گزارش

حوزه معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری کرج

ناحیه‌گرایی و محله‌محوری

تحقق حقوق شهروندی

رویکرد توجه به حقوق شهروندی، نگاه از پایین، به بالا و بررسی مشکلات شهروندان، به صورت کاملاً جزئی وموردی با استفاده از مشارکت این عزیزان، به نوعی این گفتمان و رویکرد را در اداره ی امور شهر (در سطح محلات، نواحی و مناطق) مشارکت می دهد و نظارت شهروندان را از اتاق فکر به بازوان اجرایی شهرداری ارتقاء می دهد به نحوی که مردم به صورت مستقیم در تصمیم سازی ها مشارکت داده می شوند و به حل مشکلات شهری کمک می نمایند.

بی گمان، یکی از مهمترین فعالیت هایی که در حوزه ی مدیریت شهری می تواند زمینه مشارکت عمومی در اداره شهر را فراهم نماید، ناحیه محوری و محله گرایی است.

ناحیه محوری و محله گرایی، گامی به سوی توسعه ی پایدار شهری است. فرایندی که در واقع با تمرکز زدایی از مدیریت کلانشهری و حرکت بر مدار محله گرایی و ناحیه محوری شهرداری را از یک نهاد صرفاً خدماتی به یک نهاد مردمی و اجتماعی بدل می سازد.

در حقیقت این مقوله با ایجاد احساس مسئولیت در شهروندان یک سیستم مدیریتی پایین به بالا را اجرایی نموده که می تواند از سرمایه ی اجتماعی (شهروندان) به عنوان اتاق فکر مدیریت شهری بهره مند شود و یک نگاه واقع گرای میدانی را عملیاتی نماید.

مشارکت همگانی در اداره شهر که تبلور و تجلی آن از ناحیه محوری و محله گرایی آغاز می شود و ضمن توانمند سازی مناطق نگاه ها را معطوف نواحی و محلات می سازد و همه چیز را به صورت روشن و ملموس برای تصمیم سازی فراهم می نماید.

امروز در دنیا، مدیریت شهری به سمت و سوی این مهم حرکت کرده و یک تجربه ی روشن و اثرگذار را در مسیر توسعه و آبادانی بر جای گذاشته است. هرچند پایتخت ایران اسلامی، تهران بزرگ، تجربه ی موفقی از اداره شهر با مشارکت عمومی دارد، لذا ما در امتداد راهی هستیم که می تواند بازتاب مثبتی در حل مشکلات شهروندان به کمک خودشان داشته باشد. ما برای برون رفت از چالش های فراروی در نظام مدیریت شهری باید مشکلات را با دیدگاه ها، نظرات و اعمال مردم حل نماییم و مدیریت را از پایین به بالا هدایت کنیم.

مدیریت شهری وقتی می تواند کارآمد، پرتوان و فرصت ساز ظاهر شود که بتواند از تمامی ظرف های موجود حداکثر بهره مندی را داشته باشد.

در تعریف ناحیه محوری و محله گرایی، مدیریت اجرایی نواحی بر عهده شهروندان نواحی گذاشته می شود که در واقع تسهیل کننده و برطرف کننده ی چالش ها و مشکلات است. در این فرایند با تفویض اختیار برخی از تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها از مناطق به نواحی راه حل بسیاری از مشکلات در همان سطح پیدا و ارائه می شود. توان مشارکتی شهروندان در سطح محلات و نواحی می تواند مناطق را کارآمدتر و مجموعه ی مدیریت شهری را در تصمیم‌سازی های کلان موفق نماید و مسیر توسعه پایدار شهری را هموار سازد. وقتی مشکلات در سطح محلات حل نشود، دامنه ی این مشکلات گسترده تر شده و در سطح نواحی معضل ایجاد کرده و می تواند مناطق را با چالشی بزرگ روبرو نماید، لذا یکی از دغدغه های جدی من به عنوان خادم مردم در شورای اسلامی شهر کرج، استفاده از نظرات، پیشنهادات و انتقادات شهروندان و ایجاد پل ارتباطی میان مسئولین و مردم از سطح محلات و نواحی است تا با عینکی واقع بینانه مسائل را به صورت موشکافانه، دقیق و حساب شده ببینیم و حل نماییم.

