رشته‌های شفاف شیشه‌ای و پلاستیکی یا فیبر نوری اکنون بخش مهمی از تجهیزات ارتباطی زیرساختی در جهان را تشکیل داده است؛ این فناوری طی سال‌های گذشته سهم کمتری از ارتباطات ثابت ایران را به خود اختصاص داده بود و با وجود هدف‌گذاری‌ها و اقدامات انجامی دولت تاکنون تغییر زیادی هم در این وضعیت ایجاد نشده است و با وجود وعده ایجاد پنج میلیون پورت تا پایان سال 1401، تاکنون تنها یک میلیون و 500 هزار پورت نصب شده است.
اینترنت ADSL که در ایران پس از اینترنت موبایل، کاربران بسیاری دارد، جزو قدیمی‌ترین سرویس‌های اینترنت در جهان است و می‌توان روی خطوط تلفن ثابت، بدون نیاز به کابل‌کشی و نصب خطوط جدید، اتصال ADSL را ایجاد کرد؛ اینترنتی که ارزان است و نسبت به انواع دیگر اینترنت پهن‌باند راه‌اندازی سریع و ساده‌تری دارد، اما با محدودیت‌هایی از جمله سرعت دانلود کمتر از ۲۴ مگابیت بر ثانیه و سرعت آپلود کمتر از دو مگابیت روبروست. در عین حال، یکی از انواع جدید اینترنت ثابت، اینترنت فیبر نوری (FTTx) مبتنی بر کابل‌های فیبر نوری است که از کابل‌های مسی یا خطوط تلفن استفاده نمی‌کند و کابل‌های فیبر نوری انتقال‌دهنده اطلاعات هستند. به دلیل استفاده اینترنت فیبر نوری از سیگنال‌های نوری، کیفیت و سرعت بیشتری نسبت به ADSL دارد و می‌تواند یک کیفیت و سرعت را بدون در نظر گرفتن فاصله کاربر تا سرویس‌دهنده ارایه دهد و سرعت‌های دانلود و آپلودی بالغ بر یک گیگابیت ارایه دهد. به همین دلیل تاکید مسوولان هم ضرورت توسعه فیبر نوری در کشور است. انواع سرویس‌های اینترنت موجود در ایران، به‌دلیل داشتن ویژگی‌های متمایز از هم برای کاربران با شرایط مکانی و موقعیتی متفاوت ارایه می‌شود. طبق آمار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تا پایان سه ماهه دوم سال ۱۴۰۰، مشترکان خانگی و تجاری ارتباطات پهن‌باند ثابت، ۱۰ میلیون و ۶۶۱ هزار و ۲۴۸ نفر را شامل می‌شود. این در حالی است که در کنار سرویس‌های اینترنت ثابت، اینترنت همراه است که در سال‌های گذشته در مقایسه با اینترنت ثابت، رشد بیشتری داشته و در مواردی حتی سرعت بیشتری ارایه می‌دهد. درواقع شرکت‌های ارایه‌دهنده اینترنت ثابت دچار مشکلاتی هستند که موجب شده تمایل کاربران به استفاده از اینترنت موبایل بیشتر از اینترنت ثابت خانگی باشد و این موضوع نه تنها موجب از دست رفتن مشتریان شرکت‌های FCP می‌شود، بلکه به اعتقاد مسوولان حوزه ارتباطات در درازمدت، روند توسعه را کند می‌کند. مسوولان حوزه ارتباطات متفق‌القول معتقدند یکی از پایین‌ترین شاخصه‌های ارتباطی در حوزه اینترنت ثابت است که این موضوع باید تغییر کند. به اعتقاد مسوولان و کارشناسان در اینترنت ثابت یک عقب‌افتادگی وجود دارد که علت‌های متفاوتی دارد و یکی از علت‌ها این است که سرمایه‌گذاری در بخش اینترنت ثابت به دلیل سیاست‌های قیمتی به‌شدت کاهش پیدا کرده و اینکه FCPها سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و برخی ریزش مشتری و برخی کاهش درآمد و برنامه خروج از بازار دارند. از سوی دیگر تاکید مسوولان به لزوم افزایش کیفیت خدمات اینترنتی است و اینکه مردم به دنبال کیفیت حداکثری هستند و به همین دلیل لازم است اپراتورهای ثابت با سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام می‌دهند، آنچه مورد نظر مردم است را تامین می‌کنند؛ چراکه برای کاربران مهم‌ترین موضوع سرعت است و اینکه بتوان با سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام می‌شود، سرعت مناسبی را ارایه داد. طبق این گزارش از زمان شروع دولت سیزدهم، عیسی زارع‌پور - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات - به موضوع توسعه اینترنت ثابت تاکید و اظهار کرد: نخستین راهبرد توسعه دسترسی به شبکه پرسرعت داخلی تا دورافتاده‌ترین نقاط کشور خواهد بود. به‌طور طبیعی و مثل سایر کشورهای پیشرفته در حوزه ارتباطات، اولویت ما در توسعه دسترسی ارتباطی شبکه ثابت است. وی با تاکید بر ضرورت تغییر موازنه شبکه ارتباطی کشور از ارتباطات سیار به ارتباطات ثابت، گفت متاسفانه ریل‌گذاری ارتباطی در یک دهه اخیر به سمتی پیش رفته که کفه ترازوی توسعه شبکه همراه سنگین‌تر از شبکه ثابت بوده است. برای توسعه ارتباطات ثابت و دسترسی عموم مردم در سراسر کشور به