نامه آن در صحن شورای عالی فضای مجازی کشور به تصویب خواهد رسید. وی با اشاره به اهمیت نقش فضای مجازی در استان‌ها در حوزه‌های هوش مصنوعی و IOT (اینترنت اشیاء) افزود: با توجه به اینکه فضای مجازی پیشران توسعه کشور درحوزه‌های مختلف همچون علمی، اقتصادی و همچنین سبک زندگی مردم است باید از فرصت‌های آن استفاده کرد و برهمین اساس نیاز است که استان‌ها نگاه توسعه‌ای همه‌جانبه به فضای مجازی داشته باشند.
نماینده مجلس: برای صفحه اینستاگرام مجلس هم از فیلترشکن استفاده می‌کنیم
البته در این میان نمایندگان مخالفان فیلترینگ هم همچنان وجود دارند. ذبیح‌الله اعظمی ساردویی، نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به سرعت پایین اینترنت و وضعیت پلتفرم‌های داخلی، گفت حتی برای استفاده از صفحه اینستاگرام مجلس هم باید از فیلترشکن استفاده کنیم. ساردویی درباره افزایش خرید و فروش فیلترشکن، به خرید و فروش آن حتی در بقالی‌ها اشاره کرد. این نماینده مجلس در گفت‌وگو خود با شفقنا با تأکید بر اینکه وضعیت سرعت اینترنت اصلاً مطلوب نیست، گفت: «سرعت اینترنت به‌شدت پایین است؛ به‌طوری که حتی کار‌کردن با ایمیل یا پلتفرم‌های داخلی هم با مشکل مواجه هستند. زمانی هم که از وزیر ارتباطات در‌خصوص زمان افزایش سرعت اینترنت یا رفع فیلترینگ سوال می‌پرسیم، توپ را به زمین سایر وزارتخانه‌ها، از جمله وزارت کشور می‌اندازد که قابل‌قبول نیست.» او با تأکید بر اینکه وزیر ارتباطات باید فکری اساسی در این خصوص داشته باشد، گفت: «در‌غیر‌این‌صورت بعد از تعطیلات مجلس، طرح سوال خواهم داشت و قطعاً امضا هم به‌اندازه کافی برای این سوال جمع‌آوری خواهد شد.»
وزیر باید نسبت به سرعت اینترنت واکنش نشان دهد
این نماینده مجلس در ادامه توضیحات خود با گلایه از بی‌توجهی وزیر ارتباطات نسبت به کاهش سرعت اینترنت، گفت: «من فکر می‌کنم یا وزیر از این وضعیت خبر ندارد یا اطلاعاتش کافی نیست. شما حتی اگر به بقالی‌ها هم مراجعه کنید، در کنار تبلیغات ماست شیرین، تبلیغات فروش فیلترشکن را هم می‌توانید ببینید.» او گفت: «با اینکه فیلترینگ پلتفرمی مانند اینستاگرام باعث کاهش آمار بازدیدکنندگان آن شده، اما الان این تعداد رو به افزایش است؛ زیرا همه مردم به‌دنبال نصب فیلترشکن هستند؛ بنابراین وزیر ارتباطات باید فکری به حال این مساله بکند.» اعظمی ساردویی با بیان اینکه راه‌حل مسائل کشور، فیلتر‌کردن نیست، گفت: «کسانی که به هر دلیلی به‌دنبال استفاده از پلتفرم‌ها هستند، راه آن را پیدا می‌کنند؛ ضمن اینکه اگر هدف تقویت پلتفرم‌هاست، غیر از یک یا دو مورد، بقیه آنها سرویس‌دهی بسیار ضعیفی دارند. توصیه ما این است که پلتفرم‌های داخلی، خصوصاً آنهایی که 5 سال پیش یارانه‌های زیادی گرفته‌اند، باید به فکر تقویت زیرساخت‌ها باشند، در‌غیر‌این‌صورت به‌محض رفع فیلترینگ پلتفرم‌های خارجی، مردم قطعاً به‌سراغ استفاده از آنها خواهند رفت.» او در بخش دیگری از توضیحات خود به هوش و ذکاوت ایرانی‌ها اشاره کرد و گفت: «هوش ایرانی‌ها بسیار بالاست و نخبگانی که توانستند پهپاد امریکا را زمین بنشانند، یعنی قدرت ساخت پلتفرم‌های بسیار بهتر از انواع خارجی را هم دارند؛ اما عدم انجام این کار نشان می‌دهد که این یارانه‌هایی که به پلتفرم‌های داخلی داده‌اند، در جای دیگری هزینه شده است.»