اداره شهر توسط مردم یک تجربه موفق در کشورهای پیشرفته دنیاست که با مبانی اسلامی و علمی هم کاملاً منطبق می باشد (مردم سالاری دینی، مصداق بارز گفتمان حاکمیت مردم بر مردم است) رویکردی که با ارزش های اخلاقی و معنوی جامعه هم سازگار است و می تواند ضمن اعتمادسازی، رضایت شهروندان را به دنبال داشته باشد.

ناحیه محوری ومحله گرایی ضمن پر نمودن خلاء ها و شکاف ها و ایجاد توازن در امکانات شهری در میان مدت و بلندمدت با ارتقاء سطح کمی و کیفی امکانات شهری در سطح محلات، نواحی و مناطق، ضمن جلوگیری از رفت و آمدها به مرکز و هسته ی شهر می تواند در کاهش ترافیک، کاهش آلودگی هوا، صرفه جویی در وقت، انرژی وسرمایه ی ملی نیز مؤثر باشد.

به زبان ساده تر در این گفتمان نیازها به صورت کاملاً هوشمندانه، سطح‌بندی و اولویت بندی می شود و سطح محلات و نواحی کل مناطق را پوشش می دهد، ضمن اینکه اتاق فکر این رویکرد میدانی شهروندان هستند و این همان واقعیتی است که شهروندمداری را متبلور می سازد.

امروزه دیگر شهرداری ها یک نهاد صرف خدماتی نیستند، بلکه یک نهاد اجتماعی قدرتمند و بزرگ هستند که در کنار خدمات مختلف عمرانی و اجتماعی، فرهنگی، رفاهی، ورزشی و... از فرصت مشارکت همگانی می توانند به عنوان یک ظرفیت بزرگ برای رسیدن به اهداف عالی خود بهره مند گردند.

تمرکززدایی، محرومیت زدایی و توزیع عادلانه ی امکانات و اعتبارات در سه سطح محلات، نواحی و مناطق با واگذاری اختیارات، معنا و مفهوم پیدا می‌کند و این اختیارات توأم با واگذاری مسئولیت محقق می شود. تحقق مفاهیم بنیادین و ارزشمندی چون حقوق شهروندی، کرامت انسانی و مردم‌سالاری دینی با مشارکت مردم در ساختن فردایی بهتر هویدا می گردد و بدون شک، دریچه ای را به روی شهروندان برای نگاه به مسائل و مشکلات محلات خود باز می کند.

آنچه برای مردم از اهمیت شایان توجهی برخوردار است، خواسته های ملموس و روزمره و عینی خودشان در محل زندگیشان، یعنی همان محلات است. این کاملاً مطالبات بحق و قانونی است، شهروندان در سطح محلات ابتدا می‌خواهند محله ای زیبا و پاک داشته باشند.

وقتی از منزل وارد کوچه و خیابان می شوند چشم انداز محله، پویایی، نشاط و زندگی را تداعی کند... از آسفالت، جدول گذاری، هدایت آبهای سطحی، جمع اوری زباله و کلاً خدمات شهری گرفته تا بوستان های محله‌ای و هر آنچه یک شهروند در محل زندگی خود به آن نیازمند است در تمامی حوزه های فرهنگی، اجتماعی، رفاهی، عمرانی، خدماتی، ورزشی و ... دخالت شهروندان در تصمیم سازی ها واستفاده از آراء و نظرات آنها برای حل مشکلات، طبعاً محله ای زیبا و دوست داشتنی را به ارمغان می آورد...

محله محوری در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران مسبوق به سابقه است. از دوران مبارزات انقلابی گرفته تا دوران دفاع مقدس ، مردم در هر محله بویژه در مساجد تلاش می کردند تا مشکلات هموطنان خود را حل کنند.

رساندن سوخت زمستانی، کمک به خانواده های ضعیف، سرکشی از بیماران و سالمندان، کمک به جبهه های حق علیه باطل و ...

این نوع دوستی، تعامل، همکاری، همدلی و... در خون هموطنان عزیز ماست و در باور فرهنگ و دین ماست.

پیشقراولی مساجد و روحانیون معظم در کنار مردم، مصداق بارز مرجع قرار گرفتن مساجد برای حل مشکلات فرهنگی، اجتماعی، معیشتی و ... بوده و نمونه ای بارز از محله محوری در ایران اسلامی است.

در حقیقت این اتفاق مبارک و میمون در سیستم مدیریت شهری با الهام از مشارکت مردم در حل مشکلات خود می خواهد در سطح محلات و نواحی دنبال شود، برای به ارمغان آوردن زندگی بهتر برای شهروندان، ما نیازمند مشارکت آنان هستیم.

مشاهده صفحات روزنامه