شبکه امن، پایدار، پرسرعت و ارزان باید یک عزم و اراده ملی شکل بگیرد و نهضت فیبرکشی در کشور راه بیفتد. در این راستا طبق اعلام رگولاتوری، براساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی تا سال ۱۴۰۴ باید ۸۰ درصد خانوارها و ۱۰۰ درصد کسب‌وکارها با متوسط سرعت ۲۵ مگابیت‌برثانیه به پهن‌باند ثابت دسترسی داشته باشند، بر این مبنا، دسترسی ۲۰ میلیون خانوار و ۵ میلیون کسب‌وکار تا سال ۱۴۰۴ به اینترنت پهن‌باند ثابت باید بر بستر فیبر نوری شکل بگیرد، البته بخشی از دسترسی نیز از طریق شبکه بی‌سیم قابل پوشش است. برنامه‌ریزی و راهبری توسعه زیرساخت‌های ارتباطی پر سرعت و با کیفیت پهن‌باند ثابت با تاکید بر بستر فیبر نوری (FTTX) نیازمند برنامه مدون با پیش‌بینی موانع و الزامات آن است و در حال حاضر رگولاتوری تلاش می‌کند کلیات این برنامه را با مشارکت و جمع‌بندی نظرات بازیگران اصلی این حوزه تدوین کند. اولویت اصلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، توسعه ارتباطات ثابت بر بستر فیبر نوری و ارتقای کیفیت شبکه سیار کشور است و توسعه هر دو حوزه کاملاً به هم مرتبط بوده و چنانچه ارتباطات پهن‌باند ثابت توسعه پیدا نکند، حوزه ارتباطات سیار در آینده‌ای نزدیک دچار بحران می‌شود. در واقع با توسعه بخش ارتباطات ثابت، تمامی حوزه ICT رشد می‌کند.
شرط لازم برای راه‌اندازی ۲۰ میلیون پورت فیبر نوری چیست؟
همچنین طبق اعلام مجید سلطانی - مدیرعامل شرکت مخابرات ایران- با بیان اینکه مولفه اصلی تولید ثروت و قدرت در بخش ارتباطات و زیرساخت‌ها از بستر مخابرات عبور می‌کند، به‌طور روز افزونی نیاز داریم تا با اتکا به توان دانش متخصصان بومی، زمینه ارتقای سیستم‌های مخابراتی به منظور پوشش بهتر و سرعت امن داده‌ها و دیتا و پایداری شبکه را ایجاد کنیم. بر این اساس لازمه رسیدن به این مراحل، توسعه دسترسی مبتنی بر فیبر نوری برای تمام مشتریان و در سراسر کشور است؛ ارایه خدماتی که منجر به رضایت مشتریان می‌شود مهم است و با ایجاد کارگروه‌هایی در شرکت مخابرات ایران، شاخص‌های کیفی شبکه را بررسی و پایش می‌شود. در این راستا، آمادگی همه‌جانبه مجموعه مخابرات به‌منظور توسعه دسترسی مبتنی بر فیبرنوری در سراسر کشور، اعلام و تاکید شد که به‌منظور تحقق برنامه‌های اعلام‌شده حوزه ارتباطی کشور و راه‌اندازی ۲۰ میلیون اینترنت پرسرعت بر بستر فیبر نوری، مطابق با برنامه وزارت ارتباطات به یک هم‌افزایی و عزم ملی در حوزه ارتباطات نیاز است. همچنین وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در بهمن ماه سال گذشته اعلام کرده بود طی ۱۰ روز فاز اول این کار آغاز و شورع به واگذاری اینترنت براساس فیبرنوری می‌شود و نزدیک به نیم میلیون فیبر نوری در سراسر کشور آماده بهره‌برداری است. وی معتقد بود راه‌اندازی فیبرنوری یک پروژه ۱۰ ساله است، اما تلاش می‌شود ظرف سه یا چهار سال این کار انجام شود؛ این کار، یک کار بزرگ و ملی است و همه بخش‌های مختلف باید پای کار بیایند تا این کار محقق شود. در لایه بودجه ۱۴۰۱ هم زیرساخت‌هایی برای این پروژه در نظر گرفته شده است. بنابراین باید نهضتی شبیه به نهضت گازکشی در این زمینه در سراسر کشور راه بیفتد و همه دستگاه‌ها پای کار بیایند تا این پروژه ملی انجام شود. پس از این موضوع شرکت مخابرات ایران اعلام کرد معماری و توسعه لازم برای نیل به هدف ۲۰ میلیون پورت فیبر نوری پیش از این انجام شده و بخشی از این معماری پیاده‌سازی و بخشی هم با توجه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات انجام می‌شود. طبق این گزارش هدف‌گذاری انجام شده این است تا پایان دولت سیزدهم ۲۰ میلیون پوشش ایجاد شود و درحال حاضر در ۱۰ استان کار شروع شده و تاکنون حدود دو میلیون پوشش ایجاد شده و مردم می‌توانند به صورت آنلاین میزان پیشرفت پروژه را در سایت
Iranfttx.ir مشاهده کنند. همچنین از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفته شده است تا پایان امسال پنج میلیون پوشش، سال آینده هفت میلیون پوشش جدید و سال ۱۴۰۳ نیز هشت میلیون پوشش جدید ایجاد خواهد شد تا مجموعاً به ۲۰ میلیون برسد؛ البته این کار یک کار ملی است و همه دستگاه‌ها و سازمان‌ها باید پای‌کار بیایند و به این پروژه به عنوان یک تکلیف ملی نگاه کنند.
